اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۳ آبان ۱۴۰۳

خدایا عثمان را فراموش مکن

متن فارسی

پاره ای از روایات جعلی در فضیلت عثمان :

24/ ابو نعیم در ” حلیه الاولیاء ” روایتی ثبت کرده است از طریق حبیب بن ابی حبیب – ابی محمد البصری – از نافع از ابن عمر . می گوید : وقتی پیامبر (ص) سپاه تنگدستی را تدارک می کرد عثمان هزار دینار آورده به دامن پیامبر (ص) ریخت . پیامبر گفت : خدایا عثمان را فراموش مکن عثمان از حالا به بعد هر چه بکند مسوولیتی بر عهده اش نخواهد بود.

امینی گوید : کسی مثل ” حافظ ابی نعیم ” ممکن است نداند که حدیث شناسان و علمای بزرگ رجال آن جماعت درباره حبیب از رجال سند آن روایت – چه گفته اند ؟ عبد الله بن احمد حنبل می گوید : پدرم می گفت : حبیب مورد اعتماد نیست . پدرم به کسی گفت : حبیب دروغ می گفته است . پدرم هرگز حبیب را قابل اعتماد نمی شمرد و از او خوشش نمی آمد و به او سخت بد می گفت : ابو داود درباره همین “حبیب ” می گوید : از دروغگوترین افراد است . حدیث جعل می کرده است . ابو حاتم می گوید : روایاتش مطرود و متروک است . از قول پسر برادرم احادیث جعلی روایت کرده است . نسائی و ازدی می گویند : روایاتش متروک است . ابن حبان می گوید : در حدیث و روایات اساتید مورد اعتماد و ” ثقه” مطالب دروغین وارد می کرده است . همچنین می گوید : همه روایاتش جعلی است . سپس چندین روایت او را که از قول ابن هشام بن سعد و دیگران است ذکر کرده می افزاید : همه اینها جعلی و ساختگی است، و عموم روایاتش اینطور است که متنش جعلی است و سندش به هم ریخته “. حبیب ” ابائی از این هم ندارد که از زبان اشخاص مورد حدیث جعل کند، و کار دروغگوئی و دروغ سازیش کاملا آشکار است. ابو احمد حاکم می گوید : روایاتش بی اعتبار است . سهل بن عسکر می گوید : از او بیست حدیث نوشتیم و به علی ابن مدینی عرضه داشتیم ، گفت : اینها همه دروغ است . نسائی می گوید : روایاتش متروک و دور ریختنی است و همه اش از زبان مالک و دیگران جعل شده است. این روایت را ” احمل حنبل ” از طریق ضمرة بن ربیعه دمشقی رملی نقل کرده است. ساجی درباره ” ضمره ” می گوید : راستگوئی است که روایات نادرست هم دارد. ضمرة روایتی از ابن دینار از ابن عمر نقل کرده است که احمد حنبل آن را نادرست دانسته و به شدت رد کرده و گفته : اگر کسی بگوید این روایت دروغ می باشد اشتباه نکرده است . آن را ” ترمذی ” هم ثبت نموده و افزوده است : این روایت را از ” ضمره ” نمی توان پذیرفت و به نظر حدیث شناسان خطا است.

( الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 9 ص 451 )

متن عربی

24- أخرج أبو نعیم فی حلیة الأولیاء (1/59) من طریق حبیب بن أبی حبیب أبی محمد البصری- کاتب مالک- عن مالک، عن نافع، عن ابن عمر قال: لمّا جهّز النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم جیش العسرة جاء عثمان بألف دینار فصبّها فی حجر النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم، فقال النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم: اللّهمّ لا تنس لعثمان؛ ما علی عثمان ما عمل بعد هذا.

قال الأمینی: أتخفی علی مثل الحافظ أبی نعیم أقوال أئمّة الفنّ من قومه فی حبیب کاتب مالک؟ قال عبد اللَّه بن أحمد «1»- إمام الحنابلة- عن أبیه؛ أنّه قال: حبیب لیس بثقة، قدم علینا رجل أحسبه قال من خراسان کتب عنه کتاباً، إلی أن قال: قال أبی: کان یکذب، و لم یکن أبی یوثّقه و لا یرضاه و أثنی علیه شرّا و سوءاً.

و قال أبو داود: کان من أکذب الناس کان یضع الحدیث. و قال أبو حاتم «2»: متروک الحدیث روی عن ابن أخی الزهری أحادیث موضوعة. و قال النسائی «3» و الأزدی: متروک الحدیث، و قال ابن حبّان «4»: کان یُدخل علی الشیوخ الثقات ما لیس من حدیثهم، و قال: أحادیثه کلّها موضوعة. و ذکر له عدّة أحادیث عن هشام ابن سعد و غیره و قال: کلّها موضوعة، و عامّة حدیثه موضوع المتن، مقلوب

 

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 9، ص: 452

 

الإسناد، و لا یحتشم حبیب فی وضع الحدیث علی الثقات، و أمره بیّن فی الکذب. و قال أبو أحمد الحاکم: ذاهب الحدیث. و قال سهل بن عسکر: کتبنا عنه عشرین حدیثاً و عرضناها علی ابن المدینی فقال: هذا کلّه کذب، و قال النسائی: متروک، أحادیثه کلّها موضوعة عن مالک و غیره «1».

و أخرجه أحمد «2» من طریق ضمرة بن ربیعة الدمشقی الرملی، قال الساجی: صدوق یهم عنده مناکیر، و جاء ضمرة عن الثوری عن ابن دینار عن ابن عمر بحدیث فأنکره أحمد و ردّه ردّا شدیداً، و قال: لو قال رجل إنّ هذا کذب لما کان مخطئاً.

و أخرجه الترمذی «3» و قال: لا یتابع ضمرة علیه و هو خطأ عند أهل الحدیث. راجع تهذیب التهذیب «4» (4/461).و منها: