20- ابو سعید ثابت بن ودیعه انصارى خزرجى مدنى- بطوریکه بعدا خواهد آمد در روایت ابن عقده در «حدیث الولایه» و ابن ایثر در جلد 3 «اسد الغابه» ص 307 و جلد 5 ص 205- در حدیث مناشده از جمله کسانى است که درباره على علیه السّلام نسبت بواقعه غدیر شهادت داده است. و در تاریخ آل محمّد صلّى اللّه علیه و آله ص 67 نامبرده در شمار راویان حدیث غدیر ذکر شده است.

21- جابر بن سمرة بن جناده ابو سلیمان سوائى (نامبرده به کوفه آمده و در آنجا مسکن گزیده و در همان جا- بعد از سال 70 هجرى در گذشته و طبق مندرج در «الاصابه» در سال 74 هجرى وفات یافته) ابن عقده در (حدیث الولایة) واقعه غدیر را بلفظ نامبرده (جابر بن سمره) روایت نموده و خوارزمى در فصل چهارم از مقتلش او را در شمار کسانى که حدیث غدیر را روایت نموده‌اند از صحابه ذکر نموده و متقى هندى در جلد 6 «کنز العمّال» ص 398 نقل از حافظ ابن ابى شیبه باسنادش از نامبرده روایت نموده که او گفت: ما، در جحفه «غدیر خم» بودیم ناگاه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بر ما بیرون شد. پس دست على علیه السّلام را گرفت و فرمود: هر کس که من مولاى اویم على علیه السّلام مولاى او است.

22- جابر بن عبد اللّه انصارى (نامبرده در سنّ نود و چهار سالگى در یکى از سالهاى 73- 74- 78 در مدینه وفات یافته) حافظ بزرگ. ابن عقده در «حدیث الولایه» باسنادش از او روایت نموده که گفت: ما در سفر حجة الوداع با رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بودیم. پس از بازگشت در جحفه فرود آمد و براى مردم خطبه خواند و فرمود:
اى مردم، من مسئول هستم و شما هم مسئول هستید. اکنون رأى و نظر خود را باز گوئید؛ گفتند: گواهى میدهیم که تو اوامر خدا را بما رسانیدى و ما را پند دادى و آنچه متضمن صلاح و سعادت ما بود بیان نمودى. فرمود: همانا من بر شما در انتقال بسراى دیگر پیشى میگیرم و شما در کنار حوض بر من وارد میشوید و من در میان شما دو چیز گران و نفیس وامیگذارم که اگر پیوستگى خود را بآن دو حفظ کنید هرگز گمراه نخواهید شد، کتاب خدا و عترت من. اهل بیت من. و این دو هرگز از یکدیگر جدا نمیشوند تا کنار حوض بر من وارد شوند. سپس فرمود: آیا نمیدانسته‌اید که من اولى (سزاوارترم) بشما از نفوس شما؟ گفتند: آرى چنین است؛ در این هنگام در حالیکه دست على علیه السّلام را در دست داشت فرمود: هر کس من مولاى اویم. على مولاى او خواهد بود. سپس فرمود: بار خدایا دوست بدار دوستان او را. و دشمن دار دشمنان او را.
و همین حدیث را ابو بکر جعابى در نخب خود و ابن عبد البرّ در جلد 2 (استیعاب)ص 473 از او روایت کرده‌اند و حدیث نامبرده در «اسماء الرجال» تألیف ابى الحجاج و «تهذیب التهذیب» جلد 7 ص 337 و «کفایة الطالب» ص 16 بطریق عالى از مشایخ او که همه حافظین حدیث بوده‌اند و شریف ابو تمام على بن ابى الفخار الهاشمى، و ابو طالب عبد اللطیف بن محمّد قبیطى، و إبراهیم بن عثمان کاشغرى بطرقشان از عبد اللّه بن محمّد بن عقیل آورده‌اند که گفت: باتفاق على بن الحسین علیه السّلام و محمّد بن الحنفیه و ابو جعفر علیه السّلام نزد جابر بن عبد اللّه در خانه او بودیم، پس مردى از اهل عراق داخل شد و بجابر گفت: تو را بخدا قسم میدهم که آنچه از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دیدى و شنیدى براى من بیان کن؛ (تا آخر این داستان که در حدیث مناشده مرد عراقى با جابر ابن عبد اللّه خواهد آمد.
و حافظ حموینى در «فراید السمطین» در سمط اول در باب نهم از طریق حافظ ابن البطّى، و ابن کثیر در- «البدایة و النهایة» جلد 5 ص 209 باسناد از عبد اللّه بن محمّد بن عقیل از او (یعنى جابر) این حدیث را روایت نموده‌اند.
و پس از نقل حدیث گفته است: استاد ما ذهبى گفت: این حدیث (از نقطه نظر راویانى که در سلسله روایت دارد)- حدیث نیکوئى است. و ابن لهیعه از بکر بن سواده و جز او از ابى سلمة بن عبد الرحمن از جابر- بهمین نحو- و همچنین. متقى هندى در جلد 6 «کنز العمال» ص 398 نقل از بزار باسنادش از او، و سمهودى در «جواهر العقدین» (چنانکه قندوزى حنفى در ینابیع خود در ص 41 از او نقل کرده)- بهمان لفظ و بیان از ابن عقده و وصّابى شافعى در «الاکتفاء» نقل از سنن حافظ ابن ابى شیبه باسنادش از او این حدیث را روایت نموده‌اند.
و حافظ ابن المغازلى (بطوریکه در «العمده» تألیف ابن بطریق ص 53 مذکور است) با ذکر سند و باسناد خود از بکر بن سواده از قبیصة بن ذویب و ابى سلمة بن عبد الرّحمن از جابر بن عبد اللّه روایت نموده باینکه: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در خم فرود آمد و مردم از آنجناب دور و متفرّق گشتند. پس آنجناب على علیه السّلام را امر فرمود که مردم را جمع نماید و پس از اجتماع آنها رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در حالیکه تکیه بدستعلى علیه السّلام داشت در میان آنها ایستاد و پس از اداى حمد و ثناى خداوند. خطاب بآنها فرمود: دورى و تفرقه شما بحدى بر من ناگوار آمد که پنداشتم حتى درختى که من تکیه بر آن دارم بیش از هر درخت دیگرى مورد بى‏علاقگى و خشم شما است!! (کنایه از نهایت تأثّر از تفرقه و دورى مسلمین از آنحضرت است) سپس فرمود: لیکن على پیوسته بمن نزدیک است بطورى که هیچ امرى را بر نزدیکى و دوستى من اختیار نمیکند. و بهمین سبب است که خداوند او را براى من بمنزله من براى او قرار داده و همانطور که من از او خشنود و راضى هستم خداوند نیز از او راضى و خوشنود گشته سپس دست على را بلند کرد و فرمود. هر کس که من مولاى اویم پس على مولاى او خواهد بود. بار خدایا دوست بدار آنکه را که او را دوست دارد و دشمن دار آنکه را که او را دشمن دارد- جابر گوید- در این هنگام مردم با شتاب و نگرانى (از ابراز تأثر پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله) بسوى آنجناب شتافتند و با تضرع و گریه از تفرقه و دورى خود معذرت خواسته و عرضه داشتند: یا رسول اللّه تفرق و دور شدن ما از حضرتت براى این بود که مبادا اجتماع ما بر آنجناب گران و ناگوار باشد اکنون که این معنى موجب ناراحتى و خشم شما گشته، پناه بخدا میبریم از خشم پیغمبرش- در این موقع رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله ابراز رضایت فرمود و معذرت آنها را پذیرفت و این داستان را ثعلبى در تفسیر خود- بطوریکه در «ضیاء العالمین» مذکور است روایت نموده. و خوارزمى در مقتل خود و جزرى در «اسنى المطالب» ص 3 و قاضى در «تاریخ آل محمّد صلى اللّه علیه و آله» ص 67 او را (جابر بن عبد اللّه را) در شمار راویان حدیث غدیر ذکر نموده‌اند.

23- جبلة بن عمرو الانصارى- ابن عقده حدیث غدیر را از او باسناد خود در «حدیث الولایه»- روایت نموده است.

24- جبیر بن مطعم بن عدى قرشى نوفلى (در یکى از سالهاى 57- 58 59- هجرى در گذشته)- قاضى بهلول بهجت در تاریخ آل محمّد صلّى اللّه علیه و آله ص 68 نامبرده را از جمله راویان حدیث غدیر بشمار آورده و همدانى در «مودة القربى» قسمتى از حدیثغدیر را از او روایت کرده و در ص 31 و ص 336 ینابیع الموده حنفى از او نقل کرده.

25- جریر بن عبد اللّه بن جابر بجلى (در گذشت او در یکى از سالهاى 51 إلى 54 ثبت شده) روایت نام برده- دایر بحدیث غدیر در جلد 9 «مجمع الزواید» حافظ هیثمى ص 106 نقل از «معجم» طبرانى باسنادش از او موجود است که گفت: ما، در حجة الوداع حضور یافتیم. پس از درک موسم (و بازگشت) بجائى رسیدیم که غدیر خم نامیده میشود. در آنجا اعلام اجتماع عمومى شد و پس از گرد آمدن مهاجرین و انصار رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در میان ما بپا خواست و خطاب بخلق فرمود: به چه شهادت میدهید؟ گفتند: بیکتائى خداوند. فرمود: دیگر به چه؟. گفتند باینکه محمّد صلّى اللّه علیه و آله بنده و رسول (فرستاده) او است. فرمود: ولىّ شما (کسى که در خور سرپرستى و تصرف در جمیع شئون است) کیست؟ گفتند: خدا و فرستاده او مولاى ما است. در این هنگام دست خود را بر بازوى على علیه السّلام نواخت و او را بپاداشت، سپس بازوى او را- رها فرموده و مچ دستهاى او را گرفت و فرموده: هر آنکس که خدا و رسول او مولاى او است پس این (على علیه السّلام) مولاى او خواهد بود. بار خدایا دوست بدار آنکه را که او را دوست دارد و دشمن دار آنکه را که او را دشمن دارد. بار خدایا هر کس از مردم دوست میدارد او را پس تو دوست او باش. و هر که دشمن دارد او را پس تو دشمن او باش، بار خدایا. من نمى‏یابم کسى را که پس از دو بنده صالح «1» پس از خود در زمین به ودیعت بگذارم. پس تو بنیکى براى او حکم و تقدیر فرما. در این هنگام بشر (از حاضرین بوده) از او (جریر) پرسید: این دو بنده صالح کیانند! گفت: نمیدانم.
و این روایت را سیوطى نیز در «تاریخ الخلفاء» ص 114 بطریق طبرانى و ابن کثیر در «البدایة و النهایه» جلد 7 ص 349 و متقى هندى در «کنز العمال» جلد 6 ص 154 و 399 بطریق طبرانى و وصّابى در کتاب «الاکتفاء» و بدخشى در «مفتاح النجا» از او روایت نموده‌اند و خوارزمى در مقتل خود او را از جمله راویان حدیث غدیر از صحابه بشمار آورده است.

26- ابو ذر جندب بن جنادة الغفارى (در سال 31 هجرى وفات یافته) روایت او دایر بحدیث غدیر در «حدیث الولایه» تألیف ابن عقده و در «نخب المناقب» تألیف جعابى و در باب 58 از «فراید السمطین» ثبث گردیده و خطیب خوارزمى در مقتلش و همچنین شمس الدین جزرى شافعى در «اسنى المطالب» ص 4 نامبرده را در شمار راویان حدیث غدیر از جمله صحابه ذکر نموده‌اند

27- ابو جنیده جندع بن عمرو بن مازن انصارى- ابن اثیر در جلد 1 «اسد الغابه» ص 308 باسناد از عبد اللّه بن علا از زهرى از سعید بن جناب از ابى عنفوانه مازنى از جندع روایت نموده که گفت: از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شنیدم میفرمود. هر کس از روى عمد دروغ بر من بندد جایگاه او در آتش خواهد بود- سپس نامبرده گفت.
ا ز رسول خدا شنیدم (اگر نه چنین باشد هر دو گوش من کر باد) هنگامى که از حجة الوداع باز گشته بود چون در غدیر خم فرود آمد بپا خواست در حال خطبه و دست على علیه السّلام را گرفت و گفت: هر کس که من مولاى او هستم پس این (على) مولاى اوست. بار خدایا دوست دار کسى را که او را دوست دارد و دشمن دار کسى را که او را دشمن دارد.
و عبد اللّه بن علاء گفت: بزهرى گفتم: در شام که گوش‏هاى تو از دشنام بعلى علیه السّلام پر است این حدیث را بازگو منما! در جواب من گفت: بخدا قسم از فضایل على علیه السّلام بقدرى در خاطرم هست که اگر آنها را بازگو نمایم کشته خواهم شد؟
نامبردگان هر سه این روایت را با ذکر سند ثبت نموده‌اند «1» و شیخ محمّد صدر العالم در «معارج العلى» از طریق حافظ- ابى نعیم باسنادش از جندع این خبر را روایت نموده و در تاریخ آل محمّد صلّى اللّه علیه و آله ص 67 نامبرده در شمار راویان حدیث غدیر ثبت شده است.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 57