اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۹ آبان ۱۴۰۳

تألیفات مهم شیخ بهایی

متن فارسی

گرچه به فرمان تقدیر صفحه زندگانى شیخ بهائى درهم پیچده و مرگ، چهره این دانشمند را از دیدگان، پنهان داشته است، لکن آثار فراوان و تألیفات گرانبهاى جاویدانش او را در عرصه روزگار جاوید نگهداشته است، که اینک نام کتابهاى گرانقدر او را که در دانشهاى گوناگون تألیف کرده است، می‌آوریم:

1- العروة الوثقى در تفسیر (مطبوع) 2- جامع عباسى در فقه (مطبوع)
3- رساله فارسى در اسطرلاب 4- رساله عربى در اسطرلاب
5- حاشیه بر تفسیر بیضاوى (مطبوع) 6- حاشیه بر خلاصة الاقوال
7- الاثنى عشریات الخمس 8- رسالة الحساب بفارسى
9- عین الحیاة در تفسیر 10- حاشیه بر مختلف الشیعه
11- حاشیه بررجال نجاشى 12- ریاض الارواح (منظومه)
13- شرح تفسیر بیضاوى 14- حاشیه بر «الفقیه»
15- سوانح سفر حجاز 16- حواشى شرح التذکرة
17- تشریح الافلاک (مطبوع) 18- حل حروف القرآن
19- توضیح المقاصد 20- رسالة فى الموارث (مطبوع)
21- حاشیه بر قواعد 22- حاشیه بر مطول
23- حواشى بر کشاف 24- شرحى بر شرح چغمین
25- حاشیه بر ارشاد الاذهان 26- رساله تضاریس الارض
27- شرح حق المبین 28- شرح دعاى صباح
29- الحبل المتین (مطبوع) 30- شرح اربعین (مطبوع)
31- زبدة الاصول (مطبوع) 32- الرسالة الهلالیه
33- اسرار البلاغة 34- درایة الحدیث (مطبوع)
35- الکشکول (مطبوع) 36- لغز الزبدة
37- بحر الحساب 38- لغز النحو
39- رسالة فى السورة 40- تنبیه الغافلین
41- الصراط المستقیم 42- الرسالة الاعتقادیة
43- مشرق الشمسین (مطبوع) 44- مفتاح الفلاح (مطبوع)
45- خلاصة الحساب (مطبوع) 46- المخلاة (مطبوع)
47- الجوهر الفرد 48- الفوائد الصمدیه (مطبوع)
49- تهذیب النحو (مطبوع) 50- الجبر و المقابلة
51- رسالتان کریتان (مطبوع) 52- رساله‌اى در قبله
53- دیوان شعر 54- رساله‌اى در صلوة
55- رساله‌اى در حج 56- گربه و موش (مطبوع)
57- لغز القانون 58- لغز الکشاف
59- شرح صحیفه سجادیه تحت عنوان «حدائق الصالحین».
60- رساله‌اى در اینکه پرتو ستارگان از آفتاب گرفته می‌شود.
61- جواب سوالات شیخ صالح جزائرى، 22 مسألة.
62- شرح الفرائض النصیریه محقق طوسى.
63- حاشیه شرح عرضدى بر مختصر الاصول.
64- رساله‌اى در حل اشکال عطارد و قمر.
65- رساله‌اى در نسبت کوههاى بلند بر قطر زمین.
66- رساله در قصر و تخییر در تفسیر.
67- حاشیه «الاثنى عشریه» شیخ حسن.
68- رساله‌اى در ذبایح اهل کتاب.
69- حاشیه بر «معالم العلماء» ابن شهر آشوب که از او در «ریاض» نقل می‌شود.
70- رساله‌اى در ترجمه آنچه امام رضا علیه السّلام بر مأمون نوشته است.
71- وسیلة الفوز و الامان، که شعرى است در مدح صاحب الزمان.
72- شرحى بر شرح رومى بر ملخص.
73- کتابى در اثبات وجود قائم علیه السّلام.
74- رساله‌اى در حل عبارتى از «القواعد».
75- رساله‌اى در احکام سجود تلاوت.
76- جواب المسائل المدنیات.
77- رساله در طبقات الرجال.
و اشعار زیادى از مثنوى و قصیده و ارجوزه، و نیز حاشیه‌هایى بر بعضى از تألیفات خودش دارد. علاوه بر اینها، گروهى از دانشمندان معاصر وى و دانشمندان پس از وى شروح و تعلیقاتى به نظم یا نثر بر آثار شیخ بهایى نوشته‌اند که این همه، از درجه توجه و اعتناى شدید این دانشمندان بر آثار این دانشمند، و از مراتب بزرگداشت آنها از او حکایت می‌کند.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 343

متن عربی

تآلیفه القیّمة:

إن یکن شیخنا المترجم له- البهائی- قد طوته طوارق القدَر، فغیّبه عن العیون حمامه، فقد أبقى له علمه الجمّ و آثاره القیّمة حیاةً خالدةً مع الدهر، و إلیک أسماء کتبه الثمینة فی شتّى العلوم:

1- العروة الوثقى فی التفسیر- مطبوع.

2- الجامع العباسی فی الفقه- مطبوع.

3- رسالة فارسیّة فی الأسطُرلاب.

4- رسالة عربیّة فی الأسطُرلاب.

5- حاشیة على تفسیر البیضاوی- مطبوع.

6- حاشیة على خلاصة الأقوال.

7- الاثنا عشریّات الخمس.

8- رسالة الحساب بالفارسیّة.

9- عین الحیاة فی التفسیر.

10- حاشیة على مختلف الشیعة.

11- حاشیة على رجال النجاشی.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 344

12- ریاض الأرواح- منظومة.

13- شرح تفسیر البیضاوی.

14- حاشیة على کتاب من لا یحضره الفقیه.

15- سوانح سفر الحجاز.

16- حواشی شرح التذکرة.

17- تشریح الأفلاک- مطبوع.

18- حلّ حروف القرآن.

19- توضیح المقاصد.

20- رسالة فی المواریث- مطبوع.

21- حاشیة على القواعد.

22- حاشیة على المطوّل.

23- حواشٍ على الکشّاف.

24- شرح على شرح الچغمینی.

25- حاشیة إرشاد الأذهان.

26- رسالة تضاریس الأرض.

27- شرح الحقّ المبین.

28- شرح دعاء الصباح.

29- الحبل المتین- مطبوع.

30- شرح الأربعین- مطبوع.

31- زبدة الأصول- مطبوع.

32- الرسالة الهلالیّة.

33- أسرار البلاغة.

34- درایة الحدیث- مطبوع.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 345

35- الکشکول- مطبوع.

36- لغز الزبدة.

37- بحر الحساب.

38- لغز النحو.

39- رسالة فی السورة.

40- تنبیه الغافلین.

41- الصراط المستقیم.

42- الرسالة الاعتقادیّة.

43- مشرق الشمسین.

44- مفتاح الفلاح- مطبوع.

45- خلاصة الحساب- مطبوع.

46- المخلاة- مطبوع.

47- الجوهر الفرد.

48- الفوائد الصمدیّة- مطبوع.

49- تهذیب النحو- مطبوع.

50- الجبر و المقابلة.

51- رسالتان کرّیتان- مطبوع.

52- رسالة فی القبلة.

53- دیوان شعره.

54- رسالة فی الصلاة.

55- رسالة فی الحجّ.

56- گربه و موش- مطبوع.

57- لغز القانون.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 346

58- لغز الکشّاف.

59- شرح الصحیفة السجّادیة المسمّى بحدائق الصالحین.

60- رسالة فی أنَّ أنوار الکواکب مستفادة من الشمس.

61- جواب أسئلة الشیخ صالح الجزائری (22) مسألة.

62- شرح الفرائض النصیریّة للمحقّق الطوسی.

63- حاشیة شرح العضدی على مختصر الأصول.

64- رسالة فی حلِّ أشکال العطارد و القمر.

65- رسالة نسبة أعظم الجبال إلى قطر الأرض.

66- رسالة فی القصر و التخییر فی التفسیر.

67- حاشیة الاثنا عشریّة للشیخ حسن.

68- رسالة فی ذبائح أهل الکتاب.

69- حاشیة على معالم العلماء لابن شهرآشوب ینقل عنه فی الریاض.

70- رسالة فی ترجمة ما ألّفه الإمام الرضا علیه السلام إلى المأمون.

71- وسیلة الفوز و الأمان، منظومة فی مدح صاحب الزمان.

72- شرح على شرح الرومی على الملخّص.

73- کتاب فی إثبات وجود الإمام القائم.

74- رسالة فی حلّ عبارة من القواعد.

75- رسالة فی أحکام سجود التلاوة.

76- جواب المسائل المدنیّات.

77- رسالة فی طبقات الرجال.

و غیر ذلک من المثنویّات و القصائد و الأراجیز و الحواشی و الشروح على بعض تآلیفه و غیرها، و لجملة من هذه التآلیف شروحٌ و تعالیق و نظمٌ للعلماء من معاصریه و من بعده، تنمّ عن شدّة اعتنائهم بها و إکبارهم محلَّ مؤلّفها من العلم و الدین، و إلیک أسماءها: