راویان دروغگو و جاعلان حدیث | حرف «الف»

متن فارسی

1- ابان (اباء) بن جعفر ابو سعید بصری کذاب است به نام پیامبر اکرم حدیث ساخته و بیش از سیصد حدیث به نام ابو حنیفه که هرگز آنها را نگفته بوده جعل کرده است «1».
2- ابان بن فیروز ابی عیاش، غلام عبد القیس ابو اسماعیل بصری، متوفی در سال 138 ه.
شعبه گفته است: جامه و لباسم در میان فقرا، صدقه باشد اگر ابن ابی عیاش در حدیث دروغگو نباشد.
و نیز گفته است: از او نمی‌شود چشم پوشی کرد، زیرا که او بر رسول خدا دروغ گفته است.
و احمد پیشوای حنبلی‌ها به یحیی بن معین که از ابان نسخه‌ای می‌نوشته، گفته است: تو این را می‌نویسی در حالی که میدانی ابان کذاب است؟!
و نیز شعبه گفته است: اگر مردی زنا بکند، بهتر است که از ابان روایت کند.
و نیز گفته است: اگر از بول الاغ بنوشم بهتر است که بگویم: ابان به من حدیث کرده است. شاید او از انس بیش از هزار و پانصد حدیث نقل کرده که برای بسیاریاز آنها اصلی نیست «1».
3- ابراهیم بن ابی حیة زیاد دروغگو است «2».
4- ابراهیم بن ابی اللیث، متوفی در سال 234 ه مصاحب اشجعی، دروغگو، حدیث ساز و متروک الحدیث است «3».
5- ابراهیم بن ابی یحیی ابو اسحاق مدنی، متوفی در سال 184 ه کذاب و دروغ ساز است.
نسائی او را از دروغگویان و حدیث سازان معروف نسبت به رسول خدا بشمار آورده است «4».
6- ابراهیم بن احمد حرانی ضریر، حدیث می‌ساخته است «5».
7- ابراهیم بن احمد عجلی، متوفی در سال 331 ه از کسانی بوده که حدیث می‌ساخته و ابن جوزی گفته است که: او حدیث‏هائی ساخته و مفتضح شده است «6».
8- ابراهیم بن اسحاق بن عیسی بغدادی کذاب است «7».
9- ابراهیم بن البراء انصاری، متوفی در سال 224 یا 225 ه. نوه انس بن مالک کذاب است از ثقات روایات موضوعه را آورده که روانیست نقل آنها، مگر به عنوان عیب گرفتن آنها ابن عدی گفته است: احادیث او ساختگی است «8».
10- ابراهیم بن بکر شیبانی ابو اسحاق اعور نزیل بغداد، احادیثش ساختگی است و حدیث سرقت می‌کرده است «9».
11- ابراهیم بن الحرات السمات، معاصر ترمذی کذاب است خودش گفته است: چه بسا احادیثی ساخته‌ام «1».
12- ابراهیم بن زکریا ابو اسحاق عجلی بصری حدیثش مورد انکار است چیزهای نادرست روایت کرده و از مالک احادیث ساختگی آورده است «2».
13- ابراهیم بن صرمة انصاری، کذاب خبیثی است که بر خدا و رسولش دروغ گفته است «3».
14- ابراهیم بن عبد اللّه بن خالد مصیصی، مردی دروغگو و حدیث دزد است احادیثش ساختگی است «4».
15- ابراهیم بن عبد اللّه السفرقع، متوفی در سال 361 ه کذاب و حدیث- ساز است»
16- ابراهیم بن عبد اللّه مخزومی، متوفی در سال 304 ه مورد اعتماد نیست. از افراد مورد اطمینان احادیث ساختگی نقل کرده است «6».
17- ابراهیم بن عبد اللّه بن همام صنعائی، کذاب و حدیث ساز است «7».
18- ابراهیم بن علی الامدی، متوفی در سال 575 ه در حکایاتش دروغ می‌گوید و فقیه فاضلی است «8».
19- ابراهیم بن فضل اصفهانی ابو منصور البآر، متوفی در سال 530 ه یکی از حفاظ و کذاب است او در بازار اصفهان توقف می‌کرد و از حفظ سندها را نقلمی‌کرد و در عین حال حدیث می‌ساخته است.
معمر گفته است: او را در بازار دیدم که مطالب نادرست را با سندهای صحیح نقل می‌کرد وقتیکه خوب در او دقیق شدم دیدم که گویا شیطان به شکل او آشکار شده است «1».
20- ابراهیم بن مجشر ابو اسحاق بغدادی، متوفی در سال 254 ه فضل بن سهل او را تکذیب کرده است. و ابن عدی گفته است: حدیث دزدی می‌کرده است «2».
21- ابراهیم بن محمد عکاشی آدم کذابی بوده است «3».
22- ابراهیم بن منقوش زبیدی که ازدی گفته است: او حدیث می‌ساخته است «4».
23- ابراهیم مهاجر مدنی کذاب است «5».
24- ابراهیم بن مهدی ابلی ابو اسحاق بصری، متوفی در سال 208 ه ازدی گفته است که او مشهور به وضع حدیث است «6».
25- ابراهیم بن نافع جلاب بصری کذاب است «7».
26- ابراهیم بن هدبة ابو هدبة بصری، کذاب خبیثی است که چیزهای نادرست را نقل کرده و به انس روایت‏هائی به دروغ نسبت داده است. در بصره به عروسی‌ها دعوت می‌شده و رقص می‌کرده و شراب می‌خورده و تا سال دویست زنده بوده است «8».
27- ابراهیم بن هراسه شیبانی کوفی، مورد اعتماد نیست و حدیثش نوشتهنمی‌شده و متروک الحدیث و کذاب است «1».
28- ابراهیم بن هشام غسانی، متوفی در سال 237 ه کذاب است «2».
29- ابراهیم بن یحیی بن زهیر مصری، دروغ می‌گفته و سندهای احادیث را به هم مخلوط می‌کرده است «3».
30- ابردبن اشرش، کذاب و حدیث ساز است «4».
31- احمد بن ابراهیم مزنی، حدیث می‌ساخته و کنار ساحل می‌گردیده و برایش نسخه ساختگی است «5».
32- احمد بن ابراهیم بن موسی، کذاب است. جائز نیست از او روایت کردن «6».
33- احمد بن ابی عمران جرجانی متوفی در سال 360 ه حدیث می‌ساخته است «7».
34- احمد بن ابی یحیی انماطی، کذاب است. او احادیث نادرستی از ثقات روایت کرده است «8».
35- احمد بن احمد ابو العباس بغدادی حنبلی، متوفی در سال 615 ه حافظ احادیث زیاد است. ابن اخضر او را تکذیب کرده است «9».
36- احمد بن اسماعیل ابو خذافة سهمی، متوفی در سال 259 ه مصاحب مالک بن انس کذاب است. هر چه که برایش بگوئی می‌گوید، از مالک و غیره چیزهای نادرستی نقل کرده است «10».
37- احمد بن بکر بالسی ابو سعید ابن بکرویه، حدیث می‌ساخته است «1».
38- احمد بن ثابت رازی فرخویه، شکی ندارند که او کذاب است «2».
39- احمد بن جعفر بن عبد اللّه سمسار، یکی از مشایخ حافظ ابی نعیم، مشهور به حدیث سازی است «3».
40- احمد بن جعفر بن عبد اللّه بن یونس مشهور به حدیث سازی است و کسی نیست «4».
41- احمد بن حامد سمرقندی، دروغ می‌گفت و از کسی که درکش نکرده بود، حدیث می‌کرد و در سال 360 ه مرده است «5».
42- احمد بن حسن بن ابان مصری که از بزرگان شیوخ طبرانی است، آدم کذاب و دروغ پردازی بود و به نام افراد مورد اعتماد حدیث می‌ساخته است «6».
43- احمد بن حسن بن قاسم کوفی، متوفی در سال 262 ه کذاب است، او به نام ثقات حدیث می‌ساخته است «7».
44- احمد بن حسین بن اقبال مقدسی ابو بکر صائد، متوفی در سال 532 ه کذاب است وقتی که دروغگوئیش آشکار شد، مردم او را ترک کردند «8».
45- احمد بن حسین ابو الحسین بن سماک، واعظ، متوفی در سال 424 ه ابو الفتح مصری گفته است: در بغداد برای مشایخی که گفته می‌شد دروغگویند چیزی ننوشتم، مگر برای چهار نفر که یکی از آنها ابو الحسین بن سماک بوده که ابن ابی الفوارس، او را دروغگو می‌دانسته است «1».
46- احمد بن خلیل نوفلی قومسی، متوفی در سال 310 ه کذاب است و از کسانی که خلق نشده‌اند روایت می‌کند «2».
47- احمد بن داود، پسر خواهر عبد الرزاق، از دروغگوترین افراد است و عموم احادیثش نادرست است»
48- احمد بن داود بن عبد الغفار حرانی، کذاب و حدیث ساز است «4».
49- احمد بن سلیمان قرشی، متروک الحدیث و کذاب است «5».
50- احمد بن سلیمان (ابی سلیمان) ابو جعفر قواریری بغدادی که ابو الفتح حافظ درباره‌اش گفته است: کذاب است به حماد بن سلمة دروغ نسبت می‌داده است.
و خطیب گفته است: دروغ این شیخ آشکار است، و نمی‌شود روایتش را از راه عروض سهو و خیال و اشتباه تصحیح و تعدیل کرد.
آنگاه شواهدی بر دروغگوئیش می‌آورد و می‌گوید: و در بعضی از چیزهائی که ذکر کردیم دلالت کافی‌ای بر بیان حال و دروغ آشکارش می‌باشد «6».
51- احمد بن صالح ابو جعفر شمومی مصری، نزیل مکه، کذاب و حدیث ساز و گزاف گو است «7».
52- احمد بن طاهر بن حرمله مصری، متوفی در سال 292 ه کذاب است.
از جدش، از شافعی، حکایات دروغی روایت کرده است. او دروغگوترین مردم است. در حدیث رسول خدا، هنگام روایت دروغ می‌گفته و از مردم که چیزی نقل می‌کرده آمیخته با دروغ بوده است «1».
53- احمد بن عبد الجبار کوفی، متوفی در سال 271 یا 272 کذاب است «2».
54- احمد بن عبد الرحمن بن الجارود الرقی کذاب و حدیث ساز است «3».
55- احمد بن عبد اللّه الشاشی کذاب است «4».
56- احمد بن عبد اللّه هیثمی مؤدب ابو جعفر، متوفی در سال 271 حدیث می‌ساخته است «5».
57- احمد بن عبد اللّه شیبانی، ابو علی جویباری کذاب و حدیث ساز است.
بیهقی گفته است: من کاملا او را می‌شناسم که به نام رسول خدا، حدیث می‌ساخته و بیش از هزار حدیث به نام آن حضرت ساخته است و از حاکم شنیدم که می‌گفت: این مرد، کذاب و خبیث است. احادیث زیادی در فضائل عمرها ساخته و به هیچوجه جائز نیست از او روایت کردن.
سیوطی گفته است: او هزاران حدیث به نفع کرامتیه ساخته است و ابن حبان گفته است: از دروغگویان است و از ائمه هزاران حدیثی که آنها نگفته بودند روایت کرده است. و حافظ سری گفته است: او و محمد بن تمیم و محمد بن عکاشه، ده هزار حدیث ساخته‌اند «6».
58- احمد بن عبد اللّه ابو بکر ضریر، خطیب در تاریخ بغداد، جلد 4 صفحه 232 با اسنادش از انس از رسول خدا آورده است که جبرئیل پیشم آمد در حالی
که قبا و کفش سیاهی پوشیده و کمربندی بسته داشت و گفت: «ای محمد این طرز لباس پوشیدن پسر عموهایت بعد از تو می‌باشد» آنگاه گفته است: این حدیث دروغ است تمام اسناد آن ثقة هستند مگر ضریر و این دروغ از ناحیه اوست.
59- احمد بن عبد اللّه بن محمد ابو الحسن بکری، کذاب و دروغ ساز است و داستان‏هائی که هرگز وجود نداشته بافته است، چقدر او نادان و بی حیا، بوده است «1».
60- احمد بن عبد اللّه ابو عبد الرحمن فاریاناتی، حدیث ساز مشهوری بوده است «2».
61- احمد بن عبد اللّه ابو العز بن کادش، متوفی در سال 556 ه از کسانی است که به کذب و دروغسازی شهرت دارد. به گفته امثال او احتجاج نمی‌شود کرد و بزرگان درباره او مطالبی گفته‌اند. ابن عساکر گفته است که ابو العز برایم گفته است: شنیدم که مردی در حق علی حدیثی ساخته و لذا من هم در حق ابو بکر حدیثی ساختم، ترا بخدا آیا کار بدی کردم؟! «3»
62- احمد بن عصمت نیشابوری، متهم به وضع و دروغ و هلاک شونده است.
حدیث ساختگی روایت کرده که همان آفت اوست «4».
امینی می‌گوید: خبر ساختگیش در ضمن اخبار موضوعه خواهد آمد.
63- احمد بن علی بن احمد بن صبیح، زیاد دروغ می‌گفته و در حدود سال‏های 520 ه می‌زیسته است «5».
64- احمد بن علی بن حسن بن شقیق ابو بکر مروزی، حدیث می‌ساخته است «6».
65- احمد بن علی بن حسن بن منصور اسد آبادی مقری، وارد دمشق شد و در آنحدیث گفت، او شیخ دروغگوئی بود. آنچه را که نشنیده بود ادعا می‌کرد.
66- احمد بن علی بن سلیمان (سلیمان) مروزی، متروک و حدیث ساز است «1».
67- احمد بن عیسی عسکری، متوفی در سال 243 ه کذاب است «2».
68- احمد بن عیسی لخمی، متوفی در سال 273 ه که ابن طاهر او را کذاب دانسته است «3».
69- احمد بن عیسی هاشمی، کذاب است «4».
70- احمد بن عیسی خشاب تنیسی، متوفی در سال 293 ه کذاب و حدیث ساز است. با احادیث ساختگی حدیث می‌کرده است «5».
71- احمد بن فرج ابو عتبة حجازی، متوفی در سال 271 ه کذاب و گفتارش غیر مسموع است «6».
72- احمد بن محمد بن محمد ابو الفتوح غزالی طوسی واعظ مشهور، متوفی در سال 520 ه برادر حجة الاسلام ابی حامد غزالی، حدیث می‌ساخته و بیشتر گفتارش آمیخته با دروغ و احادیث ساختگی بوده و نسبت به شیطان تعصب داشته و معذورش می‌داشته است «7».
73- احمد بن محمد بن حجاج بن رشدین ابو جعفر مصری، متوفی در سال 292 ه از حفاظ حدیث بوده، ولی دروغ می‌گفته و نسبت به شیوخش احادیث دروغ نسبت می‌داده است، او با ضعف و معرفت کمی که داشته حدیثش نوشته می‌شده است. ابن عدی گفته است: او را تکذیب کرده و چیزهائی را بر او انکار نموده‌اندو خانواده «رشدین» از احمد تا «رشدین» به ضعف در حدیث اختصاص یافته‌اند «1».
74- احمد بن محمد بن حرب لخمی جرجانی، تعمد در کذب و حدیث سازی داشته است «2».
75- احمد بن محمد بن حسن مقری، متوفی در سال 380 ه کذاب است و در حدیث مورد اعتماد نیست، اما تظاهر به عبادت و شایستگی می‌کرده است «3».
76- احمد بن محمد بن الصلت بن المغلس ابو العباس حمانی، متوفی در سال 302 یا 308 ه حدیث ساز است. و در میان دروغگویان کم حیاتر از او نیست و در مناقب ابی حنیفة احادیث باطله‌ای نوشته که همه آنها، ساختگی است و از ثقات اخباری را نقل کرده که همه آنها دروغ است «4».
77- احمد بن محمد بن علی ابو عبد اللّه صیرفی معروف به ابن الآبنوسی، متوفی در سال 394 ه از کسانی است که تعمد در کذب داشته است «5».
78- احمد بن محمد بن علی بن حسن بن شقیق مروزی، حدیث ساز بوده است «6».
79- احمد بن محمد بن عمر ابو سهل حنفی یمامی، نزیل بغداد، کذاب و حدیث ساز و متروک الحدیث است. المطرز گفته است: از او پانصد حدیث که پیش مردم اثری از آنها نبوده نوشته‌ام «7».
80- احمد بن محمد بن عمرو ابو بشر کندی مروزی، نزیل بغداد، متوفی در سال 323 ه فقیه خوبی در سنت و در رد بر اهل بدعت‏ها و محدث شیرین زبانی بوده، اما از پدرش از جدش و از دیگران حدیث می‌ساخته و دروغ می‌گفته و به نام افراد مورد اعتماد حدیث جعل می‌کرده و برایش از نسخه‌های ساخته شده بهره زیادی است «1».
ابن حبان گفته است: او از کسانی است که متن‏ها می‌ساخته و سندها را زیر و بالا می‌کرده و لذا سزاوار است که حدیثش ترک شود و شاید او بیش از ده هزار حدیث به نام ثقات پائین بالا کرده که من از آنها بیش از سه هزار حدیث که شکی در پائین بالا کردن آنها ندارم، نوشته‌ام.
و دار قطنی گفته است: او حدیث ساز، شیرین زبان و حافظ بوده است»
و در شذرات الذهب جلد 2 صفحه 298 آمده است که: او با آنکه محدث و امام و پاسخگوی اهل بدعت ها بوده یکی از حدیث سازان است.
81- احمد بن محمد بن غالب باهلی ابو عبد اللّه، متوفی، در سال 275 ه غلام خلیل از بزرگان زهاد در بغداد و کذاب و دروغ ساز بوده است!!.
حافظ ابن عدی گفته است: از ابی عبد اللّه نهاوندی در حران در مجلس ابی عروبة شنیدم که می‌گفت: به غلام خلیل گفتم: این چه احادیث رقیقی است که شما حدیث می‌کنید؟ گفت: اینها را به خاطر نرم کردن دل‏های مردم ساخته‌ام!!
ابو داود سجستانی، دروغ کسی را مانند: کدیمی و غلام خلیل آشکار نکرده است. او درباره احادیثی که کدیمی نقل کرده گفته است: آنها دروغند و درباره غلام خلیل گفته است: صاحب الزنج دجال بصره بوده و می‌ترسم که غلام خلیل دجال بغداد باشد. آنگاه گفته است: احادیثش بر من عرضه شد چهارصد حدیثش از لحاظ سند و متن دروغ بوده است «3».
امینی می‌گوید: جای بسی شگفتی است، مردی که سیره و شرح حالش چنین است با مرگش بازارهای «مدینة السلام» بسته و جنازه‌اش به بصره حمل و در آن جا دفن گردید و قبه و بارگاهی روی آن بنا کردند، چنانکه در تاریخ بغداد و المنتظم ابن جوزی آمده است.
82- احمد بن محمد بن فضل قیسی، حدیث ساز بوده است.
ابن حبان گفته است: به قریه‌اش رفتم در حدود پانصد حدیث از او نوشتم که همه آنها ساخته شده بود.
تا اینکه می‌گوید: و شاید این شیخ، بنام پیشوایان پسندیده بیش از سه هزار حدیث ساخته است «1».
83- احمد بن محمد بن مالک، حدیث ساز بوده است «2».
84- احمد بن محمد بن مصعب، یکی از سازندگان حدیث بوده است «3».
85- احمد بن محمد بن هارون ابو جعفر برقی، کذاب و جعال در حدیث بوده است «4».
86- احمد بن مروان دینوری مالکی، متوفی در سال 333 ه دار قطنی در «غرائب مالک» گفته است: او حدیث ساز بوده است «5».
87- احمد بن منصور ابو السعادات ملحد و کذاب است و از جمله ساخته‌هایش حدیثی است که در آن می‌گوید: در برابر خدا لوحی است که در آن اسم‏های کسانی است که صورت و رؤیت و کیفیت (خدا) را اثبات می‌کنند و فرشتگان نیز بوجود آنها مباهات می‌نمایند «6».
88- احمد بن موسی ابو الحسن بن ابی عمران جرجانی فرضی، متوفی بعد از سال 368 ه یکی از حفاط و کذاب و حدیث ساز بوده سندها را با متن‏ها ترکیب می‌کرده روایات نادرست را از شیوخ گمنام و ناشناخته که از آنها پیروی نمی‌شود نقل کرده است و از این رو او را تکذیب کرده‌اند «1».
89- احمد بن یعقوب بن عبد الجبار اموی مروانی جرجانی، متوفی در سال 367 ه حدیث ساز بوده و احادیث موضوعه که نقل آنها جائز نیست روایت کرده است «2».
90- اسباط ابو الیسع بصری که یحیی بن معین او را تکذیب کرده است «3».
91- اسحاق بن ابراهیم طبری، کذاب است از او چیزی نوشته نمی‌شود، از ثقات روایات ساختگی نقل کرده است «4».
92- اسحق بن ابراهیم واسطی، مؤدب، که ابن عدی و ازدی او را تکذیب کرده‌اند «5».
93- اسحاق بن ادریس اسواری بصری ابو یعقوب، کذاب و حدیث ساز است مردم او را ترک کرده‌اند «6».
94- اسحاق بن بشر بخاری ابو حذیفة، متوفی در سال 206 ه اتفاق دارند که او کذاب و حدیث ساز بوده روا نیست حدیث او را نقل کردن مگر بر سبیل تعجب «7».
95- اسحاق بن بشر بن مقاتل کاهلی ابو یعقوب، متوفی در سال 228 ه کذاب و حدیث ساز بوده است «8».
و در جلد دوم «اللئالی المصنوعة» صفحه 72- 73- 90 گفته است که او به اتفاق، کذاب و حدیث ساز است.
96- اسحاق بن عبد اللّه اموی، غلام آل عثمان بن عفان، متوفی در سال 143 ه کذاب است و فراموشی در حفظ و نقل حدیث دارد، سندها را پائین و بالا می‌کند و برای مراسیل سند درست می‌کند و سلسله سند را به پیامبر اکرم می‌رساند «1».
97- اسحاق بن محمشاذ، کذاب است و به نفع مذهب «کرامیة» حدیث می‌ساخته و کتابی درباره فضائل محمد بن کرام (رهبر کرامیة) نوشته است که همه‌اش دروغ و ساختگی است «2».
98- اسحاق بن ناصح، از دروغگوترین افراد است، با رأی ابی حنیفة از پیامبر اکرم و ابن سیرین حدیث می‌کرده است «3».
99- اسحاق بن نجیح ملطی ازدی دجال و دروغگوترین مردم، دشمن خدا و مرد پلید و حدیث ساز بوده است «4».
100- اسحاق بن وهب طهرمسی، کذاب و متروک الحدیث است و آشکارا حدیث می‌ساخته است «5».
101- اسد بن عمرو ابو المنذر جبلی، قاضی و مصاحب ابی حنیفة، متوفی در سال 190 ه کذاب است، اعتباری به حرفش نیست او طبق مذهب ابی حنیفه حدیث می‌ساخته، ولی حدیثش با باد پیش آنان یکسان است«6».
102- اسماعیل بن ابان ابو اسحاق غنوی کوفی، متوفی در سال 210 ه کذاب و حدیث ساز است «1».
103- اسماعیل بن ابی اویس عبد اللّه مدنی، متوفی در سال 226 ه کذاب و حدیث دزد است «2».
104- اسماعیل بن ابی زیاد شامی، کذاب و متروک الحدیث و حدیث ساز است «3».
105- اسماعیل بن اسحاق جرجانی، حدیث ساز بوده است «4».
106- اسماعیل بن بلال عثمانی دمیاطی، متوفی در سال 466 ه کذاب بوده است «5».
107- اسماعیل بن زریق بصری، کذاب است «6».
108- اسماعیل بن شروس ابو المقدام صنعائی، حدیث ساز بوده است «7».
109- اسماعیل بن علی مثنی واعظ استرآبادی، متوفی در سال 448 ه کذاب پسر کذاب داستان‏های دروغ می‌گفته، متون ساختگی را با اسانید صحیحه ترکیب می‌کرده است «8».
110- اسماعیل بن محمد بن یوسف ابو هارون فلسطینی، از خانواده جبرئیل، کذاب و حدیث دزد است که به گفته‌هایش احتجاج نمی‌توان کرد «9».
111- اسماعیل بن محمد ابن مسلمة ابو عثمان اصفهانی واعظ محتسب، که ابن ناصر درباره‌اش گفته است: حدیث ساخته و دروغ و راست به هم آمیخته است «1».
112- اسماعیل بن مسلم سکونی الیشکری، حدیث می‌ساخته است»
113- اسماعیل بن یحیی شیبانی شعیری، کذاب است «3».
114- اسماعیل بن یحیی التیمی، نوه ابی بکر صدیق، کذاب است و روایت از او روا نیست، او رکنی از ارکان دروغ و حدیث ساز است، عموم چیزهائی که روایت کرده نادرست است او بر مالک و ثوری و دیگران روایات دروغ نسبت داده و از افراد مورد اعتماد چیزهائی که مورد قبول نبوده روایت کرده است «4».
115- اسید بن زید بن نجیح ابو محمد جمال، متوفی در سال‏های قبل از 220 ه کذاب و متروک الحدیث است. او حدیث‏های دروغ می‌ساخته و عموم چیزهائیکه روایت کرده، مورد پیروی قرار نگرفته است «5».
116- اشعث بن سعید بصری ابو الربیع سمان، مورد اطمینان نیست. ضعیف و متروک الحدیث است. هشیم گفته است: او دروغ می‌گفته است «6».
117- اصبغ بن خلیل قرطبی مالکی، متوفی در سال 272 ه حدیثی در ترکبالا بردن دست‏ها ساخته و مردم بر دروغش آگاه گردیدند. از احمد بن خالد نقل شده که: او تصمیم بر کذب بر رسول خدا نداشته، تنها نظرش این بوده که: مذهبش را تأیید کند. (در این توجیه دقت کن آنگاه بخند و یا گریه کن) «1».
118- اصرم بن حوشب ابو هشام، که جوزی در سال 202 ه از او مطالبی نوشته است، کذاب و خبیث و دروغ پرداز بر افراد مورد اعتماد است «2».
119- ایوب بن خوط ابو امیه بصری حبطی، متروک الحدیث است «3».
120- ایوب بن سیار زهری مدنی، که نسائی درباره‌اش گفته است: او از دروغگویان است و ابن حبان گفته است: سندها را زیر و بالا می‌کرده و برای مراسیل سند درست می‌کرده است «4».
121- ایوب بن محمد ابو میمون الصوری، کذاب است «5».
122- ایوب بن مدرک ابو عمرو حنفی یمامی، کذاب است و اعتنائی به او نمی‌شود. از مکحول نسخه موضوعه‌ای را روایت کرده است «6».

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 301

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 301

سلسلة الکذّابین و الوضّاعین

حرف الألف

1- أبان- أباء- بن جعفر أبو سعید البصری: کذّاب، کان یضع الحدیث على رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم. و قد وضع على أبی حنیفة أکثر من ثلاثمائة حدیث ما حدّث بها أبو حنیفة قطّ «1». میزان الاعتدال (1/10)، تذکرة الموضوعات (ص 120)، اللآلئ المصنوعة (2/13).

2- أبان بن فیروز أبی عیّاش مولى عبد القیس أبو إسماعیل البصری المتوفّى (138): قال شعبة: ردائی و خماری فی المساکین صدقة إن لم یکن ابن أبی عیّاش یکذب فی الحدیث. و قال: لا یحلّ الکفُّ عنه إنّه یکذب على رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم.

و قال أحمد إمام الحنابلة لیحیى بن معین- و هو یکتب عن أبان نسخة-: تکتب هذه و أنت تعلم أنَّ أبان کذّاب؟

و قال شعبة: لأَن یزنی الرجل خیر من أن یروی عن أبان. و قال: لأَن أشرب

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 302

من بول حماری أحبُّ إلیَّ من أن أقول حدّثنی أبان. لعلّه حدّث عن أنس بأکثر من ألف و خمسمائة حدیث، ما لکثیر شی‏ء منها أصل «1». تهذیب التهذیب (1/99).

3- إبراهیم بن أبی حیّة: کذّاب «2». تذکرة الموضوعات (ص 30).

4- إبراهیم بن أبی اللیث المتوفّى (234): صاحب الأشجعی، کذّاب، وضّاع متروک الحدیث «3». تاریخ بغداد (6/196)، میزان الاعتدال (1/27).

5- إبراهیم بن أبی یحیى أبو إسحاق المدنی المتوفّى (184): کذّاب، یضع، عدّه النسائی من الکذّابین المعروفین بوضع الحدیث على رسول اللَّه «4». تاریخ بغداد (13/168)، خلاصة التهذیب (ص 18).

6- إبراهیم بن أحمد الحرّانی الضریر: کان یضع الحدیث «5». میزان الاعتدال (1/10).

7- إبراهیم بن أحمد العجلی المتوفّى (331): کان ممّن یضع الحدیث، ذکره ابن

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 303

الجوزی و قال: وضع أحادیث فافتضح «1». میزان الاعتدال (1/10)، لسان المیزان (1/27).

8- إبراهیم بن إسحاق بن عیسى البغدادی: کذّاب. تذکرة الموضوعات «2» (ص 78).

9- إبراهیم بن البراء الأنصاری المتوفّى (224، 225) حفید أنس بن مالک، کذّاب، یحدِّث عن الثقات بالموضوعات، لا یجوز ذکره إلّا على سبیل القدح فیه، قال ابن عدی «3»: أحادیثه موضوعة»

. میزان الاعتدال (1/12، 26)، تذکرة الموضوعات (ص 87).

10- إبراهیم بن بکر الشیبانی أبو إسحاق الأعور، نزیل بغداد: أحادیثه موضوعة، کان یسرق الحدیث «5». تاریخ بغداد (6/46)، لسان المیزان (1/40).

11- إبراهیم بن الحوّات السمّاک: معاصر الترمذی، کذّاب، قال: ربّما وضعت أحادیث «6». میزان الاعتدال (1/36).

12- إبراهیم بن زکریّا أبو إسحاق العجلی البصری: حدیثه منکر، حدّث بالبواطیل، و یأتی عن مالک بأحادیث موضوعة «7». میزان الاعتدال (1/16).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 304

13- إبراهیم بن صرمة الأنصاری: کذّاب خبیث، یکذب على اللَّه و على رسوله «1». تاریخ بغداد (6/104)، میزان الاعتدال (1/19).

14- إبراهیم بن عبد اللَّه بن خالد المصّیصی: رجل کذّاب، یسرق الحدیث، أحادیثه موضوعة «2». میزان الاعتدال (1/20).

15- إبراهیم بن عبد اللَّه السفرقع المتوفّى (361): کذّاب، یضع الحدیث «3». میزان الاعتدال (1/21)، لسان المیزان (1/74).

16- إبراهیم بن عبد اللَّه المخرّمی المتوفّى (304): لیس بثقة، حدّث عن الثقات بأحادیث باطلة. میزان الاعتدال «4» (1/20).

17- إبراهیم بن عبد اللَّه بن همّام الصنعانی: کذّاب، وضّاع «5». میزان الاعتدال (1/21)، تذکرة الموضوعات (ص 113)، اللآلئ المصنوعة (2/190).

18- إبراهیم بن علیّ الآمدی المتوفّى (575): کان یکذب فی حکایاته و یضع، و کان فقیهاً فاضلًا «6». میزان الاعتدال (1/24)، لسان المیزان (1/86).

19- إبراهیم بن الفضل الأصبهانی أبو منصور «7» البآر المتوفّى (530): أحد الحفّاظ کذّاب، کان یقف فی سوق أصفهان و یروی من حفظه بسنده، و کان یضع فی الحال، قال معمر: رأیته فی السوق و قد روى مناکیر بأسانید الصحاح، و کنت أتأمّله

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 305

مفرطاً، أظنُّ أنّ الشیطان تبدّى على صورته «1». میزان الاعتدال (1/25)، شذرات الذهب (4/95)، لسان المیزان (1/89).

20- إبراهیم بن مجشِّر أبو إسحاق البغدادی المتوفّى (254): کذّبه الفضل بن سهل، و قال ابن عدی «2»: یسرق الحدیث. تاریخ بغداد (6/185).

21- إبراهیم بن محمد العکاشی: کان کذّاباً «3». میزان الاعتدال (1/29).

22- إبراهیم بن منقوش الزبیدی: قال الأزدی: کان یضع الحدیث «4». میزان الاعتدال (1/31)، اللآلئ المصنوعة (1/165).

23- إبراهیم المهاجر المدنی: کذّاب «5». تذکرة الموضوعات (ص 18).

24- إبراهیم بن مهدی الأُبلّی- بالضم- أبو إسحاق البصری المتوفّى (208): قال الأزدی: کان یضع الحدیث، مشهور بذاک «6». میزان الاعتدال (1/32)، خلاصة

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 306

التهذیب (ص 29)، تهذیب التهذیب (1/170).

25- إبراهیم بن نافع الجلّاب: بصریّ کذّاب «1». تهذیب التهذیب (1/175)، لسان المیزان (1/117).

26- إبراهیم بن هدبة أبو هدبة البصری: کذّاب خبیث، حدّث بالأباطیل، و وضع على أنس، کان رقّاصاً بالبصرة یُدعى إلى العرائس فیرقص لهم، و کان یشرب المسکر، بقی إلى سنة مائتین «2». تاریخ بغداد (6/201)، میزان الاعتدال (1/33)، تذکرة الموضوعات (ص 69، 73)، اللآلئ المصنوعة (2/58، 102، 233، 245)، لسان المیزان (1/120).

27- إبراهیم بن هراسة الشیبانی الکوفی: لیس بثقة و لا یکتب حدیثه، متروک، کذّاب «3». لسان المیزان (1/121).

28- إبراهیم بن هشام الغسّانی المتوفّى (237): کذّاب «4». تاریخ الشام (2/307)، لسان المیزان (1/122).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 307

29- إبراهیم بن یحیى بن زهیر المصری: کان یکذب و یرکّب الأسانید. لسان المیزان «1» (1/124).

30- أبرد بن أشرس: کذّاب، وضّاع «2». میزان الاعتدال (1/36)، اللآلئ المصنوعة (1/129).

31- أحمد بن إبراهیم المزنی: کان یضع الحدیث و یدور بالساحل، له نسخة موضوعة «3». میزان الاعتدال (1/38)، تذکرة الموضوعات (ص 36).

32- أحمد بن إبراهیم بن موسى: کذّاب، لا تحلّ الروایة عنه «4». تذکرة الموضوعات (ص 55).

33- أحمد بن أبی عمران الجرجانی المتوفّى بعد (360): کان یضع الحدیث «5». میزان الاعتدال (1/58).

34- أحمد بن أبی یحیى الأنماطی: کذّاب، له غیر حدیث منکر عن الثقات «6». میزان الاعتدال (1/76).

35- أحمد بن أحمد أبو العبّاس البغدادی الحنبلی المتوفّى (615): حافظ مکثر، کذّبه ابن الأخضر «7». شذرات الذهب (5/62).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 308

36- أحمد بن إسماعیل أبو حذافة السهمی المتوفّى (259): صاحب مالک بن أنس، کذّاب، کلّ شی‏ء تقول له یقول، حدّث عن مالک و عن غیره بالبواطیل «1». تاریخ بغداد (4/23). میزان الاعتدال (1/39)، تهذیب التهذیب (1/16).

37- أحمد بن بکر البالسی أبو سعید ابن بکرویه: کان یضع الحدیث «2». میزان الاعتدال (1/40).

38- أحمد بن ثابت الرازی فرخویه: لا یشکّون أنّه کذّاب «3». لسان المیزان (1/143)، میزان الاعتدال (1/86).

39- أحمد بن جعفر بن عبد اللَّه السمسار: أحد مشایخ الحافظ أبی نعیم، مشهور بالوضع «4». میزان الاعتدال (1/41)، شذرات الذهب (2/372).

40- أحمد بن جعفر بن عبد اللَّه بن یونس: مشهور بالوضع، لیس بشی‏ء. میزان الاعتدال»

(1/41).

41- أحمد بن حامد السمرقندی: کان یکذب، و یحدِّث عمّن لم یلحقه، مات

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 309

بعد الستین و ثلاثمائة. میزان الاعتدال «1» (1/42).

42- أحمد بن الحسن بن أبان المصری: من کبار شیوخ الطبرانی، کان کذّاباً دجّالًا، یضع الحدیث على الثقات «2». میزان الاعتدال (1/42)، تذکرة الموضوعات (ص 65، 108)، اللآلئ المصنوعة (1/295).

43- أحمد بن الحسن بن القاسم الکوفی. المتوفّى (262): کذّاب، یضع الحدیث على الثقات «3». میزان الاعتدال (1/42)، تذکرة الموضوعات (ص 9، 114)، المنتظم (5/34).

44- أحمد بن الحسین بن إقبال المقدسی أبو بکر الصائد المتوفّى (532): کذّاب، ظهر کذبه فترکه الناس «4». میزان الاعتدال (1/44)، لسان المیزان (1/158).

45- أحمد بن الحسین أبو الحسین بن السمّاک الواعظ المتوفّى (424): قال أبو الفتح المصری: لم أکتب ببغداد عمّن أُطلق علیه الکذب من المشایخ غیر أربعة، أحدهم أبو الحسین بن السمّاک، و کذّبه ابن أبی الفوارس «5». تاریخ بغداد (4/111)، المنتظم (8/76)، میزان الاعتدال (1/43).

46- أحمد بن الخلیل النوفلی القُومَسِیّ المتوفّى (310): کذّاب، یروی عمّن لم

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 310

یُخلق «1». لسان المیزان (1/167).

47- أحمد بن داود ابن اخت عبد الرزّاق: من أکذب الناس، عامّة أحادیثه مناکیر «2». میزان الاعتدال (1/45).

48- أحمد بن داود بن عبد الغفّار الحرّانی: کان کذّاباً، یضع الحدیث «3». تذکرة الموضوعات (ص 2، 30)، میزان الاعتدال (1/45)، اللآلئ المصنوعة (2/22، 174).

49- أحمد بن سلیمان القرشی: متروک کذّاب. میزان الاعتدال «4» (1/48)، اللآلئ المصنوعة (2/74).

50- أحمد بن سلیمان- أبی سلیمان- أبو جعفر القواریری البغدادی: قال أبو الفتح الحافظ: کذّاب، یکذب على حمّاد بن سلمة. و قال الخطیب: کذب هذا الشیخ ظاهر یغنی عن تعدیل روایته بجواز دخول السهو علیه و إلحاق الوهم به. ثمّ ذکر شواهد على کذبه فیقول: و فی بعض ما ذکرنا دلالة کافیة على بیان حاله و ظهور اختلاطه «5». تاریخ بغداد (4/174- 177).

51- أحمد بن صالح أبو جعفر الشمومی المصری، نزیل مکّة: کذّاب، وضّاع، صَلِف «6». تهذیب التهذیب (1/42)، لسان المیزان (1/186).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 311

52- أحمد بن طاهر بن حرملة المصری المتوفى (292): کذّاب، حدّث عن جدِّه، عن الشافعی بحکایات بواطیل، کان أکذب البریّة، یکذب فی حدیث رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم إذا روى، و یکذب فی حدیث الناس إذا حدّث عنهم «1». میزان الاعتدال (1/50)، لسان المیزان (1/189).

53- أحمد بن عبد الجبّار الکوفی المتوفّى (271، 272): کذّاب «2». تهذیب التهذیب (1/51)، میزان الاعتدال (1/53).

54- أحمد بن عبد الرحمن بن الجارود الرقّی: کذّاب، وضّاع «3». تاریخ بغداد (2/247)، میزان الاعتدال (1/55)، اللآلئ المصنوعة (2/172).

55- أحمد بن عبد اللَّه الشاشی: کذّاب. میزان الاعتدال «4» (1/52).

56- أحمد بن عبد اللَّه الهُشیمی المؤدّب أبو جعفر المتوفّى (271): کان یضع الحدیث. تاریخ بغداد (4/220)، میزان الاعتدال «5» (1/51).

57- أحمد بن عبد اللَّه الشیبانی أبو علیّ الجویباری: کذّاب، یضع الحدیث، دجّال. قال البیهقی: فإنّی أعرفه حقّ المعرفة بوضع الأحادیث على رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم فقد وضع علیه أکثر من ألف حدیث، و سمعت الحاکم یقول: هذا کذّاب خبیث وضع کثیراً فی فضائل الأعمار، لا تحلُّ روایة حدیثه بوجه. و قال السیوطی: وضع أُلوف

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 312

أحادیث للکرامیّة، و قال ابن حبّان «1»: دجّال من الدجاجلة، روى عن الأئمّة أُلوف أحادیث ما حدّثوا بشی‏ء منها، و عن الحافظ السری: إنّه و محمد بن تمیم و محمد بن عکاشة وضعوا عشرة آلاف حدیث «2». تاریخ بغداد (3/295)، التذکار (ص 155)، میزان الاعتدال (1/51)، تذکرة الموضوعات (ص 38)، أسنى المطالب (ص 213)، لسان المیزان (1/193، 5/188)، اللآلئ المصنوعة (1/21).

58- أحمد بن عبد اللَّه أبو بکر الضریر: أخرج الخطیب فی تاریخ بغداد (4/232) بإسناده عن أنس رفعه: أتانی جبرئیل و علیه قباء أسود و خفّ أسود و منطقة، و قال: یا محمد هذا زیُّ بنی عمِّک من بعدک. فقال: هذا حدیث باطل، إسناده کلّهم ثقات غیر الضریر و الحمل فیه علیه «3».

59- أحمد بن عبد اللَّه بن محمد أبو الحسن البکری: کذّاب، دجّال، واضع القصص التی لم تکن قطُّ، فما أجهله و أقلَّ حیاءه! میزان الاعتدال «4» (1/53).

60- أحمد بن عبد اللَّه أبو عبد الرحمن الفریانانی: کان وضّاعاً مشهوراً بالوضع «5». لسان المیزان (1/194)، اللآلئ المصنوعة (1/359، 2/44).

61- أحمد بن عبید اللَّه أبو العزّ بن کادش المتوفّى (556): مشهور من الشیوخ،

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 313

کان مخلّطاً کذّاباً لا یحتجُّ بمثله، و للأئمّة فیه مقال. قال ابن عساکر: قال لی أبو العزّ و سمع رجلًا قد وضع فی حقِّ علیّ حدیثاً: و وضعتُ أنا فی حقِّ أبی بکر حدیثاً، باللَّه ألیس فعلتُ جیداً؟ لسان المیزان «1» (1/218).

62- أحمد بن عصمة النیسابوری، متّهم هالک روى خبراً موضوعاً هو آفته. میزان الاعتدال «2» (1/56).

قال الأمینی: یأتی خبره الموضوع فی الموضوعات «3».

63- أحمد بن علیّ بن أحمد بن صُبیح: کان یکذب کثیراً، کان فی حدود (520) «4». میزان الاعتدال (1/58)، لسان المیزان (1/234).

64- أحمد بن علی بن الحسن بن شقیق، أبو بکر المروزی: کان یضع الحدیث. اللآلئ المصنوعة «5» (1/129).

65- أحمد بن علیّ بن الحسن بن منصور الأسدآباذی المقری: قدم دمشق و حدّث بها، کان شیخاً کذّاباً یدّعی ما لم یسمع «6».

66- أحمد بن علیّ بن سلمان «7» المروزی: متروک، یضع الحدیث. تاریخ بغداد (4/303).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 314

67- أحمد بن عیسى العسکری المتوفّى (243): کذّاب. تهذیب التهذیب «1» (1/65).

68- أحمد بن عیسى اللخمی المتوفّى (273): کذّبه ابن طاهر. تهذیب التهذیب «2» (1/66).

69- أحمد بن عیسى الهاشمی: کذّاب. میزان الاعتدال «3» (1/60) لعلّه العسکری.

70- أحمد بن عیسى الخشّاب التنیسی المتوفّى (293)»: کذّاب یضع الحدیث،

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 315

حدّث بأحادیث موضوعة «1». میزان الاعتدال (1/59)، لسان المیزان (1/241)، تذکرة الموضوعات (ص 39)، شذرات الذهب (2/366).

71- أحمد بن الفرج أبو عتبة الحجازی المتوفّى (271): کذّاب لم یسمع منه شی‏ء «2». تاریخ بغداد (4/341).

72- أحمد بن محمد بن محمد أبو الفتوح الغزالی الطوسی الواعظ المفوّه المتوفّى (520) أخو أبی حامد: کان یضع، و الغالب على کلامه التخلیط و الأحادیث الموضوعة، و کان یتعصّب لإبلیس و یعذره «3». المنتظم (9/260)، البدایة و النهایة (12/196)، میزان الاعتدال (1/71).

73- أحمد بن محمد بن الحجّاج بن رشدین أبو جعفر المصری المتوفّى (292): کان من حفّاظ الحدیث، کذّاب یدخل الحدیث على شیوخه، و هو ممّن یکتب حدیثه مع ضعفه «4».

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 316

و قال ابن عدی «1»: کذّبوه، و أنکرت علیه أشیاء، و کان آل بیت رشدین خصّوا بالضعف من أحمد إلى رشدین «2». تاریخ الشام (1/455)، میزان الاعتدال (1/63)، لسان المیزان (1/258).

74- أحمد بن محمد بن حرب اللخمی الجرجانی: کان یتعمّد الکذب و یضع «3». میزان الاعتدال (1/63)، اللآلئ المصنوعة (1/3).

75- أحمد بن محمد بن الحسن المقری المتوفّى (380): کذّاب، لم یکن فی الحدیث ثقةً، و کان یظهر النسک و الصلاح. تاریخ بغداد (4/429)، میزان الاعتدال «4» (1/63).

76- أحمد بن محمد بن الصلت بن المغلِّس أبو العبّاس الحمّانی المتوفّى (302، 308): وضّاع، لم یکن فی الکذّابین أقلّ حیاءً منه، صنّف فی مناقب أبی حنیفة أحادیث باطلة کلّها موضوعة، و أخرج عن الثقات أخباراً کلّها کذب «5». تاریخ بغداد

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 317

(4/207، 5/34)، المنتظم (6/157)، میزان الاعتدال (1/66)، البدایة و النهایة (11/131)، تاریخ الشام (2/56)، لسان المیزان (1/269)، اللآلئ المصنوعة (2/42، 142).

77- أحمد بن محمد بن علیّ أبو عبد اللَّه الصیرفی المعروف بابن الآبُنُوسی المتوفّى (394): کان ممّن یتعمّد الکذب «1». تاریخ بغداد (5/70).

78- أحمد بن محمد بن علیّ بن حسن بن شقیق المروزی: کان یضع الحدیث «2». میزان الاعتدال (1/69)، لسان المیزان (1/287)، اللآلئ المصنوعة (1/129).

79- أحمد بن محمد بن عمر أبو سهل الحنفی الیمامی، نزیل بغداد: کذّاب، وضّاع، متروک الحدیث، قال المطرّز: کتبت عنه خمسمائة حدیث لیس عند الناس منه حرف «3». تاریخ بغداد (5/66)، تاریخ الشام (2/69)، میزان الاعتدال (ج 1)، اللآلئ المصنوعة (1/247، 2/26).

80- أحمد بن محمد بن عمرو أبو بشر الکندی المروزی، نزیل بغداد المتوفّى (323): کان فقیهاً مجوّداً فی السنّة و فی الردِّ على أهل البدع، و کان حافظاً عذب اللسان، و لکنّه کان یضع الأحادیث عن أبیه، عن جدِّه، و عن غیرهم، یکذب و یضع الحدیث على الثقات، و له من النسخ الموضوعة شی‏ء کثیر. تاریخ بغداد (5/74)، و قال ابن حبّان «4»: کان ممّن یضع المتون و یقلّب الأسانید فاستحقَّ الترک، لعلّه قد قلّب

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 318

على الثقات أکثر من عشرة آلاف حدیث، کتبت أنا منها أکثر من ثلاثة آلاف حدیث لم أشکّ أنّه قلّبها. و قال الدارقطنی «1»: کان یضع الحدیث، و کان عذب اللسان حافظاً «2». میزان الاعتدال (1/70)، طبقات الحفّاظ (3/23)، و فی شذرات الذهب (2/298): هو أحد الوضّاعین الکذّابین، مع کونه محدِّثاً إماماً فی السنّة و الردِّ على المبتدعة.

81- أحمد بن محمد بن غالب الباهلی أبو عبد اللَّه المتوفّى (275): غلام الخلیل، من کبار الزهّاد ببغداد، کذّاب وضّاع، قال الحافظ ابن عدی «3»: سمعتُ أبا عبد اللَّه النهاوندی بحرّان فی مجلس أبی عروبة یقول: قلتُ لغلام الخلیل: ما هذه الأحادیث الرقائق التی تحدِّث بها؟ قال: وضعناها لنرقّق بها قلوب العامّة.

ما أظهر أبو داود السجستانی تکذیب أحد إلّا فی رجلین: الکدیمی، و غلام خلیل. فذکر أحادیث ذکرها فی الکدیمی أنّها کذب. و ذکر غلام خلیل فقال: ذاک- یعنی صاحب الزنج- کان دجّال البصرة، و أخشى أن یکون هذا- یعنی غلام خلیل- دجّال بغداد، ثمّ قال: قد عرض علیَّ من حدیثه فنظرت فی أربعمائة حدیث أسانیدها و متونها کذب کلّها «4». تاریخ بغداد (5/79)، المنتظم (5/95)، لسان المیزان (1/273)، اللآلئ المصنوعة (1/200، 2/109).

قال الأمینی: و العجب العجاب أنَّ رجلًا هذه سیرته و هذه ترجمته غلقت بموته أسواق مدینة السلام، و حمل نعشه إلى البصرة و دفن هناک، و بنیت على قبره قبّة، کما فی تاریخ بغداد و المنتظم لابن الجوزی.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 319

82- أحمد بن محمد بن الفضل القیسی: کان یضع الحدیث، قال ابن حبّان «1»: خرجت إلى قریته فکتبت عنه شبیهاً بخمسمائة حدیث کلّها موضوعة… إلى أن قال: و لعلّ هذا الشیخ قد وضع على الأئمّة المرضیّین أکثر من ثلاثة آلاف حدیث «2». میزان الاعتدال (1/70)، تذکرة الموضوعات (ص 41، 45، 67، 70).

83- أحمد بن محمد بن مالک: کان یضع الحدیث. تذکرة الموضوعات «3» (ص 47).

84- أحمد بن محمد بن مصعب: أحد الوضّاعین. تاریخ الشام (5/154).

85- أحمد بن محمد بن هارون أبو جعفر البرقی: کذّاب، کان یهمّ فی الحدیث «4». میزان الاعتدال (1/71).

86- أحمد بن مروان الدینوری المالکی المتوفّى (333): صاحب المجالسة، قال الدارقطنی فی غرائب مالک: کان یضع الحدیث. لسان المیزان «5» (1/309).

87- أحمد بن منصور أبو السعادات: ملحد کذّاب، و من وضعه حدیث یقول فیه: و بین یدی الربِّ لوح فیه أسماء من یثبت الصورة و الرؤیة و الکیفیّة فیباهی بهم الملائکة «6». میزان الاعتدال (1/75)، اللآلئ المصنوعة (1/14).

88- أحمد بن موسى أبو الحسن بن أبی عمران الجرجانی الفرضی المتوفّى بعد (360): أحد الحفّاظ، کذّاب، کان یضع الحدیث و یرکّب الأسانید على المتون، روى

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 320

مناکیر عن شیوخ مجاهیل لم یُتابع علیها، فکذّبوه «1». میزان الاعتدال (1/75)، شذرات الذهب (3/67).

89- أحمد بن یعقوب بن عبد الجبّار الأموی المروانی الجرجانی المتوفّى (367): کان یضع الحدیث، روى أحادیث موضوعة لا یستحلُّ روایة شی‏ء منها «2». میزان الاعتدال (1/77)، أسنى المطالب (ص 84).

90- إسباط أبو الیسع البصری: کذّبه یحیى بن معین. تهذیب التهذیب «3» (1/212).

91- إسحاق بن إبراهیم الطبری: کذّاب، لا یُکتب عنه، یأتی بالموضوعات عن الثقات «4». تذکرة الموضوعات (ص 95، 103)، اللآلئ المصنوعة (2/76).

92- إسحاق بن إبراهیم الواسطی المؤدّب: کذّبه ابن عدی «5» و الأزدی. میزان الاعتدال (1/85)، لسان المیزان (1/348) «6».

93- إسحاق بن إدریس الأسواری البصری أبو یعقوب: کذّاب، یضع

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 321

الحدیث، ترکه الناس «1». میزان الاعتدال (1/86).

94- إسحاق بن بشر البخاری أبو حذیفة المتوفّى (206): قد أجمعوا على أنّه کذّاب، یضع الحدیث، لا یحلّ حدیثه إلّا على جهة التعجّب «2». تاریخ بغداد (6/327)، میزان الاعتدال (1/86).

95- إسحاق بن بشر بن مقاتل الکاهلی أبو یعقوب المتوفّى (228): کان کذّاباً یضع الحدیث»

. تاریخ بغداد (6/329)، میزان الاعتدال (1/87)، تذکرة الموضوعات (ص 33، 39، 76، 120)، اللآلئ المصنوعة (1/91، 153)، و قال: کذّاب وضّاع بالاتفاق، و (2/72، 73، 90).

96- إسحاق بن عبد اللَّه الأموی مولى آل عثمان بن عفّان المتوفّى (144): کذّاب، ذاهب الحدیث، یقلّب الأسانید و یرفع المراسیل «4». تاریخ الشام (2/443- 445)، تهذیب التهذیب (1/241).

97- إسحاق بن محمشاذ: کذّاب، یضع الحدیث على مذهب الکرامیّة، و له

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 322

مصنّف فی فضائل محمد بن کرام کلّه کذب موضوع «1». اللآلئ المصنوعة (1/238).

98- إسحاق بن ناصح: من أکذب الناس، یحدِّث عن النبیّ «2»، عن ابن سیرین برأی أبی حنیفة «3». میزان الاعتدال (1/94).

99- إسحاق بن نجیح الملطی الأزدی: دجّال، أکذب الناس، عدوّ اللَّه، رجل سوء خبیث، کان یضع الحدیث «4». تاریخ بغداد (6/324)، میزان الاعتدال (1/94)، تذکرة الموضوعات (ص 84)، تهذیب التهذیب (1/253)، اللآلئ المصنوعة (1/55، 103، 175)، خلاصة التهذیب (ص 26).

100- إسحاق بن وهب الطهرمسی: کذّاب متروک، کان یضع صراحاً «5». میزان الاعتدال (1/95)، تذکرة الموضوعات (ص 53، 71)، اللآلئ المصنوعة (1/106، 2/99، 114).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 323

101- أسد بن عمرو أبو المنذر البجلی القاضی- صاحب أبی حنیفة- المتوفّى (190): کذوب لیس بشی‏ء، کان یسوی الحدیث على مذهب أبی حنیفة، هو و الریح عندهم سواء «1». تاریخ بغداد (7/17)، میزان الاعتدال (1/96)، لسان المیزان (1/384).

102- إسماعیل بن أبان أبو إسحاق الغنوی الکوفی المتوفّى (210): کذّاب، کان یضع الحدیث «2». تاریخ بغداد (6/241)، میزان الاعتدال (1/98)، تذکرة الموضوعات (ص 116)، تهذیب التهذیب (1/271)، اللآلئ المصنوعة (1/246)، خلاصة التهذیب (ص 27).

103- إسماعیل بن أبی أُویس عبد اللَّه المدنی المتوفّى (226): کذّاب، یسرق الحدیث «3». میزان الاعتدال (1/104).

104- إسماعیل بن أبی زیاد الشامی: کذّاب، متروک یضع الحدیث «4»: میزان الاعتدال (1/107)، اللآلئ المصنوعة (2/77، 179، 239).

105- إسماعیل بن إسحاق الجرجانی: کان یضع الحدیث «5». میزان الاعتدال (ج 1)، لسان المیزان (1/393).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 324

106- إسماعیل بن بلال العثمانی الدمیاطی المتوفّى (466): کان کذّاباً. لسان المیزان «1» (1/396).

107- إسماعیل بن زریق البصری: کذّاب «2». میزان الاعتدال (1/106).

108- إسماعیل بن شروس أبو المقدام الصنعائی: کان یضع الحدیث «3». میزان الاعتدال (1/109).

109- إسماعیل بن علیّ بن المثنّى الواعظ الأسترآبادیّ المتوفّى (448): کذّاب ابن کذّاب، کان یقصُّ و یکذب، یرکّب المتون الموضوعة على الأسانید الصحیحة «4». لسان المیزان (1/423).

110- إسماعیل بن محمد بن یوسف أبو هارون الفلسطینی من بیت جبریل: کذّاب، یسرق الحدیث، لا یجوز الاحتجاج به «5». میزان الاعتدال (1/114)، تذکرة الموضوعات (ص 39، 58، 107)، اللآلئ المصنوعة (1/152).

111- إسماعیل بن محمد بن مسلمة أبو عثمان الأصبهانی الواعظ المحتسب: قال

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 325

ابن ناصر: وضع حدیثاً و کان یختلط. شذرات الذهب «1» (4/23).

112- إسماعیل بن مسلم السکونی الیشکری «2»: کان یضع الحدیث «3». میزان الاعتدال (1/116)، تهذیب التهذیب (1/333)، اللآلئ المصنوعة (2/114).

113- إسماعیل بن یحیى الشیبانی الشعیری: کذّاب. تهذیب التهذیب «4» (1/336).

114- إسماعیل بن یحیى التیمی حفید أبی بکر الصدّیق: کذّاب لا تحلّ الروایة عنه، رکن من أرکان الکذب، یضع الحدیث، عامّة ما یرویه بواطیل، کان یکذب على مالک و الثوری و غیرهما، یحدِّث عن الثقات بما لا یتابع علیه «5». تاریخ بغداد (6/249)، أسنى المطالب (ص 209)، میزان الاعتدال (1/117)، لسان المیزان (1/442)، مجمع الزوائد (1/101، 106، 133، 9/44)، اللآلئ المصنوعة (1/89، 107، 111، 2/163).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 326

115- أُسید بن زید بن نُجیح، أبو محمد الجمّال المتوفّى قبل (220): کذّاب، متروک الحدیث، یحدِّث بأحادیث کذب، عامّة ما یرویه لا یُتابع علیه «1». تاریخ بغداد (7/48)، نصب الرّایة (1/92)، مجمع الزوائد (2/175)، میزان الاعتدال (1/119)، خلاصة التهذیب (ص 32)، اللآلئ المصنوعة (1/408).

116- أشعث بن سعید البصری أبو الربیع السمّان: لیس بثقة، ضعیف، متروک الحدیث، قال هشیم: کان یکذب «2». تهذیب التهذیب (1/351).

117- أصبغ بن خلیل القرطبی المالکی المتوفّى (272): افتعل حدیثاً فی ترک رفع الیدین و وقف الناس على کذبه. نُقل عن أحمد بن خالد: أنّه لم یقصد أصبغ بن خلیل الکذب على رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم، و إنّما أظهر «3» أنّه یرید تأیید مذهبه. لسان المیزان «4» (1/459).

118- أصرم بن حوشب، أبو هشام: کتب عنه الجوزی «5» فی سنة (202)، کذّاب خبیث یضع الحدیث على الثقات «6». تاریخ بغداد (7/31)، میزان الاعتدال

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 327

(1/126)، تذکرة الموضوعات (ص 10)، مجمع الزوائد (1/306)، اللآلئ المصنوعة (1/198، 2/6، 47، 52).

119- أیّوب بن خوط أبو أُمیّة البصری الحبطی: متروک، کذّاب «1». تهذیب التهذیب (1/402)، لسان المیزان (1/479).

120- أیّوب بن سیّار الزهری المدنی: قال النسائی «2»: کان من الکذّابین، و قال ابن حبّان «3»: کان یقلّب الأسانید و یرفع المراسیل «4». لسان المیزان (1/482).

121- أیّوب بن محمد أبو میمون الصوری: کذّاب». میزان الاعتدال (1/136).

122- أیّوب بن مدرک أبو عمرو الحنفی الیمامی: کذّاب، لیس بشی‏ء، روى عن مکحول نسخة موضوعة «6». تاریخ بغداد (7/6)، تاریخ الشام (3/111)، لسان المیزان (1/488).

اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)

۱۷ آذر ۱۴۰۳