20- محب الدین طبری در «الریاض النضرة» جلد 2 صفحه 54 حدیث مفصلی را که در «ابواء» بین عمر بن خطاب هنگامی که با چند نفر از یارانش عازم مکه بوده و بین شیخی که از او یاری خواسته بوده واقع شده، آورده است. و در آن آمده: وقتی که عمر برگشت و به همان مکان رسید از آن مرد جویا شد فهمید که مرده است. گویا که می بینم عمر دوید تا کنار قبرش ایستاد، بر او درود فرستاد و نماز خواند پس آن را در آغوش گرفت و گریه کرد، پس وقتی که برای مثل عمر جائز باشد کنار قبر مردی عادی بایستد و آن را در آغوش بگیرد و گریه کند، پس چه چیز امت اسلام را از ایستادن کنار قبر رسول خدا و در آغوش گرفتن آن و بوسیدن و گریه کردن بر آن و یا قبور اهل بیت عصمتش باز می دارد؟!
أُولئِکَ الَّذِینَ هَدَی اللَّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ «آنان کسانی هستند که خدا آنان را هدایت کرده است، پس از راهنمائیشان پیروی کنید» (انعام آیه 90)
زیارت ابی بکر بن ابی قحافه
«1» 27- بعد از زیارت رسول خدا، محاذی سرابی بکر صدیق رضی اللّه عنه بایستد و بگوید:
درود بر تو ای خلیفه رسول خدا! درود بر تو ای همراه پیامبر خدا در غار، درود بر تو ای رفیق او در سفرها، درود بر تو ای امینش در اسرار، خدا به تو از ناحیه ما بهترین پاداشی را که به امامی از ناحیه امت پیامبرش می دهد، عنایت فرماید. و تو چه نیکو جانشینی برای او بودی و راهش را به بهترین وجه پیمودی و با اهل رده و بدعت جنگ کردی، و اسلام را آماده نمودی و صله رحم فرمودی، و همواره بپا دارنده حق و یار اهلش بودی تا مرگ گریبانت را گرفت، درود و رحمت و برکات خدا بر تو باد.
خدایا ما را با محبتش بمیران و کوششمان را در زیارتش به رحمتت ای خدای کریم بی نتیجه قرار مده.
زیارت عمر بن خطاب
28- سپس حرکت کند و در برابر قبر عمر رضی اللّه عنه قرار گیرد و بگوید:
درود بر تو ای امیر مؤمنان! درود بر تو ای آشکار کننده اسلام، درود بر تو ای شکننده بت ها، خدا از ما به شما بهترین پاداش را عنایت فرماید و خدا از کسی که ترا خلیفه قرار داده راضی گردد، تو اسلام و مسلمین را در زمان حیات و مرگ یاری کردی، پس یتیمان را کفالت و ارحام را مورد مرحمت قرار دادی و اسلام به وسیله تو نیرو گرفت و تو برای مسلمانان امام پسندیده و هادی و مهدی بودی، پراکندگی آنان را جمع کردی و فقر آنان را به غنا تبدیل نمودی، و شکستگی آنان را جبران کردی، درود و رحمت و برکات خدا بر تو باد.
امینی می گوید:
این زیارت را شرنبلالی فقیه حنفی در «مراقی الفلاح» و دیگر ازگذشتگان نقل کرده اند، نهایت آنکه: بزرگان امروز، آنچه را که از فضائل شیخین دوست می دارند بر آن افزودند، و هیچ مانعی از آن نیست، زیرا زائر می تواند هر گونه مناقبی که از شخص مورد زیارت می داند ردیف کرده از آن سپاس بگذارد و این حقیقتی است که امت اسلامی همواره درباره آن اتفاق نظر داشته است.
زیارت دیگر:
قسطلانی می گوید: از طرف راستش به مقدار یک ذرع حرکت کند آنگاه بر ابی بکر رضی اللّه عنه درود بفرستد، زیرا سرش محاذی شانه رسول خدا است و بگوید:
درود بر تو ای خلیفه سید المرسلین، درود بر تو ای کسی که خداوند وسیله تو در روز «ردة» دین را تأیید کرد، خداوند از اسلام و مسلمین به تو جزای خیر دهد، خدایا از او و ما بخاطر او راضی باش.
سپس از دست راستش بقدر یک ذرع حرکت کند آنگاه بر عمر بن خطاب رضی اللّه عنه درود بفرستد و بگوید: درود بر تو ای امیر مؤمنان، درود بر تو ای کسی که خدا وسیله او دین را تأیید کرده است، خدا از اسلام و مسلمین به تو جزای خیر عنایت فرماید، خدایا از او و ما بخاطرش راضی باش.
زیارت دیگر:
باجوری می گوید: طرف راستش را به مقدار یکذراع عقب بکشد آنگاه بر ابی بکر رضی اللّه عنه درود بفرستد و بگوید: درود بر تو ای ابا بکر ای خلیفه رسول خدا، خدا از ناحیه امت محمد (ص) به تو جزای خیر عنایت فرماید. سپس باز بمقدار یک ذراع عقب بیاید آنگاه بر عمر بن خطاب درود بفرستد همانند آنچه که قبلا گفته شده بگوید، سپس بجای اولش برابر روی مبارکش برگردد وسیله او به خدا متوسل شود.
زیارت شیخین با یک عبارت:
به مقدار نصف ذراع برگردد و بگوید: «درود بر شما ای همخوابگان،رفیقان، وزیران، مشیران، معاونان رسول خدا در بپا داشتن دین! قیام کنندگان بعد از او برای مصالح مسلمین، خدا به شما بهترین پاداش ها را عنایت فرماید.شرنبلالی حنفی در «مراقی الفلاح» اضافه کرده است: پیش شما آمدیم تا وسیله شما به رسول خدا متوسل شویم و او برای ما شفاعت کند و از خدایمان بخواهد که کوششمان را بپذیرد و بر آئینش ما را زنده بدارد و با آن بمیراند و محشور کند.
زیارت شیخین با عبارت دیگر:
ابن حبیب در ذیل زیارت پیامبر اکرم آورده است:درود بر شما ای همراهان رسول خدا ای ابا بکر و عمر، خداوند از ناحیه اسلام و اهلش بهترین جزای وزیر پیامبری را بر وزارتش در زمان حیاتش و بر حسن خلافتش بعد از وفاتش به شما عنایت فرماید. شما در زمان حیات رسول خدا وزیران خوبی برایش بودید و بعد از او جانشینان عادل و نیکوکار در امتش، پس خدا در عوض آن شما را همراه رسول خدا در بهشت و ما را به رحمتش با شما قرار دهد.
زیارت شیخین با عبارت سوم:
غزالی می گوید: زائر در مقام زیارت آنان بگوید: درود بر شما ای وزیران رسول خدا، و معاونان او در بپاداشتن دین هنگام حیاتش و بپادارندگان امور دین در میان امت بعد از او، که در همه کارها از او پیروی می کردید و به سنتش عمل می نمودید، پس خدا بهترین جزای وزیر پیامبر را در دین به شما عنایت فرماید.
و عبارات دیگری نیز در این زمینه در کتاب «مجمع الانهر» و غیره وجود دارد آنچه که گفته آمد از ناگفته ها کفایت می کند.
ابن الحاج در «المدخل» جلد 1 صفحه 265 گفته است: آنچه را که از آنها می داند ستایششان کند، وسیله آنها به پیامبر اکرم متوسل شود، آنها را شفیع در قضاء حوائجش قرار دهد.
29- در حرم شریف زیاد نماند، بلکه ادب ایجاب می کند که بیش از مقدار نماز و دعا در آن توقف نکند و همین مقدار مستحب است.
وداع از حرم شریف
30- هنگامی که زائر از زیارت فراغت پیدا کرد و تصمیم گرفت که از مدینه خارج شود، مستحب است که برای آخرین بار کنار قبر رسول خدا بیاید و دعای زیارت را چنانکه گذشت، دوباره بخواند و با پیامبر اکرم وداع کند، و از خدا بخواهد که باز هم به عنوان زیارت به مدینه برگردد و در سفر به سلامت باشد، سپس دو رکعت نماز در روضه کوچک که موضع مقام رسول خدا پیش از آنکه ساختمان در مسجد اضافه شود، بوده بخواند.
وقتی که خواست بیرون بیاید، اول پای چپش را بیرون نهد و بگوید:خدایا بر محمد و آل محمد درود بفرست و این را آخرین زیارتم قرار مده و گناهانم را با زیارتش بریز، و در این سفر به سلامتم دار، و برگشتم را بسوی خانواده و وطنم آسان بگردان، ای بخشنده ترین بخشندگان.
و بگوید: خدایا از تو می خواهیم که در این سفر نیکی و تقوی و از عمل آنچه که دوست داری و راضی می شوی عنایتمان فرمائی.
خدایا همراه ما در سفر، و خلیفه ما در خانواده مان باش، خدایا مشکلات سفرمان را هموار ساز و دوریش را آسان. خدایا ما با عنایت تو از مشکل سفر و حزن منظر و بدی عاقبت به سوی خانواده مان برمی گردیم، خدایا مصاحب ما با خیر باش و برگشت ما را به عهده گیر و نسبت به آنچه که قصدمان کرده و یا نکرده است کفایتمان فرما و با سلامت و قبولی اعمال و مغفرت و رضایت برگردانمان و این را آخرین عهدم نسبت به این محل شریف قرار مده.
آنگاه سلام و دعاء زیارت پیش را اعاده کند و بعد بگوید: خدایا این را آخرین عهدم نسبت به حرم رسولت قرار مده و برگشت به دو حرم شریف را بر من آسان گردان، و بخشش و عافیت در دنیا و آخرت نصیبم فرما. شربینی در «المغنی» اضافه کرده است: «ما را به خانواده مان با سلامت و غنیمت برگردان».
و کرمانی گفته است: وقتی که تصمیم مراجعت داشت مستحب است کنار قبر شریف بیاید و بعد از سلام و دعا بگوید: با تو وداع کردیم اما وداع و مفارقتت بر ما آسان نیست. از تو می خواهیم که از خدا بخواهی که آثار زیارت حرمت را از ما قطع نکند و شکر بر این نعمت را روزیمان فرماید.
خدایا این را آخرین عهدم از زیارت قبر پیامبرت قرار مده، سپس توجه به روضه مبارکه کند و هنگام بیرون آمدن دو رکعت نماز بخواند و از خدا در- خواست بازگشت به آنجا را نماید.