اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۳ آبان ۱۴۰۳

آیا سن ابوبکر از پیامبر(ص) بزرگتر بود؟

متن فارسی

از زبان یزید بن اصم آورده اند که پیامبر (ص) به ابوبکر گفت من‌از تو بزرگترم یا تو از من؟ گفت بلکه تو از من بزرگ تر و ارجمندتر و نیکوتری و من از تو سالمندترم .  این گزارش را ابن ضحاک آورده و ابو عمر نیز در استیعاب آن را یاد کرده 2/226- نیز محب طبری در ریاض النضره 127 / 1 و سیوطی در تاریخ الخفا، ص 72 به نقل از خلیفه بن خیاط و احمد بن حنبل و ابن عساکر
امینی گوید: به شگفت نمی آیی از دروغی که آن را کرامت بوبکر شناخته اند؟ یزید بن اصم که روزگار پیامبر (ص) را در نیافته چگونه روایت او از وی درست است؟ مگر نه این مرد در سال 103 یا 104 یا 101 در 73 سالگی مرده؟ پس زاده شدن او روزگاری چند پس از درگذشت پیامبر (ص) بوده .  وانگهی کی بوبکر سالخورده تر از پیامبر بوده با آنکه او (ص) در عام‌الفیل متولد شد و بوبکر سه سال پس ازعام الفیل که سعید بن مسیب گفته ابوبکر با روزگاری که بجانشینی پیامبر گذراند عمری برابر با رسول خدا (ص) یافت و در شصت و سه سالگی که به سن پیامبر (ص) رسید بمرد بنگرید به:  معارف از ابن قتیبه ص 75که می نویسد همه متفق القولند که عمراو 63 سال بوده پس‌رسول خدا (ص) بتعداد سالهایی که بوبکر خلافت کرد بزرگسال تر از او بوده، پایان . نیزبه صحیح ترمذی 288 / 2 که می نویسد او (ص) در 65 سالگی درگذشته و به سیره ابن هشام 205 / 1 و تاریخ طبری 125 / 2 و ج 4 ص 47 و استیعاب 335 / 1 که می نویسد: گذشته از پاره ای اخبار نادرست، در این اختلافی نیست که عمر بوبکر در هنگام وفات به 63 سالگی رسیده بود و او با روزگاری که بجانشینی رسول خدا (ص) گذراند عمری‌برابر با رسول خدا (ص) یافت و در ج2 ص 626 پس از یادی از حدیث یزید اصم‌ می نویسد این گزارش جز از راه این زنجیره بما نرسیده و گمان می کنم موهوم باشد زیرا جمهور کسانی که دانشی در زمینه اخبار و آثار و سرگذشت هااندوخته اند می گویند بوبکربا روزگاری که بجانشینی رسول خدا (ص) گذراند عمری برابر با او یافت و در63 سالگی بمرد . باز برگردید به الکامل 185 / 1 و 176 / 2، اسد الغابه 223 / 3، مرآه الجنان 69 و65 / 1، مجمع الزواید 60 / 9، عیون الاثر 43 / 1، الاصابه 344 و 341 / 2، سیره حلبی 393 / 3
آری، گفت و شنود یاد شده میان او (ص) و – نه ابوبکر بلکه – سعید بن یربوع مخزومی در گرفته است چنانچه بغوی و ابن منده و ابن یربوع روایت کرده اند،سعید در سال 54 هجری در 120 سالگی – یا بگفته برخی چهار سال هم بیشتر – درگذشت ولی چون ریش سفیدی ابوبکر و سالخوردگی او یگانه دلیل او در روز سقیفه به سود خود و بر علیه مخالفانش بوده از این روی کسانی که در فضیلت بافی برای او بدنده تند روی افتاده اند با دستبرد زدن بتاریخ و جابجا کردن وقایع آن و با ماننده های این‌دروغ های ساختگی، دلیل مزبور را استحکام بیشتری بخشیده اند و خدا می داند که آنان براستی دروغ می گویند .

 (الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 7 ص 363 و 364)

 

متن عربی

11- أبو بکر أسنّ من النبیّ

عن یزید «5» بن الأصم: أنّ النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم قال لأبی بکر: أنا أکبر أو أنت؟ قال: لا بل أنت أکبر منّی و أکرم و خیر منّی، و أنا أسنّ منک.

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 363

أخرجه ابن الضحّاک، و ذکره أبو عمر فی الاستیعاب (2/226)، و المحبّ الطبری فی الریاض النضرة «1» (1/127)، و السیوطی فی تاریخ الخلفاء «2» (ص 72) نقلًا عن خلیفة بن خیّاط، و أحمد بن حنبل، و ابن عساکر «3».

قال الأمینی: أو لا تعجب من أُکذوبة تُعدّ أُکرومة؟ متی تصحّ روایة یزید بن الأصم عن النبی صلی الله علیه و آله و سلم و لم یُدرکه، فإنّ الرجل توفّی سنة (101، 103، 104) و هو ابن ثلاث و سبعین سنة، فولادته بعد وفاة النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم بدهر.

ثمّ متی کان أبو بکر أسنّ من النبیّ و قد وُلد صلی الله علیه و آله و سلم فی عام الفیل، و وُلد أبو بکر بعد عام الفیل بثلاث سنین. و قال سعید بن المسیب: استکمل أبو بکر بخلافته سنّ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم، فتوفّی و هو بسنّ النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم ابن ثلاث و ستین سنة. راجع:

المعارف «4» لابن قتیبة (ص 75) و قال: اتّفقوا علی أنّ عمره ثلاث و ستون سنة، فکان رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم أسنّ من أبی بکر بمقدار سنّی خلافته. صحیح الترمذی «5» (2/288) و فیه: أنّه صلی الله علیه و آله و سلم توفّی و هو ابن خمس و ستین سنة، سیرة ابن هشام (1/205)، تاریخ الطبری «6» (2/125 و 4/47)، الاستیعاب «7» (1/335) و قال: لا یختلفون أنّ سنّه انتهت إلی حین وفاته ثلاثاً و ستّین سنة إلّا ما لا یصحّ، و أنّه استوفی بخلافته بعد رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم سنّ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم و قال فی الجزء الثانی (ص 626) بعد ذکر حدیث یزید الأصم: هذا الخبر لا یعرف إلّا بهذا الإسناد، و أحسبه وهماً لأنّ

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 364

جمهور أهل العلم بالأخبار و السیر و الآثار یقولون: إنّ أبا بکر استوفی بمدّة خلافته سنّ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم. توفّی و هو ابن ثلاث و ستین سنة «1». الکامل (1/185 و 2/176)، أُسد الغابة (3/223)، مرآة الجنان (1/56، 69)، مجمع الزوائد (9/60)، عیون الأثر (1/43)، الإصابة (2/341، 344)، السیرة الحلبیّة (3/396).

نعم: هذه المساءلة وقعت بینه صلی الله علیه و آله و سلم و بین سعید بن یربوع المخزومی کما رواها البغوی و ابن مندة «2»، و ابن یربوع توفّی سنة (54) و له (120) سنة. و قیل: و زیادة أربع. و لمّا کانت شیبة أبی بکر و کبر سنّه هی الحجّة الوحیدة علی مخالفیه یوم السقیفة فأیّدها المغالون فی فضائله بأمثال هذه المخاریق المفتعلة، و تحریف التاریخ عن مواضعه و اللَّه یعلم إنَّهم لکاذبون.