اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۱ آبان ۱۴۰۳

غدیریه جعفر بن حسین

متن فارسی

– بگوی آن را که پای از گلیم بیرون نهاده و در سروده‌اش آثار تجاوز آشکار است.
– از بیخردی، دین خود را به گمراهی سرگشته فروخته، چشم طمع به حطام دنیویش دوخته:
– ترا چه رسد- ای ملعون ازل و ابد- که در اسرار امامت سخن ساز کنی؟
– پنداشتی، امامت میراث رسول است، نه حق گفتی و نه شایسته تکریم شدی.
– امامت و پیشوائی با نص رسول است که قائم مقام اوست.
– چونانکه در غدیر خم با حیدر فرمود، آنگاه که او را بپا داشت:
– هر که را من سالار و سرورم، این علی سرور سالار است. وه چه بلیغ و رسا فرمود.
– از صاحب خبری پرس، تا بدانی و سر انگشت ندامت به دندان گیری.
– اوست که با شمشیر بران در پهنه پیکار، غبار غم از چهره‌ها زدود.
– در روز «بدر» که سرورانت از ضرب بازویش به ستوه آمدند.
– پدرشان (عباس) در بند اسارت، با ناله و افغان خواب از چشم پیامبر ربود.
– در آئین ما، پیشوا و سالار، آن کسی است که رسولش علنا نام برد و ارکان امامتش استوار کند.
– در میدانهای نبرد که آتش جنگ فروزان شود، شعله‌های آنرا حاضرش سازد.
– اوست قلعه گشای «خیبر» بعد از آنکه دگران با فرار، راه سلامت جستند.
– بخدا سوگند! اگر جهانیان را با او مقیاس گیرند، با سر ناخنش برابر نیایند.

قاضی ابو المکارم، محمد بن عبد الملک بن احمد بن هبة اللّه بن ابی جراده حلبی، در گذشته سال 565، در شرح قصیده میمیه ابی فراس که به نام «شافیه» شهرت یافته، از مروان بن ابی حفصه شاعر نقل می‌کند که: در حضور متوکل قطعه شعری خواندم که در آن به رافضی‌ها تاخته‌ام، متوکل به عنوان صله، فرمانداری بحرین و یمامه را به من عطا کرد و در حضور همگان چهار خلعت بر تنم بیاراست، قطعه شعر این است:
– جانشینی رسول، بمیراث، شما راست، با دادگری شما سیه کاری از میان برخاست.
– دختر زادگان رسول، چشم طمع بمیراث او دوخته‌اند و کمترین بهره‌ای ندارند.
– داماد که ارث نبرد، و دختر را جانشینی نسزد.
– آنانکه میراث شما را بخود بستند، جز پشیمانی طرفی نبستند.
– حق وراثت به حقدار رسید.
– اگر حق جانشینی و خلافت دخت رسول را بود، هنگامه قیامت بپا بود.
– میراث او جز بهره شما نیست، نه بخدا سوگند، کرامتی هم نیست.
– اینک منم که با این چکامه‌ام، میان دوست و دشمن نمایانم.

مردی که او را جعفر بن حسین خوانند، بر ابن ابی حفصه تاخته و با این شعر: «قل للذی بفجوره» الخ سخن در دهان او شکسته است «1».

امینی گوید: به گمان اینکه شاعر ما از فرزندان ابو عبد اللّه حسین بن حجاج بغدادی باشد یا از معاصرین او، در شمار غدیریه سرایان قرن چهارمش یاد کردیم، و بیش از این از شرح حال شاعر اطلاعی بدست نیاوردیم.
البته غیر از آنچه ذکر شد، غدیریه‌های فراوانی از سروده‌های قرن چهارم بدست آوردیم، ولی چون به شرح حال سرایندگان آن واقف نشدیم، از ایراد آن صرف نظر نمودیم.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 239

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 239

34- جعفر بن حسین

قل للذی بفجورِه             فی شعرِه ظهرتْ علامه‏

و یبیعُ جهلًا دینَهُ             لمضلّلٍ یرجو حطامه‏

من أین أنت لُعِنتَ أو             من أینَ أسرارُ الإمامه‏

أ ظننتَها إرثَ النب             یِّ فما أصبتَ و لا کرامه‏

إنّ الإمامةَ بالنصو             صِ لمن یقومُ بها مقامه‏

کمقالِهِ فی یومِ خمّ             لحیدرٍ لمّا أقامه‏

من کنتُ مولاه فذا             مولاه یُسمِعُهمْ کلامه‏

سل عنه ذا خبرٍ به             فلتذهبنّ إذاً ندامه‏

فهو الذی بحسامه             للنقع قد جلّى قتامه‏

فی یوم بدرٍ إذ شکا             سادات مالکِکم صدامه‏

و أنین والدِهم و قد             منَع النبیّ به منامه‏

إنّ الإمام لدیننا             من شاده و بنى دعامه‏

فی کلّ معترکٍ إذا             شبَّ الوغى أطفا ضرامه‏

فتّاحُ خیبرَ بعد ما             فرَّ الذی طلبَ السلامه‏

تاللَّه لو وُزِنَ الجمی             عُ لما وفوا منه القلامه‏

 حکى القاضی أبو المکارم محمد بن عبد الملک بن أحمد بن هبة اللَّه بن أبی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 240

جرادة الحلبی المتوفّى سنة (565) فی شرح قصیدة أبی فراس المیمیّة المعروفة بالشافیة عن مروان بن أبی حفصة، أنَّه قال: أنشدت المتوکّل شعراً ذکرتُ فیه الرافضة، فعقد لی على البحرین و الیمامة، و خلع علیَّ أربع خلع فی دار العامّة، و الشعر هو هذا:

لکمُ تراثُ محمدٍ             و بعدلِکمْ تُنفى الظلامه‏

یرجو التراثَ بنو البنا             ت و ما لهم فیه قلامه‏

و الصهرُ لیس بوارثٍ             و البنتُ لا ترثُ الإمامه‏

ما للذین تنحّلوا             میراثَکمْ إلّا الندامه‏

أخذَ الوراثةَ أهلُها             فعلام لومُکمُ علامه‏

لو کان حقّکمُ لها             قامت على الناس القیامه‏

لیس التراثُ لغیرِکم             لا و الإلهِ و لا کرامه‏

أصبحتُ بین محبّکم             و المبغضین لکم علامه‏

 

فردّ علیه رجلٌ یقال له جعفر بن حسین بقوله: قل للذی بفجوره. إلخ ( «1»).

قال الأمینی: زعماً بأنّ الشاعر من أولاد أبی عبد اللَّه حسین بن الحجّاج البغدادی أو ممّن عاصروه، ذکرناه فی هذا القرن و لم نقف على شی‏ءٍ من ترجمته.

و قد وقفنا على عدّة قصائد غدیریّة لغیر واحد من شعراء القرن الرابع، غیر أنّا لم نعرف شیئاً من أحوالهم و تاریخ حیاتهم فضربنا عنها صفحاً.