علاء الدین حلى، قرن هشتم

آیا آهوان نگذاشت که دیدگان تو بخواب رود در گلزار بابل یا نونهالان زیبا تو را از خواب باز داشتند،
و مهربانیهائیکه برگردانید تو را یا شاخه‌ها تمیزیکه بر پشته‌ها و بلندیهاى آن متمایل شده بود.
و برقهاى ابر بامدادى تو را محزون کرد و باریدن آن یا این درّها در دهانها پهلوى هم چیده شده است،
و چشمان برنده و تیز آهوان مفتون کردند تو را بسحرشان یا موى سفیدى که بر تو است عارى کرد تو را.
(5) اى شب زنده‌دار درازیکه ستاره شب هم کمک میکند او را بر طول و درازى شب،
و اى دورى کننده از خواب شیرین که قلب او از غم و غصّه بر آتش سختى مشتعل است،
آیا بس نشد چشم تو را وقتیکه طلوع کرد ستاره‌گان بخت به نیکبختى تو و خوشبخت شدى،
تسلیم کردى خودت را براى عشق و دلدادگى و همینطور در محبّت رسوائى و پستى همیشگى است،
و برانگیختى چشم خود را بعنوان کنجکاوى و حال آنکه چه بسا که جوان پیش از رسیدن بمورد سرنگون شود،
(10) پس صبح کردى در دام انداختن آهوان و هم چنین آهوان شکار میکنند شکار کننده خود را،
پس بازى میکنند چند زمانى بقلب تو که مشغول میکنند آنرا بجمال خود پس حسودان نزدیک تو میشوند،
تا وقتیکه علاقه بستى بآنها دور میشوى از نزدیک بودن بخدا پس آیا براى تو بعد از کمک راهى هست،
میروند پس دیگر براى بدن تو بعد از رفتن آنها جائى نماند و نه پوستیکه زنده‌گى کنى،
افسوس بجان تو وقتیکه بدنت مبتلى بتب میشود و دلت بسته به متاع و تعلقاتست،
(15) عشق و اندوه مألوف بعیادت تو شده و عیادت کننده‌گان از طول بیمارى تو اعراض کردند،
و گمان کردى که دورى تعقیب میکند سرگرمى را و همینطور سر گرمى با دورى دور میشود،
اى خواب رفته از شب عاشقیکه مژگان او بیدار است وقتیکه تمام دیده‌ها در خواب فرو روند،
خوابیدن عجیب نیست از خفته‌ایکه نداند عشق و محبّت را بلکه نخوابیدن او عجیب است،
کسیکه خالى از علاقه و عشق است میخوابد چشم کسیکه عاشق و دلباخته است بیدار است،
(20) آیا میبینى که بهم رود چشمان عاشقیکه دلش در اسارت معشوقه‌اش بسته شده است،
خورشیدى بر شاخه‌اى طلوع کرده که نزدیک شده از هیبت جمالش ماه‌ها فرود آمده و او را سجده کنند،
کاسته شد از سردى مثل آنکه مروارید آن سرد و آن بآب تازه و سرد خنک شده است،
و مرا مانع شد از بوسیدن آن آتشیکه از ناله‌هاى نفسهاى من شعله‌ور گشته بود،
کیست که مرا نزدیک کند به خورشید تابانیکه در چهره‌اش صبح است که روشن میشود از آن شب تاریک،
(25) قصد میکنم براى او ذلّت را پس با ناز اعراض میکند از عشق و من باو نزدیک میشوم و او دورى میکند،
پرهیز میکند از بیننده خود از ترس دیدن گونه‌اش که بسیار گلگون و زیباست،
اى خال چهره او که همواره در آتشى خیال نمیکردم که پیش از تو در دوزخ کسى جاودانى باشد،
مگر آنکه انکار نمود وصّى را و آنچه که حکایت کرد در فضیلت او در روز (غدیر) محمد (ص)،
وقتیکه برخاست و براى خطبه و آشکارا میگفت در حالیکه دست على در دست او بود بالاى جهازهاى شتران،
(30) و میگفت و فرشتگان اطراف او را گرفته بودند و خداوند آگاه باین بود و شهادت میداد،

من کنت مولاه فهذا حیدر               مولاه من دون الانام و سید

هر کس که من مولاى اویم پس این حیدر مولا و آقاى اوست از میان مردم.

یا رب وال ولیه و اکبت معا             دیه و عاند من لحیدر یعند

پروردگار من دوست بدار دوست او را و هلاک کن دشمنان او را و دشمن باش هر کسى را که با حیدر دشمنى میکند،
(35) قسم بخدا دوست نمیدارد او را مگر مومن نکوکار و او را رها نمیکند مگر زندیق مرتد،
براى یار بوده باشید و از یارى او کناره‌گیرى نکنید و از او صلاح بخواهید ارشاد شوید،
گفتند: شنیدیم آنچه را که گفتى و آنچه را روح الامین آورد براى تو تاکید میکند آنرا،
این (على (ع)) امام ما و ولّى ماست و بوسیله او براه هدایت ارشاد میشویم،
تا آنکه پیامبر از دنیا رفت و هنوز در میان لحدش مدفون نشده بود،
(40) که خیانت کردند پیمانهائى را که با پیامبر بستند و مخالفت کردند آنچه را که بهترین مخلوق «احمد» گفته بود،
و تبدیل کردند بجاى رشد و صلاح گمراهى را بعد از آنکهشناختند صوابرا و در گمراهى رفت و آمد نمودند،
و پسر ابى قحافه رئیس و آقا شد بر ایشان و حال آنکه پیش از این سید و آقا نبود،
اى واى بر مردانى از امت فریفته شده‌ایکه آقائى کند بر سادات و بزرگان آنان بنده‌گان و برده‌گان آنها،
بیگانه و بعید بآن مقرب و نزدیک گردید و مقرّب نزدیک از آن رانده و دور شد،
(45) براى چه او را مقدم نداشت بامداد سوره برائت وقتیکه او را برگردانید و او شدیدا غمگین و خشمناک بود،
و میگفت در حال عذرخواهى (اقیلونى) مرا واگذارید و در رسیدن بخلافت از دیر زمانى کوشش میکرد،
آیا میشود که از خلافت کناره‌گیرى کند و حال آنکه در دیگرى وصیت کند و تاکید نماید، سپس پیروى کرد …
پس از دنیا رفت در حال خشونت و تندى که درشتى کلام او ولّى را خوار و مفسد را عزیز میکرد،
و اشاره بشوراء (شش نفرى) کرد (عمر) و عثمان را مقدم و نزدیک داشت پس چه اندازه بد است خیانتکار حسود،
پس مال خدا را تماما در میان خویشان خود عمدا قسمت و پخش نمود،
(50) و ابو ذر را تبعید و فاسقى چون (حکم بن ابى العاص عموى خود را) نزدیک کرد در حالیکه پیامبر او را آواره و تبعید کرده بود،
چند زمانى بازى کردند با خلافت و هر کدامشان در حکمشان سرگردان و مردّد بودند،
و اگر پیروى کرده بودند بامام و ولّى امرشان خوشبخت شده بودند باو و او است ولّى سفارشى خدا و پیامبر،
ولى بدبخت شدند همیشه براى مخالفت او و رستگار نشدند و حال آنکه او وصّى سعادتمند بود،
همتاى پیامبر و جان او و امین او ولّى مهربان و دوست او بود،
(55) نام آن دو بر عرش عظیم خدا نوشته بود در حالیکه در ایام پیشین آدمى وجود نداشت،
دو نور پاک و منزه بودند که جمع بلندى آنها از شیبه الحمد (عبد المطلب) بن هاشم اصیل بود،
کسیکه هرگز روى خود را بسوى بت و لات و عزائى که از قدیم سجده میشدند بلند نکرده است،
و اگر شمشیر او نبود دین اسلام از جهت شرافت بلند نمیشد و شرک و بت‏پرستى از میان نمیرفت،
از او سئوال کن جنگ بدر را وقتیکه با شیبه برخورد کرد که بر او صداى زنان نوحه‌گر بسیارى بلند شد،
(60) ولید بن عتبه بشمشیر او بخاک هلاک مکان کرد که بر او لباسهاى آغشته بخون بود،
و در روز (احد) در حالیکه نیزه‌هاى کشیده شده بود و سر نیزه‌ها در گلوها فرو رفته و بیرون میآمد،
قاتل طلحة ابن طلحه کیست وقتیکه در جنگ احد چون شیر آمد و براى جنگ فریاد کرده و کف بدهن آورده بود،
و پرچم‏داران را هلاک کرد که صبح کردند و مثل بآنها زده و قصه آنها را بازگو میکردند،
این یک را کشیده و آن دیگریرا سرش بر نیزه بلند نموده و آن یک را بند اسارت بر او گذارد،
(65) و در روز (خیبر) هنگامیکه به پرچم (احمد ص) ابو بکر پشت کرد و مردم همه حاضر بودند،
و دوّمى پرچم را گرفت و رفت ولى برگشت در حالیکه پرچم را میکشید از خوارى و خود را ملامت و توبیخ میکرد،
تا آنکه هر دو برگشتند نمایان شد غضب و خشم پیامبر و شایسته بود بر او که باین جهت غضب کند،
و در بامداد بعد فرمود در حالیکه اطرافیان همه شنیدند و سخن از او کامیاب و موید بود،
که من هر آینه میدهم پرچم را بمردى وفادار شجاعیکه بگرفتن جانها معتاد است،

رجل یحّب الله ثم رسوله               و یحبّه الله العلى و احمد

مردیکه دوست دارد خدا و سپس پیامبر او را و دوست دارد او را خداى بزرگ و پیامبر پسندیده او،
تا آنکه تاریکى شب همه را فرا گرفت و بشتاب گذشت و صبح آن نمایان شد،

قال: ائت یا سلمان لى باخى فقا                  له الطهر سلمان: على ارمد

فرمود: اى سلمان بیاور برادر مرا پس سلمان پاک گفت علىمبتلا بدرد چشم شده است.
و رفت و برگشت و دست على را میکشید بدانکه بلندست شرافت کشیده شده و عزّت کشانیده،
پس بهبودى یافت درد چشمش بیک آب دهان پیامبر و پوشانید او را زره‌گشادى که رشته‌هاى فولادین بهم پیوسته داشت،
(75) پس با دستى آن پرچم را گرفت و با دست دیگرش زره آهنین را پوشید،
و رفت با آن پرچم به پیش و پیروزانه برگشت در حالیکه بشارت دهنده بیارى و موید بود،
و فرو آورد شمشیرش را بر فرق سر مرحب و او را کشت و او کافر سرکشى بود،
و نزدیک بقلعه محکم شد و درب آن بسته و خطر مرگ در کمین او بود،
پس آن در را کنده و پرتاب کرد و حسان بن ثابت در مجالس آنرا انشاد و با شعر خود بازگو میکرد،
(80) بدرستیکه مردیکه برداشت درب بزرگ خیبر را روز یهود هر آینه شرافت و مقام او جاودانیست،
برداشت درب بزرگ را و تکان داد درب قلعه قموص را مسلمین و اهل خیبر تمامى حاضر بودند،
و از غزوه (حنین) سئوال کن وقتیکه جرول (پرچمدار هوا زن در روز حنین) با شمشیر کشیده بمیدان دوید و انتظار فرصت داشت،
تا آنجا که امکان داشت او را در لشکر عظیمى محاصره کرد
مسلمین را که حکایت از دریاى مواجّى مینمود،
و ایمن (بن ام ایمن) کشته بر زمین افتاد و شتاب کردند گمراهان و لشکر کفر بقصد کشتن پیامبر،
(85) و تمام یاران او از اطراف او پراکنده شده از ترس که گویا شتر مرغان گریزانند،
این یکى بیک نشیبى گریخته و آن دیگرى از ترس مرگ بیک تل و بلندى بالا میرفت،
آیا نه پرسیدى بامدادیکه تمامشان فرار کردند از ترس هلاکت اگر بودى چه کسى ارشاد کرد و برگردانید آنان را،
چه کسى بود کشنده جرول (ابن ابى جرول) و خوار کننده لشکر هوازن جز ولّى راهنما (على بن ابیطالب) علیه السلام،
همه آنها پیامبر را تنها گذاردند و در رفتند مگر ابو الحسن على علیه السلام که حاضر بود و پیامبر را تنها نگذارد،
(90) و خوابیدن او بالاى فراش (رسول خدا) براى جهاد کردن که رختخواب بهترین پیامبران بود،
و غیر او (ابو بکر) غمگین میشود در میان غار از ترس مرگ و جانش بالا میرود،
و آنرا منقبتى براى او حساب میکنند در حالیکه آن یکى از گناهان بزرگ است پیش کسیکه کنجکاوى کند،
و حرکت کردن آنحضرت بالاى ابر براى سخن گفتن با اصحاب کهف و رقیم فضیلتیست که انکار نمیشود،
و براى او خورشید برگشت و پیامبر سر بر زانوى او گذارده و به خواب وحى فرو رفته بود،
(95) و براى او مرتبه دوّم خورشید برگشت در سرزمین بابل (حلّه کنونى) و در این موضوع حدیث مسند صحیحى وارد شده است،
و اوست ولیعهد و جانشین محمّد آیا دیدى کسى را غیر از او که پیامبر او را ولیعهد خود کرده باشد،
وقتیکه فرمود تو وارث من و خلیفه منى و تو غسل دهنده من و گذارنده منى از مردم در میان قبرم،
آیا دیده‌اى در میان تمام جهانیان بشریرا جز او که در خانه خدا بدنیا آمده باشد،
در شبیکه جبرئیل آورد او را با گروه قدسیان که در اطراف او عبادت میکردند،
(100) پس از جهت بزرگى (على (ع)) موسوم شد چنانچه مسجد الحرام از جهت شرافت برترى یافت بسبب ولادت او پیش مساجد دیگر،
آیا جز او جوانمردى در حال رکوع تصدق داده وقتیکه بینواى مستمندى پیش او آمد،
اوست ایثار کننده و تصدق دهنده و احسان کننده و تمسک جوینده و عبادت کننده پارسا،
اوست سپاسگذار و اوست پیشقدم و اوست گریه کننده دلشکسته و اوست خشوع کننده شب زنده‌دار،
اوست شکیباى متوکل و اوست توسل جوینده بحقّ و لابه کننده و پیچنده بخود و پرستنده خدا،
(105) مردیکه بزرگان سرگردان او میشوند از جهت فضائل و
آقاست وقتیکه سیادت باو نسبت داده میشود،
اگر بر بلندى مقام او حسد ورزیدند پس جز این نیست که اشرف خلق خدا هم مورد حسد قرار گرفت،
و پیروى کردند پسران ایشان فرزندان او را که هر یک بهر یک قصد ایذاء و آزار نمودند،
حسد باو ورزیدند زیرا که مقام و فضیلتى نبود مگر بآنچه که او پیش آنها یکتا و بیهمتا بود،
سوگند یاد میکنم بخدا و پیامبر و خاندان او سوگندیکه دوست بآن رستگار و خوشبخت شود،
(110) اگر اوّلی‌ها عهد و پیمان پیامبر را بعد از او نشکسته بودند و بر جانشین و وصّى او سرکشى نمیکردند،
نمیتوانستند خاندان (کثیف) امیه روز عاشوراء دستى بر فرزند فاطمه علیها السلام دراز کنند،
پدرم فداى آنکشته مظلوم و کسیکه براى او آتش دلم هرگز حرارتش سرد نشود،
پدرم قربان آن غریب آواره که هتک حرمتش شده و از کنج خانه‌اش دور و تنها مانده بود،
پدرم فداى آنکه نزدیک شده براى زیادى مصیبتهایش کوههاى بزرگ از حسرت ریز ریز شود،
(115) نوشتند باو فریفته‌گان بنى امیه از نادانى و نبود در میان ایشان بزرگواریکه ستوده شود،
بنامه‌ها و کتابهائیکه مانند چهره‌هایشان سیاه بود و قاصدهاى آنها با آن نامه‌ها رفت و آمد میکرد،
تا آنکه باعتماد پیمانها و نامه‌هاى آنان متوجه کوفه شد و جاسوسان آنها براى انتظار او در کمین بود،
گردیدند کسانیکه آنها را دوست حساب میشدند یکپارچه براى دشمنانشان لشکر بزرگى که بر علیه او متشکل و بسیج شده بودند،
و شتاب و عجله کردند براى جنگ او و لشگرى جلو فرستاده و گروه دیگرى از پى آنان جمع میشدند،
(120) تا آنکه دو گروه از ایشان در درّه‌اى با هم برخورد نمود و پیوست بایشان در آنمکان سربازانى بسیار،
یافتند او را غیر متکى بغیر خدا و نه رونده زیر بار مذلّت و خوارى و نه آنکه در قصدش مردّد باشد،
عازم بود بر قصدش که میبرید به تیزى عزمش حدود و لبه شمشیر را وقتیکه برهنه میشد،
مسرور و خرسند بجنگ بود چون میدانست که جاى او فردوس برین و بهشت است وقتیکه کشته شود،
در میان گروهى علوى از اولاد هاشم که اصیل بود نژادشان و پاک بود زادگاهشان،
(125) و بزرگان انصار شیران شرزه‌اى بودند که هراس و بیم روزهاى جنگ را دیده بودند،
شتاب میکردند بسوى کارزار و میدان جنگ و پیران کهن سال بر جوانان و نونهالان پیشى میگرفتند،
پس مثل اینکه این دلها برگشته و یک قطعه آهن ضخیم شده که بر آنها شمشیر پهن میخورد،
و خیال میشد که در پیشروى آنان قدمهایشان اسطوانه ایستکهبر سنگ سخت خورده و جرقه میزد،
فدا کردند جانهاى خود را در جلوى امامشان و بخشیدن جان عزیز بهترین بخششهاست،
نصحوا غنوا غرسوا جنوا شادوا بنوا قربوا دانوا سکنوا النعیم فخلدوا،
(130) اندرز دادند در حال رجزخوانى و توانگرى و کشتند بستان و نهال‏هاى تازه‌اى و بنا کردند خانه‌اى و نزدیک شدند جواریرا و ساکن شدند بهشت و پر نعمت را پس مخلّدر و جاودانى شدند،
تا آنجا که جانهاى آنها را بغارت برد سوسماران در پیش آقاى ایشان و خوشبخت اندک و کم بود،
دور او را که تنها بود گرفتند و جدا کرد دست او را شمشیر تیزیکه از آهن هندى ساخته شده بود،
شمشیر برنده‌اى بدون غلافیکه سرهاى دشمنان را در روز جنگ میبرید و تیزى آن غلاف کند نمیشد،
حمله کردند بر او سخت دلانیکه مانع بودند کسى را که عزم قاطعى داشت و زره فولادین بر تن نموده بود،
(135) کسى را که سریع بود در جواب دادن وقتیکه او میخواندند حمله کننده بود و شیرها در طلب شکار حمله کننده‌اند،
پس میترسیدند از تیزى عجیب شمشیر او ضربتى را که بریده میشد بآن کله‌هاى یهود صفّتان،
اى دلیکه در روز عاشورا چون پاره‌هاى آهن سرشته شده یا تو سنگ سختى هستى،
پس مثل اینکه او و مرکبش و نیزه‌اش و شمشیرش چون شب تار و تاریک بود،
آسمانى که ماهى بآن پشت سر آن ستاره دنباله‌دارى بود و در پیش روى آن در تاریکى شب ستاره‌اى درخشنده‌اى،
(140) در تنگناى میدان جنگ کناره گرفت از پیش روى او به زمین خالى و بى آب و علفى رفت،
پس گویا که در آن محل جارى شدن خون آن بود دریائیکه بادها آنرا مواج نموده و کف میکرد،
پس مثل آنکه زره و زین اسبها کشتیهائى هستند که سیر میکند بآن طورى و کاهى هم از رفتن کند میشود،
تا آنکه فرو نشاند بسبب شمشیر جوشش سنیه او را و از آب صاف گوارائیکه سرد نیست،
افسوس من براى او که از دنیا میرفت و در پیش او آب فرات بر او حرام شده و او را منع میکردند،
(145) نظرى بگوشه چشمش بفرات نموده و نزدیک و رود بآن آتشى بود که بسبب سر نیزه‌ها افروخته میشد،
و هر آینه بتحقیق که او را فرا گرفتند پس بعضى با شمشیر میزدند و برخى با تیر و بعضى هم با نیزه قصد او میکردند،
تا آنکه افتاد مثل کوهى بر روى زمین بدون سرزنشى از کسى که از غصه جان میداد و جهاد میکرد،
افسوس من بر او که آغشته بخونش بر روى خاک گرم کربلا افتاده بود و سر روى زمین گذارده بود،
اسبها با سمهایشان سینه‌ئى را پامال کردند که مدتها براىدرس گفتن و علوم رفت و آمد با او میشد،
(150) افکند بر او بادها از خاک نرم پوششى پس او را پوشانید در حالیکه او برهنه از لباس بود،
رنگین نمود چهره‌اش را خون او پس خیال شد از محبّت باو که روز جنگ چهره‌اش گلگونست،
افسوس من بر جوانانى که خاموش بر خاک افتاده و خونشان بالاى خاک جارى گشته است.
پس مثل اینکه جریان خون بر گونه‌هایشان عقیق سپس بعضى از آن زبرجد است،
افسوس من بر زنان و بانوان او که سر برهنه بیرون دویدند و رخسارشان از اشگشان مجروح شده بود،
(155) آن یکى سر برهنه بود از پوشیه و این را از سرش بخوارى کشیده و میکشیدند عباء او را،
و بمرکب او فریاد زده و میگفتند هر آینه سقوط کرده از بالاى تو بخشنده‌ترین بخشنده‌گان،
اى روز عاشوراء بس است تو را که تو روز نامبارک بلکه روز زشت و پر محنتى هستى
در روز تو حسین کشته روى ریگ مکان گرفت وقتیکه یاورش نایاب و سعادتمند کم شده بود،
وقتیکه توبه کننده‌گان سپاسگذاران خداپرستان شب زنده‌داران رکوع کننده‌گان سجده کننده‌گان نبودند،
(160) نمایان شد سرهاى مقدس آنان در پیش روى و برابر چشم زنانشان که بر نیزه‌ها سنگینى کرده و آنها را خم مینمود،
و سید سجّاد (على بن الحسین (ع)) را با خوارى در غلها و زنجیرها حمل نموده پاهایش را بزنجیر بسته بودند،
نه دلسوزى داشت که مصیبت خود را باو شکایت کند در شهر غربت و نه دوستى که از او دیدن کند،
او را و سر شریف پدرش را هدیه و پیشکش میبردند براى مرد پست گنهکار کافر سرکشى (چون یزید)،
خیرى نبود در مردان نادان قومیکه غلامشان پادشاه فرمانروا و آزادشان در قید بندگى و اسارت بود،
(165) اى دیده اگر اشکت تمام شود پس خون ببار و خیال نمیکنم که اشکت تمام شود،
افسوس و اندوه بر خاندان رسالت و کسانیکه پایه و زیر بناء هدایت شرفش بایشان و بسبب آنان ساخته و محکم بود،
که بعضى از ایشان را کشته و پناه ندادند و برخى را هم مسموم و دیگرى هم از منزل و شهرش آواره و در بدر نمودند،
تنک شد شهرهاى خدا بر ایشان و حال آنکه زمین خدا وسیع و نبود بر ایشان زمینیکه نشیمن کنند،
ایشانرا بهر جاى بى آب و مونسى تبعید و شهید مینمودند (و براى همین) بهر زمین مشهد و زیارتگاهیست،
(170) بنا کردند مشاعر (مشعر الحرام و منى و عرفات) و حطیم را و ایشان حجتهائى هستند که بسبب مخالفت ایشان مردم بدبخت و با طاعتشان خوشبخت میشوند،
سوگند خوردم که اندوهم هرگز براى شما تمام نشده و آتش درونیم خاموش نشود،
قسم بجان شما که در دیده‌گانم غیر از اشگم بر شما میله غم و اندوه جارى میسازم،
زمان فانى میشود و روزهایش سپرى میشود و بر شما غمگین دلتنگ ناله بلند میکند،
پس بر جسم او حلّه‌هاى بیمارى پوشش و بر چشم او حرارت و سوزش اشگ روان مرگز و معدنیست،
(175) و اگر من از دیده‌ام استمداد و کمک ریزش خون کنم و از چشم خون کمک شود کم است،
و ادا نکرده باشم حق شما را بر خودم و چگونه میتواند بنده و غلام ادا کند حق مالکین خود را،
اى برگزیده‌گان خداى توانا اى سپرده شده‌گان اسرار و رازهاى آفرینش اى کسانیکه هدفم سایه لطف شماست،
پیمان بستم با شما در عالم (ذر) از جهت شناخت و وفا کردم بآنچه که بآن پیمان بسته و سوگند خورده بودم،
و شما هم وعده فرمودید مرا در معاد و فرداى قیامت بر صراط شفاعت کنید صحیح است وعده شما،
(180) پس مرا در وقت حساب دیدن کنید و دریابید که من اعتمادم بشماست و بآبروى شما قصد میکنم،
چه اندازه مدح و ثناء من درباره شما در ضمن آن حکمتهائیست که همراهان بآن رستگار شده و یارى میشوند،
و دختران اندیشه‌ها برترى میجویند صفات دوشیزه‌گان را که براى آن شاعر ارزشمند یا بى ارج میشود،
براى جوهر طلاى خالص مانندى نیست بلکه آن درّ ناسفتهاست نه طلاى مغشوش،
این را داشته باش و بدان که اگر همه مردم مناقب و فضائل شما را بازگو کرده و بشمارند،
ادراک نکنند مگر اندکى را و شما در بالاترین بلندی‌ها هستید از آنچه گفته‌اند و زیادتر از آنید که بگویند،
درود خدا بر شما مادامیکه بلبلان در بامداد بر برگ شاخه‌ها چهچه زده و خوش‏خوانى کنند،

و براى وى قصیده‌ ای ست که به آن مدح میکند مولاى ما امیر المومنین علیه السلام را و در آن از بدیع و شگفتیهائی که در خور تحسین و آفرین است جناس و تشابه در لفظ است نه در معنى در قافیه‌ها در 56 بیت گوید:

یا روح قدس من الله البدى بدا                   و روح انس على العرش العلى بدا

اى روح پاکی که از خداى آغاز کننده ظاهر شدى و روح انسی که بر عرش بلند نمایان گشتى،

یا عله الخلق یا من لا یقارن                   خیر المرسلین سواه مشبه ابدا

اى علت آفرینش اى کسی که جز او مانندى نزدیک بهترین پیامبران هرگز نخواهد بود،

یا سر موسى کلیم الله حین راى                  نارا فآنس منها لظلام هدی‌

اى راز موسى کلیم هنگامیکه آتشى دید پس دریافت از آن بر تاریکى رهنمائى را.

یا وسیله ابراهیم حین خبت نار                       ابن کنعان بردا و الضرام هدی‌

اى وسیله ابراهیم خلیل وقتیکه آتش (نمرود) پسر کنعان سرد و افروختگى رهنما شد،

انت الذى قسما لو لا علاک لما                       کلّت لدى النحر عن نحر الذبیح مدى.

تو آنچنانی که سوگند میخورم اگر مقام و رتبه تو نبود هر آینه موقع قربانى کردن از قربانى اسمعیل ذبیح چاقو کند نمیشد.

و لا غذا شمل یعقوب النبى مع                          الصدیق مشتملا من بعد طول مدى.

و جمع یعقوب پیامبر با یوسف صدیق بعد از مدت طولانى جمع نمیشد.

الیه بک لو لا انت ما کشفت مسّره                      الا من عن قلب النبى صدی‌

قسم قسم بتو اگر نبودى تو بر طرف نکرده بود خوشحالى ایمنى زنک اندوه را از قلب پیامبر،

و لا غدت عرصات الکفر موحشة                    یبکى علیهن من بعد الانیس صدی‌

و میدانهاى کفر وحشتناک صبح نکرده بود که بر ویرانه‌هاى آن از بعد آبادى بوم گریه کند.

یا من به کمل الدین الحنیف                        و للا سلام من بعد و هن میله عضدا

اى کسیکه دین پاک بولایت او تکمیل و براى اسلام از بعد ازسستى رکن و پایه‌اش نیروئى بودى.

و صاحب النص فى خم و قد                        رفع النبى على رغم العدا عضدا.

و صاحب بیان صریح در غدیر خم در حالیکه پیامبر بلند کرده بود بر کورى چشم دشمنان بازوى او را.

انت الذى اختارک الهادى البشیر               اخا و ما سواک ارتضى من بینهم احدا.

توئى آن کسی که پیامبر رهنما و بشیر برگزید تو را به برادرى و غیر از تو کسى را از میان ایشان نه پسندید.

انت الذى عجبت منه الملائک                   فى بدر و من بعدها اذ شاهد و احدا

توئى آنکسیکه فرشتگان از او در بدر تعجب نموده و بعد از آن در احد وقتیکه مشاهده کردند شجاعت و ایثار او را.

و حق نصرک للاسلام تکلوه                  حیاطه بعد خطب فادح وردی‌

و شایسته یارى تو بر اسلام اینست که آنرا تو حمایت و نگهبانى کنى بعد از مصیبت سنگین رحلت پیامبر و خانه‌نشینى.

ما فصّل المجد جلبابا لذى شرف                   الّا و کان لمعناک البهیح ردا

مشخّص نمیکند مجد و بزرگوارى را جامه گشادى براى صاحب شرف مگر اینکه براى حقیقت دلپذیر تو عبائى است.

یا کاشف الکرب عن وجه النّبى                 لدى بدر و قد کثرت اعداوه عددا

اى بر طرف کننده غم و غصه از چهره و رخسار پیامبر در روز بدر در حالی که دشمنان او از جهت عدد بسیار بودند.

استشعروا الذّل خوفا من لقاک                 و قد تکاثروا عددا و استصحبوا عددا

ادراک و احساس خوارى کردند از ترس دیدن تو و حال آنکه بسیار بودند از جهت عدد و با خود سلاح‏ها و کمکها آورده بودند.

و یوم عمر و بن ودّ العامرى                     و قد سارت الیک سرایا جیشه مددا

و روز عمرو پسر ودّ عامرى که آمده بسوى تو سربازان لشگرش از جهت کمک‏رسانى بآنان.

اضحکت ثغر الهدى بشرابه و                   بکت عین الضلال له بعد الدماء مددا

خندانیدى دهان و دندان هدایت را از جهت بشارت به هلاک او و گریست دیده گمراهان براى او بعد از خون مدتّها.

و فى هوازن لما نارها استعرت                   من عزم عزمک یوما حرّها بردا

و در جنگ (حنین) با هوازن وقتیکه آتش آن خاموش شد از قاطعیت قصد تو در آنروز حرارت آن سرد شد.

اجرى حسامک صوبا من دمائهم                  هدرا و امطرتهم من اسهم بردا

روان ساخت شمشیر تو از خون ایشان نهر و جوئى را و بارید بر ایشان از تیرها تگرگى.

اقدمت و انهزم الباقون حین راو                   على النبّى محیطا جحغلا لبدا

پیشروى کردى تو و دیگران فرار کردند وقتی که دیدند لشگر بزرگ دور تا دور پیامبر را گرفته‌اند.

لولا حسامک ما ولّوا و لا اطرحسوا                   من الغنائم مالا و افرا لبدا

اگر شمشیر تیز تو نبود آنها روى کار نمیآمدند و از غنائم جنگى مال فراوان بسیارى اندوخته نمیکردند.
تا آخر قصیده

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 503