اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۳ خرداد ۱۴۰۲

عید گرفتن روز غدیر خم توسط امام صادق(ع)

متن فارسی

این روز (غدیرخم) را امامان عترت طاهره صلوات الله علیهم نیز معرفی فرمودند و آن را عید نامیدند و همه مسلمین را بدان امر کردند، و فضیلت این روز و پاداش نیکوکاران در این روز را نشر فرمودند. از جمله:

در تفسیر فرات بن ابراهیم کوفی در سوره مائده از جعفر بن محمد ازدی، از محمد بن حسین صائغ، از حسن بن علی صیرفی، از محمد بزاز، از فرات بن احنف از ابی عبد الله علیه السلام روایت نموده گوید: به آن حضرت عرض کردم: فدای تو شوم، آیا برای مسلمین عیدی است که از عید فطر و اضحی و روز جمعه و روز عرفه افضل باشد؟ فرمود: بلی. افضل و اعظم و اشرف در نزدخدا از حیث منزلت، آن روزی است که خدای متعال در آن روز دین خود را کامل نمود و این آیه را بر پیغمبرخود فرو فرستاد: “الیوم اکملت لکم دینکم، و اتممت علیکم نعمتی، و رضیت لکم الاسلام دینا ” عرض کردم: آن چه روزی است؟ فرمود همانا پیغمبران بنی اسرائیل هر وقت میخواستند رشته وصیت و امامت را برای بعد از خود منعقد نمایند، پس از انجام آن، آن روز را روز عید قرار میدادند، و این روز، روزی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را منصوب فرمود و در آن نازل شد آنچه که نازل شد و دین در آن روز کامل گردید، و نعمت در آن روز بر مومنین تمام گشت، عرض کردم: این روز در ایام سال چه روزی است فرمود: ایام مقدم و موخر میشود گاه به روز شنبه اصابت میکند و گاه به روز یکشنبه… تا آخر ایام هفته. عرض کردم: در این روز چه عملی برای ما سزاوار است که به جا آوریم؟ فرمود: این روز روز عبادت و نماز و شکر و ستایش پروردگار است و روز ابراز مسرت و خوشحالی شما است در قبال نعمت ولایت ما که خداوند در این روز بر شما آن موهبت را بخشیده و همانا من دوست دارم که شما در این روز روزه بدارید.

و در کافی تالیف ثقه الاسلام کلینی جلد 1 ص 303 از علی بن ابراهیم، از پدرش، از قاسم بن یحیی از جدش حسن بن راشد از ابی عبد الله علیه السلام روایت نموده که گوید: به ان حضرت عرض کردم: فدایت شوم، آیا جز دو عید (فطر و اضحی) برای مسلمین عیدی هست؟ فرمود بلی. ای حسن، اعظم و اشرف از آن دو عید، گفتم: چه روزی است؟ فرمود: روزی که امیرالمومنین علیه السلام در آن روز برای مردم به پیشوائی منصوب گشت، گفتم: فدایت شوم، برای ما چه عملی سزاوار است که در آن روز انجام دهیم؟ فرمود: سزاوار است یا حسن که در آن روز روزه بداری، و درود بر محمد و آل او صلی الله علیه و آله بسیار بفرستی، و در پیشگاه الهی بیزاری بجوئی از آنها که ستم نمودند بر آنها، زیرا همانا پیغمبران علیهم السلام امر میفرمودند اوصیاء خود را تا روزی را که وصی آنها در آن روز به وصایت منصوب شده عید بگیرند، راوی گوید: عرض کردم: کسی که در این روز روزه بدارد پاداش او چگونه است؟ فرمود: معادل پاداش شصت ماه روز داشتن.

و نیز در جلد 1 کافی ص 204 از سهل بن زیاد، از عبد الرحمن بن سالم از پدرش روایت کرده که گفت: از حضرت ابی عبد الله علیه السلام سئوال نمودم: آیا برای مسلمین جز جمعه و اضحی و فطر عیدی هست؟ فرمود: آری، عیدی که حرمتش از عیدهای نامبرده زیادتر و بزرگتر است، عرض کردم: فدایت شوم آن چه عیدی است؟ فرمود روزی که رسول خدا صلی الله علیه و آله در آن روز امیرالمومنین علیه السلام را منصوب داشت و فرمود: من کنت مولاه، فعلی مولاه، عرض کردم آن چه روزی بوده؟ فرمود: تو راچه کار با اینکه چه روزی بوده؟ چه اینکه سال میگردد، ولی آن روز هجدهم ماه ذی حجه است، عرض کردم: ما، در این روز چه عملی سزاوار است انجام دهیم؟ فرمود: در آن روز به وسیله روزه داشتن و عبادت بیاد خدا باشید و محمد صلی الله علیه و آله و آل او رایاد کنید، زیرا رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیرالمومنین علیه السلام امر فرمود که آن روز را عید بگیرند، و سایر پیغمبران نیز چنین میکردند، و به اوصیاء خود امیر میکردند که روز اعلام وصایت را عید بگیرند.

و باسنادش از حسین بن حسن حسینی، از محمد بن موسی همدانی، از علی بن حسان واسطی، از علی بن حسین عبدی روایت نموده که گفت: شنیدم حضرت ابی عبد الله علیه السلام میفرمود: روزه روز غدیرخم در هر سال در نزد خداوند معادل است با یکصد حج و یکصد عمره نیکوی پذیرفته شده و این روز بزرگترین عید الهی است الحدیث.

و در (الخصال) استاد ما- شیخ صدوق- به اسنادش از مفضل بن عمر روایت کرده که گفت: به حضرت ابی عبد الله علیه السلام عرض کردم: برای مسلمین چند عید وجود دارد؟ فرمود: چهار عید، عرض کردم عیدین (فطر- اضحی) و جمعه را میدانم و میشناسم. فرمود: بزرگتر و شریفتر از آنها روز هجدهم ذی الحجه است، و آن روزی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله امیرالمومنین علیه السلام را بپا داشت و او را برای مردم(به امامت و ولایت) منصوب فرمود، عرض کردم: برای ما در این روز چه تکالیفی هست؟ فرمود: واجب است بر شما روزه داشتن این روز به عنوان شکر و ستایش خداوند با اینکه ذات اقدس او در خور این است که در هر ساعت شکر و ستایش او انجام گیرد، و همچنین سایر پیغمبران باوصیاء خود امر کردند که روزی را که وصی آنها منصوب شده عید بگیرند.. الحدیث..

و در (المصباح) شیخ الطایفه- طوسی- صفحه 513 از داود رقی، از ابی هارون عمار بن حریز عبدی روایت نموده که گفت: در روز هجدهم ذی الحجه بحضور ابی عبد الله شرفیاب شدم، آن جناب روزه دار بود، و به من فرمود: این، روز بزرگی است، خداوند حرمت این روز را بر اهل ایمان بزرگ داشته، دین آنها را در این روز کامل فرموده و نعمت خود را بر آنها تمام کرده و عهد و پیمانی را که با اهل ایمان داشته تجدید فرموده، حضور آن جناب عرض شد: ثواب روزه داشتن این روز چیست؟ فرمود: این روز. روز عید و روز خوشحالی و مسرت است و روزی است که به عنوان شکر و سپاسگزاری خداوند باید روزه داشت و همانا روزه داشتن این روز از حیث فضیلت و پاداش معادل شصت ماه روزه داشتن ماههای حرام (یعنی محترم) می باشد الحدیث.

و عبد الله بن جعفر حمیری از هارون بن مسلم. از ابی الحسن لیثی از ابی عبد الله علیه السلام روایت نموده که آن جناب به دوستان و شیعیان خود که در محضر او بودند فرمود: آیا میشناسید روزی را که خداوند بسبب آن روز اسلام را بلند مرتبه ساخت و مناره های دین را در آن آشکار فرمود، و آن روز را برای ما و برای دوستان و شیعیان ما عید قرار داده؟ گفتند: خدا و رسولش و فرزند رسولش داناترند، آیا روز فطر است سرور ما؟ فرمود: نه، عرض کردند: آیا روز اضحی است فرمود: نه. و در عین حال این دو روزی که نام بردید روزهای بزرگ و با شرافتی است. ولی روز تعیین مناره های دین از آن دو روز بزرگتر و شریفتر است، و آن روز هجدهم ذی الحجه است که رسول خدا صلی الله علیه و آله در بازگشت از حجه الوداع هنگامی که به غدیر خم رسید… تا آخرحدیث.

(الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص 529)

متن عربی

و عرفه أئمّة العترة الطاهرة- صلوات اللَّه علیهم- فسَمَّوه عیداً، و أمروا بذلک

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 530

عامّة المسلمین و نشروا فضل الیوم و مثوبةَ من عمل البرّ فیه،

ففی تفسیر فرات بن إبراهیم الکوفی «1» فی سورة المائدة، عن جعفر بن محمد الأزدی، عن محمد بن الحسین الصائغ، عن الحسن بن علیّ الصیرفی، عن محمد البزّاز، عن فرات بن أحنف، عن أبی عبد اللَّه علیه السلام قال:

قلت: جعلت فداک للمسلمین عید أفضل من الفطر و الأضحى و یوم الجمعة و یوم عرفة؟

قال: فقال لی: «نعم، أفضلها و أعظمها و أشرفها عند اللَّه منزلة هو الیوم الذی أکمل اللَّه فیه الدین و أنزل على نبیّه محمد (الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً)».

قال: قلت: و أیُّ یوم هو؟ قال: فقال لی: «إنّ أنبیاء بنی إسرائیل کانوا إذا أراد أحدهم أن یعقد الوصیّة و الإمامة من بعده، ففعل ذلک، جعلوا ذلک الیوم عیداً، و إنَّه الیوم الذی نصب فیه رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم علیّا للناس عَلَماً و أنزل فیه ما أنزل، و کمُل فیه الدین، و تمّت فیه النعمة على المؤمنین».

قال: قلت: و أیّ یوم هو فی السنة؟ قال: فقال لی: «إنّ الأیّام تتقدّم و تتأخّر، و ربّما کان یوم السبت و الأحد و الإثنین إلى آخر الأیام السبعة» «2».

قال: قلت: فما ینبغی لنا أن نعمل فی ذلک الیوم؟ قال: «هو یوم عبادة و صلاة و شکر للَّه و حمد له و سرور لما منَّ اللَّه به علیکم من ولایتنا. فإنّی أُحبّ لکم أن تصوموه».

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 531

و فی الکافی لثقة الإسلام الکلینی «1» (1/203) عن علیّ بن إبراهیم، عن أبیه، عن القاسم بن یحیى، عن جدّه الحسن بن راشد، عن أبی عبد اللَّه علیه السلام قال: قلت: جعلت فداک، للمسلمین عید غیر العیدین؟ قال: «نعم یا حسن، أعظمهما و أشرفهما».

قلت: و أیّ یوم هو؟ قال: «یوم نصب أمیر المؤمنین علیه السلام عَلَماً للناس». قلت: جعلت فداک و ما ینبغی لنا أن نصنع فیه؟

قال: «تصوم یا حسن، و تکثر الصلاة على محمد و آله، و تبرأ إلى اللَّه ممّن ظلمهم، فإنّ الأنبیاء- صلوات اللَّه علیهم- کانت تأمر الأوصیاء بالیوم الذی کان یُقام فیه الوصیّ أن یُتّخذ عیداً».

قال: قلت: فما لمن صامه؟ قال: «صیام ستّین شهراً» «2».

و فی الکافی أیضاً «3» (1/204) عن سهل بن زیاد، عن عبد الرحمن بن سالم، عن أبیه، قال:

 

سألت أبا عبد اللَّه علیه السلام هل للمسلمین عیدٌ غیر یوم الجمعة و الأضحى و الفطر؟ قال: «نعم، أعظمها حرمةً».

قلت: و أیّ عید هو جعلت فداک؟ قال: «الیوم الذی نصّب فیه رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم أمیر المؤمنین، و قال: من کنت مولاه فعلیٌّ مولاه».

قلت: و أیّ یوم هو؟ قال: «و ما تصنع بالیوم؟ إنّ السنة تدور، و لکنّه یوم ثمانیة عشر من ذی الحجّة».

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 532

فقلت: ما ینبغی لنا أن نفعل فی ذلک الیوم؟ قال: «تذکرون اللَّه- عزّ ذکره- فیه بالصیام و العبادة و الذکر لمحمد و آل محمد، فإنّ رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم أوصى أمیر المؤمنین علیه السلام أن یتّخذوا ذلک الیوم عیداً، و کذلک کانت الأنبیاء تفعل، کانوا یوصون أوصیاءهم بذلک فیتّخذونه عیداً».

و بإسناده عن الحسین بن الحسن الحسینی، عن محمد بن موسى الهمدانی، عن علیّ بن حسّان الواسطیّ، عن علیّ بن الحسین العبدیّ، قال: سمعت أبا عبد اللَّه علیه السلام یقول: «صیام یوم غدیر خُمّ یعدل عند اللَّه فی کلّ عام مائة حجّة و مائة عمرة مبرورات متقبّلات، و هو عید اللَّه الأکبر». الحدیث.

و فی الخصال- لشیخنا الصدوق «1»- بإسناده عن المفضّل بن عمر قال: قلت لأبی عبد اللَّه علیه السلام: کم للمسلمین من عید؟ فقال: «أربعة أعیاد».

قال: قلت: قد عرفت العیدین و الجمعة. فقال لی: «أعظمها و أشرفها یوم الثامن عشر من ذی الحجّة، و هو الیوم الذی أقام فیه رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم أمیر المؤمنین علیه السلام و نصبه للناس عَلَماً».

قال: قلت: ما یجب علینا فی ذلک الیوم؟ قال: «یجب «2» علیکم صیامه شکراً للَّه و حمداً له، مع أنَّه أهل أن یُشکَر کلَّ ساعة، کذلک أمرت الأنبیاء أوصیاءها أن یصوموا الیوم الذی یُقام فیه الوصیّ، و یتّخذونه «3» عیداً». الحدیث.

و فی المصباح «4» لشیخ الطائفة الطوسی (ص 513) عن داود الرقّی، عن أبی‏

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 533

هارون عمّار بن حریز العبدی، قال: دخلت على أبی عبد اللَّه علیه السلام فی الیوم الثامن عشر من ذی الحجّة، فوجدته صائماً. فقال لی: «هذا یومٌ عظیمٌ عظّم اللَّه حرمته على المؤمنین، و أکمل لهم فیه الدین، و تمّم علیهم النعمة، و جدّد لهم ما أخذ علیهم من العهد و المیثاق».

فقیل له: ما ثواب صوم هذا الیوم؟ قال: «إنَّه یوم عید و فرح و سرور، و یوم صوم شکراً للَّه، و إنَّ صومه یعدل ستّین شهراً من أشهر الحُرُم». الحدیث.

و روى عبد اللَّه بن جعفر الحمیری، عن هارون بن مسلم، عن أبی الحسن اللیثی، عن أبی عبد اللَّه علیه السلام أنَّه قال لمن حضره من موالیه و شیعته:

 «أ تعرفون یوماً شیّد اللَّه به الإسلام، و أظهر به منار الدین، و جعله عیداً لنا و لموالینا و شیعتنا؟»

فقالوا: اللَّه و رسوله و ابن رسوله أعلم، أ یوم الفطر هو یا سیّدنا؟ قال: «لا». قالوا: أ فَیَومُ الأضحى هو؟ قال: «لا، و هذان یومان جلیلان شریفان، و یوم منار الدین أشرف منهما، و هو الیوم الثامن عشر من ذی الحجّة، و إنّ رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم لمّا انصرف من حجّة الوداع و صار بغدیر خمّ…».