اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۸ آبان ۱۴۰۳

اهدای صله به شاعری که به شیعه تاخت

متن فارسی

عطا بخشی متوکل عباسی به خاطر تاختن به شیعه

قاضی ابو المکارم، محمد بن عبد الملک بن احمد بن هبه الله بن ابی جراده حلبی، درگذشته سال 565 ، در شرح قصیده میمیه ابی فراس که به نام ” شافیه ” شهرت یافته، از مروان بن ابی حفصه شاعر که از بزرگ ترین مدح کنندگان عباسی است نقل می کند که:  در حضور متوکل قطعه شعری خواندم که در آن به رافضی ها تاخته ام، متوکل به عنوان صله، فرمانداری بحرین و یمامه را به من عطا کرد و در حضور همگان چهار خلعت بر تنم  بیاراست، قطعه شعر این است :

– جانشینی رسول، به میراث، شما راست، با دادگری شما سیه کاری از میان برخاست.

– دخترزادگان رسول، چشم طمع به میراث او دوخته اند و کمترین بهره ای ندارند.

– داماد که ارث نبرد، و دختر را جانشینی نسزد.

– آنانکه میراث شما را به خود بستند، جز پشیمانی طرفی نبستند.

– حق وراثت به حقدار رسید.

– اگر حق جانشینی و خلافت دخت رسول را بود، هنگامه قیامت بپا بود.

– میراث او جز بهره شما نیست، نه بخدا سوگند، کرامتی هم نیست.

– اینک منم که با این چکامه ام، میان دوست و دشمن نمایانم.

مردی که او را جعفر بن حسین خوانند، بر ابن ابی حفصه تاخته و با این شعر: “قل للذی بفجوره ” الخ سخن در دهان او شکسته است.

امینى گوید: به گمان اینکه شاعر ما از فرزندان ابو عبد اللّه حسین بن حجاج بغدادى باشد یا از معاصرین او، در شمار غدیریه سرایان قرن چهارمش یاد کردیم، و بیش از این از شرح حال شاعر اطلاعى به دست نیاوردیم.
البته غیر از آنچه ذکر شد، غدیریه ‏هاى فراوانى از سروده ‏هاى قرن چهارم بدست آوردیم، ولى چون به شرح حال سرایندگان آن واقف نشدیم، از ایراد آن صرف نظر نمودیم

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 240

متن عربی

حکى القاضی أبو المکارم محمد بن عبد الملک بن أحمد بن هبة اللَّه بن أبی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 240

جرادة الحلبی المتوفّى سنة (565) فی شرح قصیدة أبی فراس المیمیّة المعروفة بالشافیة عن مروان بن أبی حفصة، أنَّه قال: أنشدت المتوکّل شعراً ذکرتُ فیه الرافضة، فعقد لی على البحرین و الیمامة، و خلع علیَّ أربع خلع فی دار العامّة، و الشعر هو هذا:
لکمُ تراثُ محمدٍ             و بعدلِکمْ تُنفى الظلامه‏
یرجو التراثَ بنو البنا             ت و ما لهم فیه قلامه‏
و الصهرُ لیس بوارثٍ             و البنتُ لا ترثُ الإمامه‏
ما للذین تنحّلوا             میراثَکمْ إلّا الندامه‏
أخذَ الوراثةَ أهلُها             فعلام لومُکمُ علامه‏
لو کان حقّکمُ لها             قامت على الناس القیامه‏
لیس التراثُ لغیرِکم             لا و الإلهِ و لا کرامه‏
أصبحتُ بین محبّکم             و المبغضین لکم علامه‏

فردّ علیه رجلٌ یقال له جعفر بن حسین بقوله: قل للذی بفجوره. إلخ ( «1»).
قال الأمینی: زعماً بأنّ الشاعر من أولاد أبی عبد اللَّه حسین بن الحجّاج البغدادی أو ممّن عاصروه، ذکرناه فی هذا القرن و لم نقف على شی‏ءٍ من ترجمته.
و قد وقفنا على عدّة قصائد غدیریّة لغیر واحد من شعراء القرن الرابع، غیر أنّا لم نعرف شیئاً من أحوالهم و تاریخ حیاتهم فضربنا عنها صفحاً.