Warning: session_start(): open(/opt/alt/php74/var/lib/php/session/sess_f16co2v15gv2mer65l48n7d944, O_RDWR) failed: Disk quota exceeded (122) in /home/ekmalir/domains/ekmal.ir/public_html/wp-content/plugins/jet-search/includes/ajax-handlers.php on line 176 Warning: session_start(): Failed to read session data: files (path: /opt/alt/php74/var/lib/php/session) in /home/ekmalir/domains/ekmal.ir/public_html/wp-content/plugins/jet-search/includes/ajax-handlers.php on line 176 اشعار جمال الدین خلعی در رثای امام حسین(ع) – اکمال
اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۱ شهریور ۱۴۰۳

اشعار جمال الدین خلعی در رثای امام حسین(ع)

متن فارسی

و از اشعار «خلیعی» در سوگواری حسین نواده پیامبر سلام الله علیه ابیات زیر است:
– چه پوزشی برای تخته جگر است که آب نشود و چه عذری برای دلیست که در آن آتش زبانه نکشد.
– و کدام دلیست که از درد غصّه گرفته نمی‌شود و کدام دیده‌ایست که اشکش جاری نشود.
– و حال آنکه پسر دختر پیامبر در روی زمین سوزان افتاده و پیشانیش خاک آلوده شده.
– در اطراف او از برادرانش و بستگانش جوانانی و پیرانی که دستهای مرگ آنها را بزمین افکنده است.
– و ناموس پیامبر گریان از داغ جوانان و عزیزان خود در حالی که نقاب و روبندشان را غارت کرده‌اند.
– این یک صدا میزند برادر و آن دیگری میگوید ای پدر و حال آنکه او دیده‌اش باز و جواب نمی‌دهد.
– آه و اندوه قلبم که کودکش در روی دستش جان میداد و گلوگاهش از خون رنگین بود.
– افسوس دلم برای خواهر او زینب که یتیمان را پناه می‌داد و اشکش جاری بود.
– و آه اندوه قلبم برای فاطمه که از ترس اسارت بیمناک بود و قلبش میطپید.
– دلم سوخت برای ام کلثوم و گونه‌های او که از گریه زاری مجروح شده بود.
– و او فریاد میکرد که ای یگانه من و ای برادر من و ای فریاد رس من مصائب مرا از پای درآورد.
– سپس به پیامبر شکوه میکرد در حالیکه اشک دیده‌اش در رخسارش سرازیر بود.
– ای جدّ بزرگوار ما کاش میدیدی ما را که اسیر گشته‌ایم در کربلاء و گرفتاریها ما را فرا گرفته.
– ای جدّ بزرگوار آن نصایح و سفارشات و این ترغیب شما فایده نکرد بر مردم.
– ای جدّ بزرگوار سفارش شما را درباره خاندانت نپذیرفتند و به تنهائی و غربت حسین تو ترحم نکردند.
– صبح میکند منکر دور از حق که بایشان نزدیک میشود و آنکه بحق نزدیک است دور میگردد.
– جدّ بزرگوار کجائی تا ببینی که حسین تو کشته و علی بن الحسین بسته بغلّ و کتک خورده است.
– نمیبینی که پسر دخترت فدا شده و برهنه بر روی زمین افتاده و ردائش را بغارت برده‌اند.
– ایکاش میدیدی ما را که اسیر شدیم بخواری بین دشمنان که دلشان بر ما سنگ شده.
– ایکاش میدیدی ما را فرسوده و اندوهگین که نمایان شده از ما چهره‌هائیکه محفوظ بود و گریبانهای چاک شده را.
– پدرم بفدای پاکانیکه بر شتران بی جهاز بسته و بین مردم میگردانیدند.
– پدرم بفدای سر فرزند فاطمه که بر نیزه سر او را برداشتند در برابر دیده‌های مردم.
– ای پسر پاکیزه‌ترین مردم از جهت اصالت بر مانند تو نیکو است گریه و ناله کردن.
– این مژه‌های چشم من بسبب مصیبت شما زخم است و قلب من برای آنچه مبتلا شدی محزونست.
– کجاست قلب مجروح ریش و آنکه خاطرش فارغ باشد و کجاست حق دار و کجاست شاک و مردّد.
– نیست در اینجا برای من خوشی و حال آنکه لب خندان گوهرین تو مورد اصابت چوب خیزران شد.
– ایکاش من قربان تو میشدم اگر میشد بنده فدای آقای ارجمند و اصیل شود.
– تیر ستم آنهائیکه بتو اصابت کرد تیر کارگری بود.
– ظاهر کردند درباره تو کینه بدر را و از جلوتر برای هدایت خوانده شدند پس اجابت نکردند.
– ای فرزند احمد بمدح و ثناء شما قلب (خلیعی) زنده و بسیار خوش است.
– چگونه است شکیبائی کسیکه دوستی و محبّت خاندان پیامبر را واجب میبیند و حال آنکه میراث شما (فدک) غصب شده است.
– شمائید حجّت خدا بر مردم و شما مطلوب طالبین و محبوب محبّین هستید.
– بولایت شما و کینه و نفرت از دشمنان شما اعمال قبول و گناهان آمرزیده خواهد شد.
– به مدح و ثناء شما سیاه و تیره شود چهره ناصبین شما و دلهایشان از ناراحتی پاره گردد.

و برای اوست که خدایش رحمت کند ابیات زیر-
– ناله و فریاد کرد بالای شاخه‌ها از آنکه از دست داده مر قرین خویش را.
– پس اشک ریخت ابرهای مژگانهای من و تکان داد اندوه مرا.
– نوا خواند نبود اندوه او اندوه من و چون ناله من ناله نکرد.
– نه و نه گفتم به او ای پرنده کمک کن مرا بنوحه سرائی.
– نیست اندوه کسیکه از خوشحالی گریه میکند مثل اندوه کسی که گریه کننده از غم و غصّه است.
– سزاوار است مرا که بجای اشک سیل آسا خون گریه کنم.
– برای غریبیکه از خانه آواره بدون یار و یاور بود.
– برای خاک آلوده گونه‌ایکه چهره‌اش خونین و پیشانیش شکسته است.

و از شعار اوست-:
– ای فرزندان طاها و یاسین و حم و نون.
– بشما پناه آورده‌ام از شر حوادثیکه عارض من میشود.
– پس هرگاه ترسیدم پس شما برای نجات من مانند کشتی هستی.
– و بر شماست سنگینی میزان اعمال و شمائید که مرا نجات می دهید پس محشور نمائید بنده خود(خلیعی)را درطرف راست و صحاب یمین
– و بپذیرید مدحیکه عالی‌تر از درّ ارزنده است.
– ای پرده داران خدا و حمایت شده از بدگمانی‌ها.
– درباره تو مدارا کردم با مردمیکه قصد داشتند که مرا بکشند
– و من متحصّن شدم و محکم گشتم بگفته عالم راستگو و امینی.
– که فرمود تقیه کنید که تقیه دین پدران من و دین منست.
– و باوصاف تو قصد کردم سخنم و اشتیاقم را.
– و بمدح تو آشکار کردم ظاهر و باطنم را.
– و کافیست برای من علم تو که شاهد راز درونی و نهفته من است.
– و پناه میبرم بر خدا که اعتراض کنم از ریسمان محکم خدا.
– و مساوی و برابر بدانم بین کثیر الفضل و فاقد فضل و متّهم را
– یکسان بدانم میان کسیکه میگفت (اقیلونی) مرا واگذارید و کسی که میگفت (سلونی)از من بپرسید.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص- 25

متن عربی

و من شعر المترجم قوله فی رثاء الحسین السبط سلام اللَّه علیه:

          أیُّ عذر لمهجةٍ لا تذوبُ             و حَشاً لا یشبُّ فیها لهیبُ‏

             و لقلبٍ یضیق من ألمِ الحز             نِ و عینٍ دموعها لا تصوبُ‏

             و ابنُ بنتِ النبیِّ بالطفِّ مطرو             حٌ لقىً و الجبینُ منه تریبُ‏

             حوله من بنی أبیه شبابٌ             صرعتهمْ أیدی المنایا و شیبُ‏

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 25

         و حریمُ النبیِّ عبرى من الثک             لِ و حسرى خمارُها منهوبُ‏

             تلک تدعو أخی و تلک تنادی             یا أبی و هو شاخصٌ لا یجیبُ‏

             لهفَ قلبی و طفلُه فی یدیهِ             یتلظّى و النحرُ منه خضیبُ‏

             لهفَ قلبی لأُخته زینبَ تأ             وی الیتامى و دمعُها مسکوبُ‏

             لهفَ قلبی لفاطمٍ خیفةَ السب            – ی تخفَّتْ و قلبُها مرعوبُ‏

             لهفَ قلبی لأُم کلثومَ و الخدّ             ان منها قد خدّدتها الندوبُ‏

             و هی تدعو یا واحدی یا شقیقی             یا مغیثی قد برّحتنی الخطوبُ‏

             ثمَّ تشکو إلى النبیِّ و دمعُ ال             عین فی خدِّها الأسیلِ صبیبُ‏

             جدُّ یا جدُّ لو ترانا سبایا             قد عرتْنا بکربلاءَ الکروبُ‏

             جدُّ یا جدُّ لم یفد ذلک النص             ح و ذاک الترهیبُ و الترغیبُ‏

             جدُّ لم تقبل الوصیّةُ فی الأه             لِ و لم یُرحَمِ الوحیدُ الغریبُ‏

             یصبح الجاهدُ البعیدُ من الحقِّ             قریباً منهم و یُقصى القریبُ‏

             أین عیناکَ و الحسینُ قتیلٌ             و علیٌّ مغلَّلٌ مضروبُ‏

             لا ترى سبطَکَ المفدّى طریحاً             عاریاً و الرداءُ منه سلیبُ‏

             لو ترانا نُساقُ بالذلِّ ما بی             ن العدى قد قست علینا القلوبُ‏

             لو ترانا حسرى و قد أبرزت منّا             وجوهٌ صینتْ و شقَّتْ جیوبُ‏

             بأبی الطاهراتِ تُحدى بهنِّ ال             عیسُ بین الملا و تُطوى السهوبُ‏

             بأبی رأسَ نجلِ فاطمةٍ یش             هرُه للعیونِ رمحٌ کعوبُ‏

             یا ابن أزکى الورى نِجاراً على مث             لک یستحسنُ البکا و النحیبُ‏

             هاجفونی لما أُصِبتَ به قر             حى و قلبی لما رُزیتُ کئیبُ‏

             أین قلبُ الشجیِّ و الفارغِ البا             لِ و أین المحقُّ و المستریبُ‏

             لا هَنا لی عیشی و مبسمُک الد             رِّیُّ بادٍ و قد علاه قضیبُ‏

             لیت أنیّ فداک لو کان بالعب             د یُفدى المولى الحسیبُ النسیبُ‏

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 26

         سهمُ بغی الأُلى أصابک من قب             لُ و للَّهِ عنک سهمٌ مصیبُ‏

             أظهروا فیک حقد بدرٍ و من قب             لُ دُعوا للهدى فلم یستجیبوا

             یا بنی أحمدٍ إلى مدحکم قل             ب الخلیعیِّ مُستهامٌ طروبُ‏

             کیف صبر امرئٍ یرى الودَّ فی القر             بى وجوباً و إرثُکم مغصوبُ‏

             أنتمُ حجّةُ الإلهِ على الخل             ق و أنتم للطالبِ المطلوبُ‏

             بولاکمْ و بغض أعدائکم تُقب             لُ أعمالُنا و تُمحى الذنوبُ‏

             لثناکم شاهت وجوه ذوی النص             ب و شُقَّتْ من النفورِ القلوبُ‏

 

و له رحمه اللَّه تعالى قوله:

          سجعتْ فوق الغصونِ             فاقداتٌ للقرینِ‏

             فاستهلّتْ سحبَ أجفا             نی و هزّتنی شجونی‏

             غرّدت لا شجوُها شج             وی و لا حنّت حنینی‏

             لا و لا قلت لها             یا ورقُ بالنوح اسعدینی‏

             ما شجى الباکی طروباً             کشجى الباکی الحزینِ‏

             حقَّ لی أبکی دماءً             عوضَ الدمعِ الهتونِ‏

             لغریبٍ نازح الدا             ر خلیٍّ من معینِ‏

             لتریب الخدّ دامی ال             وجهِ مرضوضِ الجبینِ‏

 

و منها:

          یا بنی طه و یاسی            – ن و حامیمٍ و نونِ‏

             بکمُ استعصمتُ من             شرِّ خطوبٍ تعترینی‏

             فإذا خفتُ فأنتمْ             لنجاتی کالسفینِ‏

             و علیکم ثقلُ میزا             نی و أنتم تنقذونی‏

             فاحشروا العبدَ الخلیعیَّ             إلى ذات الیمینِ‏

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 27

         و إلیکم مِدَحاً أس             نى من الدرِّ الثمینِ‏

             یا حجابَ اللَّهِ و المح             میَّ عن رجمِ الظنونِ‏

             فیک داریتُ أُناساً             عزموا أن یقتلونی‏

             و تحصّنت بقولِ ال             صّادقِ الحَبرِ الأمینِ‏

             اتّقوا إنَّ التّقى من             دین آبائی و دینی‏

             و لأوصافِکَ ورّی             ت کلامی و حنینی‏

             و إلى مدحِکَ أظهر             تُ ظهوری و بطونی‏

             و کفانی علمُک الشا             هدُ للسرِّ المصونِ‏

             و معاذَ اللَّه أن أل             وی عن الحبلِ المتینِ‏

             و أُساوی بین مفضا             لٍ و مفضولٍ ضنینِ‏

             بین من قال أقیلو             نی و من قال سلونی‏