اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

اجتهاد خلیفه دوم برای از بین بردن آثار پیامبر(ص)

متن فارسی

رای خلیفه دوم در آثار پیامبراناز معرور نقل شده گوید: ما با عمر بن خطاب بیرون رفتیم در حجی که او نمود گوید: پس در نماز صبح برای ما خواند: سوره « الم تر کیف فعل ربک باصحاب الفیل » و سوره « لایلاف قریش » را و چون منصرف شد و مردم مسجدی را دیدند بسوی آن مبادرت نمودند . عمر گفت : این چیست ؟ گفتند : این مسجدی است که پیامبرخدا صلی الله علیه و آله در آن نماز خوانده است، پس گفت :همینطور هلاک شدند اهل کتاب پیش از شما، آثار پیامبرانشان را عبادت گاه گرفتند هر کس نمازی برایش هست بخواند و هر کسنیست نمازی برای او بگذرد .

امینی گوید: ای کاش می دانستم چه مانعی است از بزرگداشت آثار پیامبران و در مقدم و جلوی ایشان آقای فرزندان آدم حضرتمحمد صلی الله علیه و آله هر گاه بیرون از حدود توحید نباشد مثل سجده کردن در برابر عکسها و تصاویر ایشان و قبله قرار دادنآنها « و من یعظم شعائر الله فانها من تقوی القلوب » و کیست که بزرگ دارد شعایر خدا را که آن از تقوای دلهاست ؟ کجا و کیامتها هلاک شدند به اینکه آثار پیامبرانشان را صومعه و عبادتگاه قرار دادند ؟ و کدام مسجدی نماز در آن نزدیک تر و مقرب تر بهسوی خدای سبحان از مسجدی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله درآن نماز خوانده است ؟ و چه مکانی شریف تر از مکانیاست که پیامبر اعظم در آن راه رفته و توقف نموده و در آن بیعت رضوان شده و مومنون در آن نائل به رضوان خدا شده اند ؟ آیا درتمام این اماکن تحصیل و کسب فضیلتی نمی شود که افزایش دهد تقرب عبادت کننده گان را در سایه آن ؟و آیا گناه درخت بیچاره چه بوده که ریشه آن را از زمین درآورند و نباشد کسی که باز خواهی کند یا از آن دفاع نماید ؟آیا اینها اهانت به شخص پیغمبر صلی الله علیه و آله که در آنجا نشسته و آن مکان را مشرف نموده نیست ؟آیا روش و ادب دین تجویز می کرد برای خلیفه که بگوید : آی مردم من می بینم که شما به بت پرستی برگشته اید، و حال آنکه آنهائیکه ملاحظه می کردند و رعایت می نمودند این آثار را و آنها را بزرگ می داشتند و در نزد آن نماز می خواندند ، ایشان همگی ازحاملین علم دین و عدول صحابه و مراجع خلیفه در احکام و شرایع بودند و خلیفه به ایشان اعتماد و تکیه می زد هر کجا که مسائل براو مشکل می شد و می گفت “: کل الناس افقه منک یا عمر “؟!اینها مسائل بسیاری است که از خلیفه دور مانده علم به پاسخ از آنها یا اینکه پاسخ از آنها را در خاطرش نداشته، یا آنکه در همه آنهاتاویل کننده است و تو می بینی…(جهل خلیفه را) .و از صحابه ای که تبرک به این اماکن می نمود و در آن نماز می خواند عبد الله ابن عمر بود، موسی بن عقبه گوید : دیدم سالم بن عبد الله را که جستجو می کرد مکان هائی را از راه و در آن نماز می خواند و می گفت که پدرم در اینجاها نماز می خواند و اینکه اودیده بود پیامبر صلی الله علیه و آله را که در این اماکن نماز می خواند، واز نافع از ابن عمر که او در این امکنه نماز می خواند .و کسی که رجوع به کتب صحاح و سنن کند می یابد بسیاری از هم دوره اینها را که دانسته می شود به آن که رای خلیفه فقط مخصوص و ویژه خودش بوده و پیروی نمی شود و نشده و نخواهد شد .

(الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 6، ص: 208)

متن عربی

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 6، ص: 208

45- رأی الخلیفة فی آثار الأنبیاء

عن معرور، قال: خرجنا مع عمر بن الخطّاب رضی الله عنه فی حجّة حجّها قال: فقرأ بنا فی الفجر: أ لم تر کیف فعل ربّک بأصحاب الفیل و لإیلاف قریش فلمّا انصرف فرأی الناس مسجداً فبادروه فقال: ما هذا؟ قالوا: هذا مسجد صلّی فیه النبی صلی الله علیه و آله و سلم فقال: هکذا هلک أهل الکتاب قبلکم، اتّخذوا آثار أنبیائهم بِیَعاً، من عرضت له صلاة فلیصلّ و من لم تعرض له صلاة فلیمضِ «1».

قال الأمینی: لیت شعری ما المانع من تعظیم آثار الأنبیاء و فی مقدّمهم سیّد ولد آدم محمد صلی الله علیه و آله و سلم إذا لم یکن خارجاً عن حدود التوحید کالسجود إلی تماثیلهم و اتّخاذها قبلة؟ (وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ

) «2»، و متی هلکت الأُمم باتّخاذهم آثار أنبیائهم بِیَعاً؟ و أیّ مسجد تکون الصلاة فیه أزلف إلی اللَّه سبحانه من مسجد صلّی فیه رسوله اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم؟ و أیّ مکان أشرف من مکان حلّ به النبیّ الأعظم و بویع فیه بیعة الرضوان و حظی المؤمنون فیه برضی اللَّه عنهم؟ أولا یکسب ذلک کلّه المحلّ فضلًا یزید فی زلفة المتعبدین بفنائه؟ و ما ذنب الشجرة المسکینة حتی اجتثت أُصولها؟ و لا من ثائرٍ لها أو مدافع عنها. أ و لیس ذلک توهیناً للمحلّ و لمشرّفه؟ أ یسوّغ أدب الدین للخلیفة قوله: أراکم أیّها الناس رجعتم إلی العزّی؟ و الذین کانوا

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 6، ص: 209

یرون حرمة تلکم الآثار و یعظّمونها و یصلّون عندها إنّما هم حملة علم الدین من الصحابة العدول، مراجع الخلیفة فی الأحکام و الشرائع، کان یعوّل علیهم حیثما أعیته المسائل قائلًا: کلّ الناس أفقه منک یا عمر.

هذه أسئلة جمّة عزب عن الخلیفة العلم بالجواب عنها، أو أنّها لم تدر فی خلده، أو أنّه متأوّل فیها جمعاء و أنت تری…

و من الصحابة التی کانت تتبرّک بتلک الأماکن و تصلّی فیها عبد اللَّه بن عمر، قال موسی بن عقبة «1»: رأیت سالم بن عبد اللَّه یتحرّی أماکن من الطریق فیصلّی فیها و یحدّث أنّ أباه کان یصلّی فیها، و أنّه رأی النبیّ صلی الله علیه و آله و سلم یصلّی فی تلک الأمکنة. و عن نافع عن ابن عمر أنّه کان یصلّی فی تلک الأمکنة.

فالراجع إلی الصحاح و السنن یجد کثیراً من لدة هذه یعلم بها أنّ رأی الخلیفة إنّما یخصّ به و لا یُتّبع و لم یُتّبع و لن یُتّبع.