اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۶ خرداد ۱۴۰۴

فضائل امام حسن(ع) در روایات

متن فارسی

موضع معاویه با امام حسن علیه السّلام
«فرزند جگر خواره» با «امام حسن» علیه السّلام مواضعی در پیش گرفت که از مطالعه آن موی بر بدن راست می ایستد، و جان آدمی از شنیدنش آشفته و رنجور می شود. پیشانی انسانیت از آن شرمگین می شود، و دین و پاکدامنی آنرا محکوم و عدل و نکوکاری آنرا طرد می کند، دارندگان نسب پاک و خاندان برومند چنان روشی را زشت می شمارند، روشی را که «معاویه» به آسانی مرتکب آن شد و بدان وسیله دین و مروّت را به پستی کشید و مورد اهانت قرار دارد.
«امام حسن» علیه السلام کیست؟
این شخصیت بزرگ، که درود خدای بر او باد، اگر هیچ نبود لااقل شخصیتی از مسلمانان و یکی از حاملان قرآن و از کسانی است که روی به خدا آورده و راه نکوکاری و احسان در پیش گرفته اند، او علوم شرع را به دوش کشیده و مقاصد کتاب و سنت و همه ملکات فاضله را تعقیب کرده است. در مکارم اخلاق پیشوا و اسوه، و در فرهنگ اسلام سرمشق بوده است. در آیین پاک اسلام اهانت و آزار و محاربه با چنین شخصیتی سخت منع شده است و حدود شرع الهی روش مواجهه با اینان را بخوبی معین داشته، و هر چه این گونه شخصیتها نیکی ببینند، به نفع مسلمانان و هر چه آزار ببینند، بر علیه مسلمین است.
علاوه بر این، او در شمار صحابه گرامی پیغمبر بود و در میان اصحاب، از پدر بزرگوارش که بگذریم، کسی نیست که با او برابری تواند. و با این پایگاهی
که ایشان در عدالت و شئون دیگر دارند، در بین صحابه کسی یافته نمی شود. یکی از فضائل بزرگ این امام، آن است که در میان مردم در آن روزگار، کسی جز او مستحق امامت و پیشوایی نبوده، چرا که در فضل و نزدیکی به پیامبر، از همه برتر بود و سزاورترین صحابه بود که بر طبق مفاد احکام اسلام این پایگاه را احراز می کرد. بنابر این جدایی و مبارزه با چنین بزرگمردی جایز نبوده و به هیچ روی نمی بایست از اندیشه ها و سخنانش سرپیچی کرد و با او به مخالفت برخاست، و او را اذیت کرد، تا بدانجا که بر او لعنت بفرستند، مقامش را هتک کنند و شخصیت او را بدینگونه کوچک شمارند.
بر فضائل این امام، این را می باید افزود که سبط رسول خدا است و پاره تن، نور دیده پیامبر، و پیشوای بانوان عالم است. گوشت و خونش از گوشت و خون اوست. پس بر گروندگان نبوت پیامبر خاتم فرض است که شئون صاحب رسالت را پاس بدارند، و رضای او را بدست آورند، و براستی که او جز به آیین صریح و دین خالص رضایت نمی دهد.
وانگهی، این امام بزرگوار، پیش از همه اینها، یکی از اصحاب کساء می باشد که مطابق آیه شریفه، خدا هر گونه رجس و پلیدی را از آنان برداشته و پاک و مطهرشان کرده است.
این امام، یکی از آن معدود کسانی است که خداوند در سوره «هل اتی» ستوده و در حقشان آیه یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً
نازل فرموده است.
این امام یکی از نزدیکان «ذوی القربی» رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله است، که خداوند دوستی ایشان را واجب فرموده و آنرا پاداش رسالت قرار داده است.
او از کسانی است که مطابق آیات قرآنی، پیامبر خدا به وسیله آنها با نصارای نجران مباهله کرده است.
او یکی از دو امانت بزرگ است که پیغمبر بزرگوار صلّی اللّه علیه و آله پس از خود در میان امت به امانت گذاشته است، تا به آنان اقتداء کنند و فرموده است: «ما دام که به دامن آنها چنگ زده اید، گمراه نخواهید شد».
او از خاندانی است که در میان امت، حکم کشتی نوح را دارند، که هر که سوار آن شد نجات یافت و هر که تخلف کرد هلاک گردید.
او از کسانی است که خداوند واجب کرده که در نمازها به ایشان درود فرستند و هر که بر ایشان درود نفرستد نمازش پذیرفته نیست.
او یکی از کسانی است که رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله خطاب بدیشان فرمود: «هر که با شما بجنگد با من جنگیده و هر که با شما دوستی کند با من دوست است».
او یکی از افراد خیمه ای است که رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله برافراشت و فرمود: «ای گروه مسلمانان، من با هر که با اهل این خیمه دوستی ورزد، دوست و با هر آنکه دشمنی آنان را برگزیند دشمنم.
دوستار کسی هستم که بر اینان مهر بورزد. ساکنان این خیمه را فقط کسی دوست می دارد که نیکبخت واقعی و از تبار پاک باشد و کسی با اینان دشمنی می ورزد که بدبخت واقعی و از خاندان پست باشد».
این امام، یکی از دو ریحانه رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله است که آن بزرگوار آنها را می بوئید و به سینه خود می فشرد.
او برادر پاک «حسین بن علی» است که هر دو پیشوایان جوانان بهشت هستند.
او حبیب رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله است که مردم را به مهر وی توصیه می فرمود و می گفت: «خدایا من او را دوست دارم، تو نیز او را دوست بدار و دوستارش را نیز دوست بدار».
او یکی از دو جگر گوشه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله است که آن بزرگوار آنها را بر دوش
می گرفت و می فرمود: «هر که این دو فرزندم را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر که با اینان دشمنی کند با من دشمنی کرده است».
او یکی از دو بزرگواری است که رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله دستشان را گرفت و فرمود:
«هر که مرا و این دو نفر را و پدر و مادر اینان را دوست بدارد، با من است و در روز قیامت در مرتبه من خواهد بود».
او یکی از دو فرزند رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله است که در حق ایشان می فرمود:
«حسن و حسین دو فرزند من هستند. هر کس اینها را دوست دارد، مرا دوست داشته، و هر کس مرا دوست بدارد، خدا او را دوست می دارد و وارد بهشت می کند. و هر کس این دو را دشمن بدارد، با من دشمنی کرده و هر که با من دشمنی کند، خدا او را دشمن می شمارد، و هر که را خدا دشمن بشمارد داخل آتش می کند» «1».
این شخصیت، «امام حسن مجتبی علیه السّلام» است

  الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 11، ص: 11

متن عربی

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 11، ص: 11

مواقف معاویة مع أبی محمد الحسن السبط علیه السلام

إنَّ لابن آکلة الأکباد مع السبط المجتبی مواقف تقشعرُّ منها الجلود، و تقفّ منها الشعور، و تندی منها جبهة الإنسانیّة، و یلفظها الدین و الحفاظ، و ینبذها العدل و الإحسان، و ینکرها کرم الأُرومة و طیب المحتد، ارتکبها معاویة مستسهلًا کلّ ذلک، مستهیناً بأمر الدین و المروءة.

من هو الحسن علیه السلام؟

لا أقلّ من أن یکون هو سلام اللَّه علیه أوحدیّا من المسلمین، و أحد حملة القرآن، و ممّن أسلم وجهه للَّه و هو محسن، یحمل بین أضالعه علوم الشریعة، و مغازی الکتاب و السنّة، و الملکات الفاضلة جمعاء، و هو القدوة و الأُسوة فی مکارم الأخلاق، و معالم الإسلام المقدّس، فمن المحظور فی الدین الحنیف النیل منه، و الوقیعة فیه، و إیذائه و محاربته، علی ما جاء لهذا النوع من المسلمین من الحدود فی شریعة اللَّه، فله ما للمسلمین و علیه ما علیهم.

أضف إلی ذلک: أنّه صحابیّ مبجّل لیس فی أعیان الصحابة بعد أبیه الطاهر من یماثله و یساجله، و دون مقامه الرفیع ما للصحابة عند القوم من العدالة و الشأن الکبیر، و أعظم فضائله: أنّه لیس بین لابتی العالم من یستحقّ الإمامة و الاقتداء به و احتذاء مثاله یومئذٍ غیره، لفضله و قرابته. فهو أولی صحابیّ ثبت له ما أثبتوه لهم من الأحکام، فلا یجوز منافرته و الصدّ عنه، و الإعراض عن آرائه و أقواله، و ارتکاب مخالفته، و ما یجلب الأذی إلیه من السبِّ له، و الهتک لمقامه، و استصغار أمره.

زد علیه: أنّه سبط رسول اللَّه و بضعته من کریمته سیّدة نساء العالمین، لحمه من

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 11، ص: 12

لحمه، و دمه من دمه. فیجب علی معتنقی تلک النبوّة الخاتمة حفظ صاحب الرسالة فیه، و الحصول علی مرضاته، و هو لا یرضی إلّا بالحقِّ الصراح و الدین الخالص.

و هو علیه السلام قبل هذه کلّها أحد أصحاب الکساء الذین أذهب اللَّه عنهم الرجس و طهّرهم تطهیراً.

و هو أحد من أثنی علیهم اللَّه بسورة هل أتی، الذین یطعمون الطعام علی حبّه مسکیناً و یتیماً و أسیراً.

و هو من ذوی قربی رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم الذین أوجب اللَّه مودّتهم و جعلها أجر الرسالة.

و هو أحد من باهل بهم رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم نصاری نجران کما جاء فی الذکر الحکیم.

و هو أحد الثقلین اللذین خلّفهما النبی الأعظم صلی الله علیه و آله و سلم بین أُمّته لیقتدی بهم

و قال: «ما إن تمسّکتم بهما لن تضلّوا أبداً»

. و هو من أهل بیت مثلهم فی الأمَّة:

 «مثل سفینة نوح من رکبها نجا و من تخلّف عنها غرق».

و هو من الذین أوجب اللَّه الصلاة علیهم فی الفرائض، و من لم یُصلِّ علیهم لا صلاة له.

و هو أحد من خاطبهم النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم

بقوله: «أنا حربٌ لمن حاربتم، و سلمٌ لم سالمتم».

و هو أحد أهل خیمة خیّمها رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم

فقال: «معشر المسلمین أنا سلمٌ لمن سالم أهل الخیمة، حربٌ لمن حاربهم، ولیّ لمن والاهم، لا یحبّهم إلّا سعید الجدّ طیّب المولد، و لا یبغضهم إلّا شقیّ الجدّ ردی ء الولادة».

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 11، ص: 13

و هو أحد ریحانتی رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم کان یشمّهما و یضمّهما إلیه.

و هو و أخوه الطاهر

 «سیّدا شباب أهل الجنّة»

. و هو حبیب رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم کان یأمر بحبّه

قائلًا: «اللّهمّ إنّی أُحبّه فأحبّه، و أحبّ من یحبّه».

و هو أحد السبطین کان جدّهما صلی الله علیه و آله و سلم یأخذهما علی عاتقه

و یقول: «من أحبّهما فقد أحبّنی، و من أبغضهما فقد أبغضنی».

و هو أحد اللذین أخذ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم بیدهما

فقال: «من أحبّنی و أحبَّ هذین و أباهما و أمّهما کان معی فی درجتی یوم القیامة».

و هو أحد ابنی رسول اللَّه

کان یقول صلی الله علیه و آله و سلم: «الحسن و الحسین ابنای من أحبّهما أحبّنی، و من أحبّنی أحبّه اللَّه، و من أحبّه اللَّه أدخله الجنّة، و من أبغضهما أبغضنی و من أبغضنی أبغضه اللَّه، و من أبغضه اللَّه أدخله النار» «1».

هذا هو الإمام الحسن المجتبی علیه السلام