اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۸ آبان ۱۴۰۳

بهشت، پاداش عثمان است

متن فارسی

پاره ای از روایات جعلی در فضیلت عثمان

26/ سیف بن عمر از قول صعصعه بن معاویه تیمی چنین روایت کرده است : عثمان وقتی در محاصره بود به دنبال علی و طلحه و زبیر و دیگران فرستاد که فردا بیائید . فردا از فراز خانه رو به آنان نموده گفت: شما را به خدا قسم می دهم و من فقط اصحاب پیامبر (ص)را قسم و مورد سوال قرار می دهم – آیا می دانید که پیامبر خدا (ص) فرمود هر کس چاه رومه را حفر کند بهشت را پاداش می برد . و من آن چاه را حفر کردم ؟ آیا می دانید که او فرمود : هرکس سپاه تنگدستی را تدارک نماید بهشت را پاداش می برد ، و من آن را تدارک نمودم ؟ آنها حرفش را تصدیق کردند.

ابن حجر این را در ” فتح الباری ” آورده و می گوید : نسائی از طریق احنف بن قیس روایت کرده کسانی که حرفش را تصدیق کردند عبارتند از : علی بن ابیطالب ، طلحه ، زبیر، و سعد بن ابی وقاص . ابن حجر در اینجا خاموش است و هیچ اشکالی به این روایت نمی کند ، در حالیکه خودش نظریات حدیث دانان را درباره ” سیف بن عمر ” ثبت کرده است ، اینها را که او ” ضعیف ” و سست روایت و ” متروک ” و بی اعتبار و جاعل دانسته و عموم روایاتش نادرست و دروغ شمرده شده ، و حرف های جعلی را از زبان رجال مسلم حدیث نقل می کند، حدیث جعل می کرده است، و متهم به زندقه بوده است . پنداری ابن حجر می خواسته با ثبت اعتراف کسانی که ادعای عثمان را باور کرده و راست شمرده اند برهانی برای اثبات فضیلت عثمان جور کند بی توجه به این که هر قدر بر شماره تصدیق کنندگان ادعایش بیفزاید – بفرض صحت آن روایات، که به هیچ وجه صحت هم ندارد – نه تنها فضیلت و افتخاری برایش به ثبوت نمی رسد بلکه مایه ننگ و محکومیتش خواهد شد و چنانکه گذشت مسلم می سازد کسانی که اعتراف به صحت ادعای عثمان کرده اند باز به علت انحراف او از راه راست دین نتوانسته اند کوچک ترین ترتیب اثری به فرمایشات پیامبر (ص) درباره عثمان بدهند، و چندان بر تقاضای خویش دائر بر عزل وی از خلافت با دست برداشتن از رویه ضد اسلامیش پا بفشرده اند که کار به کشتنش انجامیده است. بنابر آنچه گذشت، محقق هیچ ارزشی برای روایت ” سوگند دهی ” عثمان قائل نخواهد گشت گرچه آن را ” بخاری ” در” صحیح ” خویش ثبت کرده باشد . چه بسیار حدیث های سقیم که در این ” صحیح ” ثبت گشته ، و بایستی بر دیوار زدش و به دور افکندش، چنان که این معنا از کتاب ” ابو هریره ” اثر ارزنده ” آیه الله سید شرف الدین ” و دیگر تالیفات ایشان بر می اید، و از آن به تفصیل سخن خواهیم گفت.

( الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 9 ص 456 )

متن عربی

26- أخرج سیف بن عمر فی الفتوح، من طریق صعصعة بن معاویة التیمی، قال: أرسل عثمان و هو محصور إلى علیّ و طلحة و الزبیر و غیرهم: فقال: احضروا غداً. فأشرف علیهم و قال: أنشدکم اللَّه و لا أنشد إلّا أصحاب النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم أ لستم تعلمون أنّ رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم قال: من حفر رومة فله الجنّة. فحفرتها؟ أ لستم تعلمون أنّه قال: من جهّز جیش العسرة فله الجنّة. فجهزته؟ قال: فصدّقوه بما قال.
ذکره ابن حجر فی فتح الباری «1» (5/314) و قال: و للنسائی من طریق الأحنف ابن قیس أنّ الذین صدّقوه بذلک هم: علیّ بن أبی طالب و طلحة و الزبیر و سعد بن أبی وقّاص.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج 9، ص: 457

ترى ابن حجر هاهنا ساکتاً عن الغمز فی هذه الروایة و هو الذی جمع أقوال الحفّاظ فی سیف بن عمر من أنّه ضعیف، متروک، ساقط، وضّاع، عامّة حدیثه منکر، یروی الموضوعات عن الأثبات، کان یضع الحدیث، و اتّهم بالزندقة. راجع (8/84، 333) من کتابنا هذا.
و کأنّه أراد من عدّ من صدّق عثمان فی دعواه إثبات فضیلة له ذاهلًا عن أنّ کثرة المصدّقین فی المقامین على تقدیر صحّة الخبر- و أنّى هی؟- تزید عاراً و شناراً على الرجل، و تعود وبالًا علیه أکثر منها منقبة کما مرّ بیانه، و إنّی لا أشکّ فی أنّ الباحث بعد هذا البیان الضافی لا یُقیم لهذه المناشدة وزناً و إن خرّجه البخاری فی صحیحه فی کتاب الوصایا باب إذا وقف أرضاً أو بئراً (4/236) «1» و ما أکثر بین دفّتی هذا الصحیح من سقیم یجب أن یُضرب به عرض الحائط کما هو الظاهر لدى من یراجع کتاب (أبو هریرة) لسیّدنا الآیة شرف الدین و غیره من تآلیفه، و سنوقفک على جلیّة الحال فی الأجزاء الآتیة إن شاء اللَّه تعالى.
و منها