اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۶ مرداد ۱۴۰۳

شرح حال بهاء الدین الإربلی

متن فارسی

بهاء الدین ابو الحسن على بن فخر الدین عیسى بن ابى الفتح اربلى مقیم بغداد و مدفون در آن، یکى از نوابغ و از دانشمندان کم نظیر جهان اسلام است که با دانش و معلومات چشمگیرش در قرن هفتم درخشید، او در زمره بزرگترین علماء علم ادب پیش از خود قرار دارد و اگر چه لؤلؤ نگارش وسیله او گرد آورده شده و گردن بند شعر از او نظم یافته است، اما با اینحال او یکى از سیاستمداران عصر درخشانش بوده که شانه‌هاى وزارت وسیله او بالا رفت و بساط آن رونق گرفت چنانکه حقیقت فقه و حدیث وسیله او آشکار گردید و سنگرهاى مذهب وسیله او حمایت شد.

و کتاب ارزنده‌اش «کشف الغمه» بهترین کتابى است که درباره تاریخ پیشوایان دین و نشان دادن فضائلشان و دفاع از حریمشان و دعوت به سوى آنان نوشته شده است. و آن کتاب دلیل قاطع بر دانش زیاد او و مهارتش در حدیث، و ثباتش در مذهب، و نبوغش در ادب، و جلوه‌اش در شعر است، خداوند او را با عترت پاک پیامبر محشور فرماید.

شیخ جمال الدین احمد بن منبع حلى، تقریظى که بر کتابش نوشته در ضمن آن چنین آورده است:
«آگاهانه و با سوگند به نویسنده این کتاب بگو که: به منتهاى مقصودت نائل گشتى و با تألیف آن چیزهائى از فضائل اهلبیت عصمت و طهارت را آشکار کردى که دشمنان را ناراحت می‌کند».

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 689

متن عربی

الشاعر

بهاء الدین أبو الحسن علیُّ بن فخر الدین عیسى بن أبی الفتح الإربلی، نزیل بغداد و دفینها؛ فذّ من أفذاذ الأمّة، و أوحدیّ من نیاقد علمائها، بعلمه الناجع و أدبه الناصع یتبلّج القرن السابع، و هو فی أعاظم العلماء قبله فی أئمّة الأدب، و إن کان به ینضّد جمان الکتابة، و تنظم عقود القریض، و بعد ذلک کلّه هو أحد ساسة عصره الزاهی، ترنّحت به أعطاف الوزارة و أضاء دستها، کما ابتسم به ثغر الفقه و الحدیث، و حمیت به ثغور المذهب، و سفره القیّم کشف الغمّة خیر کتاب أُخرج للناس فی تاریخ أئمّة الدین، و سرد فضائلهم، و الدفاع عنهم، و الدعوة إلیهم؛ و هو حجّة قاطعة على علمه الغزیر، و تضلّعه فی الحدیث، و ثباته فی المذهب، و نبوغه فی الأدب، و تبرّزه فی الشعر، حشره اللَّه مع العترة الطاهرة صلوات اللَّه علیهم.

قال الشیخ جمال الدین أحمد بن منبع الحلّی مقرّظاً الکتاب:

ألا قل لجامع هذا الکتابِ             یمیناً لقد نلتَ أقصى المرادِ

و أظهرت من فضل آل الرسول             بتألیفهِ ما یسوءُ الأعادی‏