اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۱ خرداد ۱۴۰۲

ابن جابر اعمی

متن فارسی

او ابو عبد الله شمس الدین محمد بن احمد بن على هوارى مالکى اندلسى نحوى معروف به ابن جابر اعمى است از اهل مرّیه (شهر بزرگی است از اندلس اسپانیا) یکى از قهرمانان شعر و ادب و استاد ماهر متبحرى در علم نحو و تاریخ و تراجم و حدیث بوده و در سال 698 به دنیا آمده و قرآن و نحو را هم در نزد محمد بن یعیش خوانده و فقه را پیش محمد بن سعید زندى آموخته و حدیث را بر ابى عبد الله زواوى قرائت کرده سپس به سوى مشرق مسافرت و با ابو جعفر احمد بن یوسف البیرى طلیطلى مشهور به بصیر متوفى سال 779 مصاحبت نموده هر دو آستین خود را براى آموختن علم و ادب بالا زده و دو دست خود را به سوى تاریخ دراز کردند پس مترجم و قهرمان بحث ما مردى بود که تالیف میکرد و به نظم می آورد و دیکته میکرد و رفیق و مصاحب او بر او قرائت کرده و مینوشت تا آنکه در ادبیات استاد و نابغه‌اى شده و بر دیگران برترى یافت جز اینکه ترجمه شده بیشتر به شعر پرداخته و همواره در دوره عمرشان بر این منوال بوده و در مصر از ابى حیان حدیث شنیده سپس با هم به حج رفته و بعد بشام برگشته و از ابى الحجاج مزّى دمشقى متوفى 742 و جندى و ابن کامیار استفاده کرده آنگاه اقامت در حلب نموده و در آنجا حدیث گفته پس از آن بسوى بیره (اندلس) حرکت و مستمر در آنجا حدود پنجاه سال شده تا آنکه پسر جابر با دیگرى ازدواج کرده پس مهاجرت کردند، جماعتى از وى روایت نموده که از ایشان است محمد بن احمد حریرى قاضى حلب و به کسانی که او را در زندگیش ادراک کردند اجازه داده و در جمادى الآخر سال 780 وفات نموده است

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 495

متن عربی

الشاعر

أبو عبد اللَّه شمس الدین محمد بن أحمد بن علیّ الهواری المالکی الأندلسی النحوی المعروف بابن جابر الأعمى، من أهل المریّة «1». أحد رجالات الشعر و الأدب، متضلّع فی النحو و التاریخ و السیر و الحدیث، ولد سنة (698) و قرأ القرآن و النحو على محمد بن یعیش، و الفقه على محمد بن سعید الرندی، و الحدیث على أبی عبد اللَّه الزواوی، ثمّ رحل إلى الشرق و صحب أبا جعفر أحمد بن یوسف الألبیری «2» الطلیطلی «3» الشهیر بالبصیر المتوفّى سنة (779)، و شمّرا لطلب العلم و الأدب ذراعاً، و مدّا إلى التاریخ باعاً، فکان المترجم یؤلّف و ینظم و یملی، و صاحبه یقرأ علیه و یکتب، حتى نبغا فی الأدب، غیر أنّ المترجم أکثر نظماً، و لم یزالا على ذلک طیلة عمرهما، و سمعا بمصر من أبی حیّان، ثمّ حجّا و رجعا إلى الشام و سمعا الحدیث من المزّی أبی الحجّاج الدمشقی المتوفّى (742) و الجزری و ابن کامیار، ثمّ قطنا حلب و حدّثا بها،

=الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 496

ثمّ غادراها إلى ألبیرة فاستمرّا بها نحواً من خمسین سنة إلى أن تزوّج ابن جابر فی الآخر فتهاجرا. یروی عن المترجم جماعة منهم: محمد بن أحمد الحریری قاضی حلب و أجاز لمن أدرک حیاته و مات فی جمادى الآخرة سنة (780).