اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۶ مرداد ۱۴۰۳

غدیریه ابو محمد صورى

متن فارسی

غدیریه ابو محمد صوری (419- 339 ح)

– مهرت گرامی‌تر رازی است که در دل نهفته‌ام و نفیس‏تر گنجی که در سینه دارم.

– شعله عشقت تار و پودم بسوخت، دیگر آتش دوزخ را بچیزی نشمرم.

– آن روز که فرمان «غدیر» صادر شد، مکر و خیانت آن قوم بر ملا گشت.

– پیامبر به خطابه برخاست و فرمانروای آنان را معرفی کرد.

– بازوی علی برافراشت و گفتنی‌ها بگفت، آنان راه خلاف گرفتند.

– در آن محفل بشادی و سرور پرداختند، در دل نغمه‌های دگر می‌نواختند.

– روز «غدیر» کینه در دلها بینباشت که چون بر ملا شد، هر چه بود از میان برداشت.

– وای که چه روزهای شوم و سیاهی در پی داشت؟!

– چند تن با مکر و فسون راه خیانت هموار کردند، دنیای فریبکار آنانرا بفریفت.

– این خطائی نبود که به خود نوید داده و گویند «خدای مهربان بخشایشگر خطاهاست».

درباره اهل بیت گوید:

– چشمانی آشوبگر که خواب از چشمها ربودند و هر دلی را مفتون خود ساختند.

– آرزوی جهانیان بودند، آفت جان همگان.

– دلی دارم که حوادث روزگارش بر آشوفت، از چپ و راست بخاک و خونش کشید.

– شور درون را از همگان پنهان کردم و اشک رخسارم آتش دل را بر ملا ساخت!

– دیگر از چه درد عشق را کتمان کنم «کوس رسوائی من بر سر هر بام زدند».

– ابتدا عشق را بازیچه پنداشتم اینک کارم به جنون کشیده.

– هوای دل را سرسری گرفتم، اینک رنج هجرانم از پای در آورده.

– کاش روز وداع، شاهد حال زارم بودی که دیدگان من واو براز و نیاز اندر بودند.

– دیو مرگ بر کسی ابقا نکرد که دل در مهر او بندم

– جز آل پیامبر که مهرشان آرزوی آرزومندان است.

– آل پیامبر، ذخیره فردای من‏اند، و هم وسیله نجات و رستگاری رستگاران.

– ساقی کوثراند و دستاویز محکم برای امیدواران.

– نیکوکاران امت را یار و مدد کاراند، از همت ایشان یاری طلب.

– حجت خدایند در زمین، گر چه منکران سربتابند.

– سخنوراند و راستگو. و شما با تکذیب خود براه عناد رفتید.

– وارث دانشهای رسول‏اند، از چه آنان را ترک گفتید.

– کینه‌های بر گذشته را زنده کردید، با آنکه بشمشیر آنان راه اسلام گرفتید.

– ولایت سالارتان را منکر شدید، با آنکه روز غدیرش مؤمن و معترف بودید.

– فضل و مقام او را با نص رسول شنیدید.

– گفتید: فرموده‌ات بجان خریدیم. در دل گفتید: ابدا نپذیریم.

– کدامین یک سزاوارتر به سروری امت باشید و بیناتر از این پاکان؟

– و کدامین یک وصی رسول باشید و کدامین امین ودایع؟

– کدامین یک بر فراش او خسبید و جانرا برخی رسول کرد، گاهی که در پی ریختن خونش بودید؟

– کدامین یک با دعای رسول بر خوان مرغ بریان نشست؟ شما خود گواه داستانید.

– ای آل پیامبر! مطرود باد قومی که پرچم هدایت را بدست شما فراز دیدند و باز هم جانب گمراهی سپردند.

و نیز درباره اهل بیت گوید:

– این شب کوتاه را بر من دراز ننمود و اختران را از فرو نشستن باز نداشت.

– جز اینکه حل و عقد امور در دست اوست.

– با دو چشمانی پر تب و تاب که آفت جانهاست.

– در ریختن خونم سستی نگیرد، با اینکه همواره مست و خراب است.

– چنانش خمار بینی که گه در حال ناز و گه در حال نیاز است.

– آنجا که سر جنگ دارد، بملامتم در سپارد و چون ره آشتی گیرد، معذورم شناسد.

– جز این است که از شیدائی کارم به رسوائی کشید؟

– هر کس به پاکدامنی می‌گراید، چه بهتر که با عشق اول اکتفا جوید.

– جامه زهد و پارسائی پوشیدم، ندانم از خود داشتم یا عاریه کردم.

– ابلیس با مکر و فسون در تجلی آمد تا به رشد و صلاحم فریب دهد.

– از آنرو جامه پارسائی بر کندم و قبای عیاران خونریز بر تن آراستم.

– خطایت هر چه باشد، ترک گوی و راه توبه پوی. بی‌گمان خدا را بخشاینده و غفور یابی.

– مادام که از خیانت کاران «روز غدیر» نباشی.

– آنها که کناری گرفته به توطئه نشستند تا امیری از میان خود برگمارند.

– با سینه‌های پر کین و خشمی آتشین.

– کاندید ملک و ریاست، بانتظار تخت و سریر.

– بسان پیمانه در میان خود بچرخانند و بدیگر کس نهلند.

– این است روش روزگاران، تا انقلابگر آل محمد به خونخواهی و کین برخیزد.

– آئین اسلام را چرکین و سیاه دریابد و در نور هدایت غرقه سازد.

تا آخر قصیده.

و نیز درباره اهل بیت سراید:

– قاضی عشقم گفت: بجرم بی‌مهری خونش بریز. آشنائی قدیم را منکر آمد.

– با نگاه دلدوزش تیری به سویم پرتاب کرد که در تار و پودم جا گرفت.

– از رنجوری عشق برنخاسته، دردی دگر بر جانم فزود.

– پس از هجران و جفا راه آشتی گرفت، پاسخ آورد که «آری». دگر از «لا» دم برنیاورد.

– با درد عشقش خو گرفته‌ام. اینک از رنج بی‌دردی در تب و تابم.

– زینهار از این دل و دیده: هر گاه دیده‌ام راز عشق را پنهان کند، دل بفغان خیزد، و چون گریان شود، دل آرام گیرد.

– اختلاف دل و دیده بدرازا کشید، مصیبت و غم الفت گرفتند.

– اما مصیبت آل پیامبر بالاترین مصیبتها است.

– ای زادگان زهرا. این داغ ننگ و نکوهش از چهره روزگار زدوده نخواهد شد.

– ای «مطافی» که دچار طوفان بلا شد، ای «حطیمی» که پی سپر نیزه‌ها گشت.

– بعد از آنکه پیمان الهی را زیر پا نهند، بکدامین پیمان پای بندند؟

– کجا این دل آرام و قرار گیرد، با آنکه سیاهکاری بنی امیه پرتو انوارتان را در حجاب کرد.

– به دریای ضلالت و سرگشتگی غوطه‌ور گشتند و بجان رستند، ولی اسلام از دست آنان نرست.

– از آن پس، سیاهکاری رواج یافت، و هر کس هر چه توانست کرد.

– شگفتا. حقی که با شمشیر شما رونق گرفت، درباره شما اجرا نگشت.

– تنها مهر و دوستی شما- چنانچه عبد المحسن صوری گوید- در میان دوستان پابرجاست.

– سوگند بجان علی. و سوگند به آن عهدی که جدتان در «غدیر خم» گرفت.

– سایر امتها که بفرمان روائی شما گردن نهادند، حجت رسول را بر قوم او تمام کردند.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 303

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 303

37- أبو محمد الصوری

المولود حدود (339)

المتوفّى (419)

ولاؤک خیرُ ما تحتَ الضمیرِ             و أنفسُ ما تمکّنَ فی الصدورِ

و ها أنا بتُّ أحسسُ منه ناراً             أَمَتُّ بحرِّها نارَ السعیرِ

أبا حسنٍ تبیّنَ غدرُ قومٍ             لعهدِ اللَّهِ من عهدِ الغدیرِ

و قد قام النبیُّ بهم خطیباً             فدلَّ المؤمنین على الأمیرِ

أشار إلیهِ فیهِ بکلِّ معنىً             بَنَوْه على مخالفةِ المشیرِ

فکم من حاضرٍ فیهم بقلبٍ             یخالفُه على ذاک الحضورِ

طوى یومُ الغدیرِ لهم حُقوداً             أنالَ بنشرِها یومَ الغدیرِ

فیا لک منه یوماً جرَّ قوماً             إلى یومٍ عبوسٍ قمطریرِ

لأمرٍ سوّلتْهُ لهم نفوسٌ             و غرّتهمْ به دارُ الغرورِ

و لست من الکثیرِ فیطمئنّوا             بأنَّ اللَّهَ یعفو عن کثیرِ ( «1»)

 

و له فی أهل البیت علیهم السلام:

عیونٌ منعنَ الرقادَ العیونا             جعلنَ لکلِّ فؤادٍ فُتونا

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 304

فکُنّ المُنى لجمیعِ الورى             و کنّ لمن رامَهنّ المَنونا

و قلبٌ تُقلّبُهُ الحادثاتُ             على ما تشاء شمالًا یمینا

یصونُ هواهُ عن العالمینَ             و مدمعُهُ یستذلُّ المصونا

فما لی و کتمانِ داءِ الهوى             و قد کان ما خفتُهُ أن یکونا

و کان ابتداءُ الهوى بی مُجُوناً             فلمّا تمکّن أمسى جنونا

و کنت أظنُّ الهوى هیّناً             فلاقیتُ منه عذاباً مُهیناً

فلو کنتَ شاهدَ یومِ الوداعِ             رأیتَ جفوناً تناجی جفونا

فهل ترکَ البینُ من أرتجیه             من الأوّلینَ أو الآخرینا

سوى حبِّ آلِ نبیِّ الهدى             فحبُّهمُ أملُ الآملینا

همُ عُدّتی لوفاتی همُ             نجاتی همُ الفوزُ للفائزینا

همُ موردُ الحوضِ للواردینَ             و هم عروةُ اللَّهِ للواثقینا

همُ عونُ من طلبَ الصالحاتِ             فکنْ بمحبّتهمْ مُستعینا

همُ حجّةُ اللَّهِ فی أرضهِ             و إن جحدَ الحجّةَ الجاحدونا

همُ الناطقونَ هم الصادقونَ             و أنتم بتکذیبهم کاذبونا

همُ الوارثونَ علومَ النبیِ             فما بالُکمْ لهمُ وارثونا

حقدتم علیهم حُقوداً مضتْ             و أنتمْ بأسیافِهم مسلمونا

جحدْتُمْ موالاةَ مولاکمُ             و یومَ الغدیرِ بها مؤمنونا

و أنتم بما قاله المصطفى             و ما نصَّ من فضلِهِ عارفونا

و قلتم رضِینا بما قلتَهُ             و قالتْ نفوسُکمُ ما رضینا

فأیّکمُ کان أولى بها             و أثبتَ أمراً من الطیّبینا

و أیّکمُ کان بعد النبیِ             وصیّاً و من کان فیکم أمینا

و أیّکمُ نامَ فی فرشِهِ             و أنتمْ لمهجتِهِ طالبونا

و من شارک الطهرَ فی طائرٍ             و أنتمْ بذاک له شاهدونا

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 305

لحا اللَّهُ قوماً رأوا رشدَکمْ             مبیناً فضلّوا ضلالًا مبینا ( «1»)

 

و له فی أهل البیت علیهم السلام:

ما طوّلَ اللیلَ القَصِیرا             و نهى الکواکبَ أن تغورا

إلّا و فی یده عزی            – ماتٌ یحلُّ بها الأُمورا

ذو مقلةٍ لا تستقلّ             ضنىً و إن أضنت کثیرا

لیستْ تفتِّر عن دمی             و ترى بها أبداً فُتُورا

و ترى بها ضعفاً یُری            – ک المستجارَ المستجیرا

فیما یُنازعنی عَذو             لًا أو یُسامحنی عَذیرا

أ ترى بوادرَ فتنتی             فیما ترى إلّا بُدورا

لو شاء لاختصر الغرا             مَ بها من اختصرَ الخصورا

و لقد لبست ثیابَ نف            – سکَ مالکاً أو مستعیرا

و تمثّلَ الشیطانُ لی             لیغرّنی رشأً غریرا

فخلعتُها و لبستُ ثو             بَ الفتکِ سحّاباً جَرورا

ما شئت فاقلعْ عنه واس            – تغفر تجد ربّا غفورا

ما لم یکنْ من معشرٍ             غدروا و قد شهدوا الغدیرا

و تآمروا ما بینهم             أن ینصبوا فیها أمیرا

من کلِّ صدرٍ موغَرٍ             ملأت ضغائِنُهُ الصدورا

مترشّحٍ للملکِ قد             نصبتْ سریرتُه السریرا

و توارثوها لیس تخ            – رج عنهمُ شبراً قصیرا

هذا إلى أن قام قا             ئمُ آلِ أحمدَ مُستثیرا

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 306

و تسلّمَ الإسلامَ أق            – تمَ مظلماً فکساهُ نورا ( «1»)

 

و له فی أهل البیت علیهم السلام:

نکرتْ معرفتی لمّا حکَمْ             حاکمُ الحبِّ علیها لی بدمْ‏

فبدتْ من ناظریها نظرةٌ             أدخلَتْها فی دمی تحتَ التهمْ‏

و تمکّنتُ فأضنیتُ ضنىً             کان بی منها و أسقمتُ سقمْ‏

وصبتْ بعد اجتنابٍ صبوةً             بدّلتْ من قولِها لا بنعمْ‏

و فقدتُ الوجدَ فیها و الأسى             فتألّمتُ لفقدانِ الألمْ‏

ما لعینی و فؤادی کلّما             کتمتْ باحَ و إن باحتْ کتمْ‏

طالَ بی خُلْفُهما فاتّفقتْ             لی همومٌ فی الرزایا و هممْ‏

و رزایا المصطفى فی أهلِهِ             فاتحاتٌ للرزایا و خُتُمْ‏

یا بنی الزهراءِ ما ذا اکتَسَبتْ             فیکمُ الأیّامُ من عتْبٍ و ذمْ‏

یا طوافاً طافَ طوفانٌ به             و حطیماً بقنا الخطِّ حُطِمْ‏

أیُّ عهدٍ یُرتجى الحفظُ له             بعد عهد اللَّه فیکم و الذممْ‏

لا تسلّیتُ و أنوارٌ لکمْ             غَشِیَتْها من بنی حربٍ ظُلَمْ‏

رکبوا بحرَ ضلالٍ سلموا             فیه و الإسلامُ فیهم ما سلمْ‏

ثمّ صارتْ سنّةً جاریةً             کلُّ من أمکنهُ الظلمُ ظلمْ‏

و عجیبٌ إنّ حقّا بکمُ             قامَ فی الناسِ و فیکمْ لم یَقُمْ‏

و الولا فهو لمن کان على             قولِ عبدِ المُحسنِ الصوری قسمْ‏

و أبیکمْ و الذی وصّى به             لأبیکمْ جدُّکمْ فی یومِ خُمْ‏

لقد احتجَّ على أُمّتِهِ             بالذی نالکمُ باقی الأُممْ ( «2»)