اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۷ آذر ۱۴۰۳

غدیریه شمس الادب یمنى

متن فارسی

قرن دوازدهم شمس الادب یمنى

– آنگاه که با سواران، از میان قبیله طى می‌گذرید، از دل من که از مهر و دوستى پیچیده شده، احوالى بپرسید.
– و گرنه بپرسید که آواز حدى خوانان اشتران، که شبانگاهان حرکت می‌کنند، بکجا رسیده است؟
– هرگاه آن شاخه درختان و تیر حوادث نبود، تیر ابروان او این مایه قساوت روا نمی‌داشت.
– بجان پدرت سوگند، من نه دلباخته هند، و نه ستایشگر و غزلگوى زنان هستم.
– آنجا که پیکرها انسانهاى ناموزون باشند، هرگز نمی‌توان به زیبا اندام دلربا پیکرى رسید.
– من همواره بیاد آن زیبا پیکر شب زنده‌دارى می‌کنم، و آرمان بزرگى را پى گیرى می‌کنم.
– من هرگز دلباخته و عاشق لهو و لعب نخواهم بود، چرا که من خود را از لهو و ناشایسته کنار کشیده‌ام.
– گلهاى زیباى باغها، دیدگان مرا خیره نکرده، و لو آنکه گلهاى شاداب و با طراوتى باشند.

پس از این بیتها چنین ادامه داده است:

– آنگاه که برق آسمانى، شمشیر خود را از غلاف بیرون کشد، من آنرا در آبدانها و گودالهاى بسیار نیکو سراغ می‌گیرم.
– و این گودال و آبدان، گودال اشگهاى من است، که همچون دریایى، از کثرت غم جارى است.
– غدیرى که یاد آن براى من بسى زیبا و خوش است، چرا که شوق و عشق کسى را در دل زنده می‌کند، که هر تشنه‌اى را سیراب می‌کند.
– غدیرى که پیامبر برگزیده خداوند صلّى اللّه علیه و آله در آن، لباس ولایت را بر- اندام على علیه السّلام پوشانید.
– در میان همه مردم، پیامبر بپا خاست، و در ضمن خطابه‌اى على علیه السّلام را وصى خود نامید.
– فرمود که در میان شما حدیثى را بیادگار می‌نهم، که گروهى آنرا پشت سر نهاده و فراموش می‌کنند.
– از اهل سقیفه، جوانمردى دیده نمی‌شود که از کشتن فرزندان او مبرا باشد.
– آنان سبب ریختن خون زید و یحیى و آنکسى هستند که مشتاقانه قدم به میدان گذاشت.
– هرگاه این شمشیر ستم، از جانب آنها کشیده نمی‌شد، دیگر گنهکارى نمی‌ماند.
– گنهکارى که امید میرود پدر امام حسن و حسین علیهم السّلام در حوض کوثر او را سیراب بکند، ولى آنان همه از این امید محرومند.
– در آن هنگام که در روز محشر بیایى شفیع واقعى، او خواهد بود «1».

شخصیت شاعر
سید بزرگوار، شمس الادب، احمد پسر احمد بن محمد حسنى انسى «1»، یکى از بزرگان یمن، و از ادبا و فضلاى آن سرزمین است. احوال او، آنچنان که بود ادامه نیافت تا زمانى که امام المهدى لدین اللّه بر او خشم گرفت و دستور داد که او را به «زیلع» ببرند ( «زیلع» جزیره‌اى در مرز حبشه است) وى در آنجا زندانى بود، تا در سال 1119 همانجا درگذشت.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 451

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 451

95- شمس الأدب الیمنی

المتوفّى (1119)

سلا إن جُزتما بالرکبِ طیّا             فؤاداً قد طواه الحبّ طیّا

و إلّا فاسألا أین استقلّتْ             حُداة العیسِ إذ رحلوا عشیّا

فلو لا تلکمُ الأهدابُ نَبلٌ             لما کانت حواجبُها قسیّا

لعمرُ أبیک ما شغفی بهندٍ             و لا ما قلتُ من غزلٍ بمَیّا

و لن أهدی قویمَ النهدِ إلّا             إذا ما کان نهداً أعوجیّا

و أسمرَ ذابلَ الأعطافِ لدناً             و أسمو مشبهاً عزمی مضیّا

و لن أصبو إلى أوقاتِ لهوٍ             و قد أصبحتُ عن لهوی نحیّا

و ما زهرُ الریاضِ أمال طرفی             و إن قد صارَ مطلوباً ندیّا

 

إلى أن قال:

إذا ما البرقُ سلَّ علیه سیفاً             رأیتَ له الغدیرَ السابریّا

على ذاک الغدیر غدیرِ دمعی             جرى من أجلهم بحراً أذیّا «1»

غدیرٌ طابَ لی ذکراه شوقاً             إلى من ذکرُه یروی الصدیّا

غدیرٌ قد قضى المختارُ فیه             ولایتَهُ و ألبسَها علیّا

و قام على الأنامِ بذا خطیباً             و ذاک الیومَ سمّاه الوصیّا

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 452

و إنّی تارکٌ فیکم حدیثاً             لقد ترکوه ظهریّا نسیّا

فمن أهل السقیفة لیس یُلْقى             فتىً عن قتل أبناه بریّا

فهمْ سببٌ لسفکِ دماءِ زیدٍ             و یحیى و الذی حلّ الغریّا

فلو لا سلُّ سیفِ البغیِ منهمْ             و نکثُ العهدِ لا تلقى عصیّا

أبا الحسنین أرجو منک نهلًا             من الحوضِ الذی یروی الظمیّا

إذا ما جئتَ یومَ الحشرِ فی من             غدا بالبعثِ بعد الموت حیّا «1»

 

الشاعر

السید شمس الأدب أحمد بن أحمد بن محمد الحسنی الأنسی «2» أحد أعیان الیمن و أدبائها الأفاضل، و لم یبرح لها کذلک، إلى أن غضب علیه الإمام المهدی لدین اللَّه و أمر بتسییره إلى زیلع و هی جزیرة فی أوّل الحبشة، فحبس بها حتى توفّی سنة (1119).