اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۷ آذر ۱۴۰۳

مدت زمان محاصره عثمان

متن فارسی

نکته ای که در میان روایات تاریخی جلب نظر می کند اختلافی ‌است که در مدت محاصره به نظر می رسد، این اختلاف در ظاهر معنی روایات تاریخی است، و با دقت لازم دانسته می شود که هر یک به جنبه ای از حقیقت اشاره دارند، و می توان میانشان وفق داده و زمان حقیقی محاصره را به طور تقریب دریافت.

واقدی می نویسد : او را 49 روز در محاصره داشتند. زبیر می گوید : او را دو ماه و بیست روز در محاصره داشتند. یا به روایتی دیگر : او را چهل شب در محاصره داشتند. ابن‌کثیر می نویسد : محاصره بیش از یک ماه طول کشید، و گفته اند بیش از چهل و چند روز. شعبی می گوید : مدت محاصره 22 شب بوده است. به موجب یکی از روایات طبری مدت محاصره 40 شب بوده و از وقتی که (انقلابیون استانها) به‌مدینه آمده اند تا کشته شدن عثمان 70شب بوده است. در بعضی روایات آمده که عثمان را 20 روز پس از ماجرای جهجاه (که قبلا نقل شد) به محاصره درآورده اند. و از اینگونه روایات. ممکن است هر یک از این روایات به قسمتی از مدت دو محاصره یا مدت یکی از آن دو اشاره داشته باشد یا مبدا محاصره را وقتی گرفته باشد که انقلابیون به مدینه رسیده و در اطراف‌خانه عثمان اردو زده و جمع شده اند یا آغاز محاصره را هنگامی گرفته باشد که او را در فشار گذاشته و عرصه را بر او تنگ نموده اند یا آنگاه که از ورود آب به خانه اش جلو گرفته اند یا آن زمان که از آمد و شد مردم به خانه‌اش جلوگیری کرده اند، یا مبدا محاصره را وقتی شمرده اند که مخالفان‌ استانها به مدینه آمده اند یا زمانی که مردم مدینه به گرد خانه عثمان به ایشان پیوسته اند . بدینسان می توان آن روایات را با هم جمع کرده ، وفق داده و ترتیب زمانی حوادث مهمی را که ‌با اجتماع مردم علیه عثمان و قتل وی ملازمه داشته به دست آورد.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏9، ص: 263 و 264

متن عربی

لفت نظر:

وقع فی عدّ أیّام حصار عثمان خلاف بین المؤرّخین فقال الواقدی: حاصروه تسعة و أربعین یوماً. و قال الزبیر: حاصروه شهرین و عشرین یوماً. و فی روایة أنّهم حصروه أربعین لیلة. و قال ابن کثیر: استمرّ الحصر أکثر من شهر. و قیل: بضعاً و أربعین. و قال الشعبی: کانت مدّته اثنتین و عشرین لیلة. و فی روایة للطبری: کان الحصر أربعین لیلة و النزول سبعین. و فی بعض الروایات: حصروه عشرین یوماً بعد قضیّة جهجاه المذکورة (ص 123) إلى أقوال أخرى، و لعلّ کلّا منها ناظر إلى ناحیة من مدّة أیّام الحصارین أو مدّة أحدهما، و من مدّة نزول المتجمهرین حول داره، و من أیّام ضاق علیه الخناق، و مُنِع من إدخال الماء علیه،

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏9، ص: 264

 و حیل بینه و بین اختلاف الناس إلیه، و من حصار الثائرین علیه من الأمصار، و من إصفاق أهل المدینة معهم على الحصار. إلى تأویلات أخرى یتأتّى بها الجمع بین تلکم الأقوال.