اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۳ خرداد ۱۴۰۲

زیارت ائمه بقیع(ع) و دیگر زیارتگاه های آن به نقل علمای عامه

متن فارسی

و مستحب است بعد از زیارت قبر رسول خدا هر روز و مخصوصا روز جمعه چنانکه فاکهی گفته است به زیارت بقیع برود و در احیاء العلوم آمده است مستحب است که هر روز به بقیع برود و نووی چنین گفته است .

و فاخوری افزوده است: مخصوصا روز جمعه. به بقیع برای زیارت مشاهد و مزارات برود و عباس و حسن بن علی و زین العابدین و امام باقر و امام صادق، امیر المومنین آقای ما عثمان و ابراهیم پسر رسول خدا و عده ای از همسران آن حضرت و عمه اش صفیه و بسیاری از صحابه و تابعان خصوصا آقای ما مالک و نافع را زیارت نماید و بگوید: سلام بر شما در برابر شکیبائیتان در دین و چه پایان نیکی که نصیب شما کردید درود بر شما که در خانه مومنین هستید و ما نیز به شما ملحق خواهیم شد و آیه الکرسی و سوره اخلاص بخواند.

و نووی گفته است بگوید: درود بر شما مردمی که در خانه مومنین هستید. شما سبقت گرفتگانید و ما اکر خدا بخواهد به شما ملحق خواهی شد. خدا مردم بقیع را بیامرزد، خدایا ما را از اجرشان محروم مفرما، و بعد از آنان مورد امتحانمان قرار مده و ما آنها را بیامرز.

و قاضی حسین افزوده است: خدایا ای پروردگارا این جسدهای کهنه شده و استخوان های پوسیده ای که از دنیا خارج شدند در حالی که به تو مومن بودند، و روحی از ناحیه ات به آنها داخل کن و سلامم را به آنها برسان خدایا خوایگاهشان را بر ایشان خنک بگردان و آنان را ببخش. و ابن الحاج در ” المدخل ” جلد 1 صفحه 265 گفته است: زائر مختار است اگر خواست به بقیع می رود تا به پیروی از رسول خدا کسانی که در آنجا مدفونند زیارت کند، وقتی که وارد بقیع شد، ابتداء از سومیت خلیفه عثمان بن عفان رضی الله عنه شروع کند، پس عموی پیغمبر عباس، پس دیگر از بزرگان را زیارت کند، و در این کار قصد امتثال سنت کند که رسول خدا اهل بقیع را زیارت می کرده است، و این عمل نص در زیارت است و دلالت دارد که آن ذاتا وسیله تقرب به خدا و مستحب و مورد عمل در دین است و مطلوب بودنش پیش سلف و خلف آشکار بوده است.

امینی می گوید:

مشاهدی که در بقیع مورد زیارت قرار می گرفته پیش از آنکه دست های جنایتکارانه فساد بر آن استیلاء یابد مورد دید همکان 101 همه آنها را نقل کرده و بطور تفصیل – قرار داشته است و آنها زیاد بوده که سمهودی در ” وفاء الفواء ” جلد 2 صفحه 1 درباره آنها بحث نموده است و در آن فوائد سهمی است که باید به آنجا مراجعه کرد.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 5، ص: 233

متن عربی

زیارة أئمّة البقیع و بقیّة المزارات فیها

31- و یستحبُّ بعد زیارته علیه السلام أن یخرج الزائر إلی البقیع کلّ یوم، و یوم الجمعة آکد کما قال الفاکهی «1». و فی إحیاء العلوم «2»: یستحبّ أن یخرج کلّ یوم إلی البقیع. و کذا قال النووی و الفاخوری و زاد الأخیر: و یخصُّ یوم الجمعة، یأتی المشاهد و المزارات فیزور العبّاس و معه الحسن بن علیّ، و زین العابدین، و ابنه محمد الباقر، و ابنه جعفر الصادق، و یزور أمیر المؤمنین سیّدنا عثمان، و قبر إبراهیم ابن النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم، و جماعة من أزواج النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم و عمّته صفیّة، و کثیراً من الصحابة و التابعین خصوصاً سیّدنا مالکاً و سیّدنا نافعاً، و یقول:

سلام علیکم بما صبرتم فنعم عُقبی الدار، سلام علیکم دار قومٍ مؤمنین، و إنّا إن شاء اللَّه بکم لاحقون. و یقرأ آیة الکرسی و سورة الإخلاص.

و قال النووی «3»: یقول: السلام علیکم دار قوم مؤمنین أنتم السابقون و إنّا إن

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 5، ص: 234

شاء اللَّه بکم لاحقون، اللّهمّ اغفر لأهل بقیع الغرقد «1»، اللّهمّ لا تحرمنا أجرهم، و لا تفتنّا بعدهم، و اغفر لنا و لهم.

و زاد القاضی حسین: اللّهمّ ربّ هذه الأجساد البالیة و العظام النخرة التی خرجت من الدنیا و هی بک مؤمنة، أدخل علیها روحاً منک و سلاماً منّی، اللّهمّ برِّد مضاجعهم علیهم و اغفر لهم «2».

و قال ابن الحاج فی المدخل (1/265): هو بالخیار إن شاء أن یخرج إلی البقیع لیزور من فیه اقتداءً بالنبی صلی الله علیه و آله و سلم، فإذا أتی إلی البقیع بدأ بثالث الخلفاء عثمان بن عفان رضی الله عنه، ثمّ یأتی قبر العبّاس عمِّ النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم، ثمّ یأتی من بعده من الأکابر، و ینوی امتثال السنّة فی کونه- علیه الصلاة و السلام- کان یزور أهل بقیع الغرقد، و هذا نصٌّ فی الزیارة، فدلّ علی أنَّها قربة بنفسها مستحبّة، معمول بها فی الدین، ظاهرة برکتها عند السلف و الخلف.

قال الأمینی: إنَّ المشاهد المقصودة ببقیع الغرقد کانت مشهودةً قبل استیلاء ید العیث و الفساد الأثیمة علیها، و هی کثیرة جمعها و بسط القول فیها السمهودی فی وفاء الوفا «3» (2/101- 105)، و هناک فوائد هامّة.