اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۴ مهر ۱۴۰۲

مرگ قیس بن سعد بن عباده

متن فارسی

واقدى و خلیفة بن خیاط و خطیب بغدادى، در ج 1 ص 179 تاریخش و ابن کثیر، در ج 8 ص 102 تاریخ خود وعده زیاد دیگرى نقل کنند که: قیس در اواخر خلافت معاویه در مدینه فوت نمود.
بنابر این، اگر سال وفات معاویه، از سالهاى خلافت معاویه حساب گردد می‌شود سال وفات قیس را، سال شصت هجرى دانست و الا باید گفت که در سال پنجاه و نه هجرى وفات نموده است.
و شاید، به همین جهت ابن عبد البر در «استیعاب» و ابن اثیر در «اسد الغابه» در تاریخ وفات قیس بین این دو سال مردد شده‌اند! زیرا در «استیعاب» تاریخ وفات قیس را به سال شصت هجرى ذکر نموده و در ضمن گفته است که: قول به سال پنجاه و نه هجرى آخر خلافت معاویه هم هست.
و در «اسد الغابه» بر عکس «استیعاب» نقل شده است.

ابن کثیر، در تاریخش به تبعیت از ابن جوزى سال وفات را پنجاه و نه نوشته، و در این میان یک قول خیلى نادر هم هست که کسى بدان اعتنائى ننموده، آن قول منسوب به ابن حبّان است که میگوید. قیس از دست معاویه فرار کرد و در سال 85؛ زمان خلافت عبد الملک وفات یافت. این قول را ابن حجر در ج 3 ص 249 «اصابه» نقل می‌کند ولى قول خلیفة بن خیاط و کسانى را که با او هم‌قولند تقویت می‌کند و مقرون به صواب می‌داند.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 170

متن عربی

وفاته:

قال الواقدی، و خلیفة بن خیّاط «1»

، و الخطیب البغدادی فی تاریخه (1/179) و ابن کثیر فی تاریخه «2»

 (8/102) و غیرهم بکثیر: إنّه تُوفّی بالمدینة فی آخر خلافة معاویة. فإن عُدّت سنة وفاة معاویة من سنیّ خلافته، فالمترجَم له تُوفّی فی سنة ستِّین، و إلّا ففی تسع و خمسین، و لعلَّ هذا منشأ تردُّد ابن عبد البرّ فی الاستیعاب «3»

، و ابن الأثیر فی أُسد الغابة «4»

، فی تاریخ وفاته بین السنتین، ففی الأوّل: إنَّه توفّی سنة ستِّین، و قیل تسع و خمسین فی آخر خلافة معاویة. و فی الثانی بالعکس، و ذکر ابن الجوزی «5»

 سنة (59) و تبعه ابن کثیر فی تاریخه، و هناک قول لابن حبّان «6»

 متروکٌ، قال: إنَّه هرب من معاویة و مات سنة (85) فی خلافة عبد الملک. ذکره ابن حجر فی الإصابة (3/249)، و استصوب قول خلیفة و من وافقه.