اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

اساتید، شاگردان و راویان حدیث سید مرتضی

متن فارسی

اساتید علم و مشایخ حدیث:
1- شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، درگذشته سال 412.
2- ابو محمد، هارون بن موسى تلعکبرى در گذشته 385.
3- حسین بن على بن بابویه، برادر شیخ صدوق.
4- ابو الحسن، احمد بن على بن سعید کوفى، سید مرتضى از او روایت مى‏‌کند، شرح آن در اجازه سید، ابن ابى الرضا علوى شاگرد نجیب الدین یحیى ابن سعید حلى آمده است.
5- ابو عبد اللّه محمد بن عمران کاتب مرزبانى خراسانى بغدادى.
6- شیخ صدوق، محمد بن على بن الحسین بن بابویه قمى، درگذشته 381.
7- ابو یحیى، ابن نباته، عبد الرحیم بن فارقى، درگذشته 374، بر او قرائت داشته، (رک: الدرجات الرفیعه).
8- ابو الحسن على بن محمد کاتب، در امالى خود از او روایت کرده.
9- ابو القاسم، عبید اللّه بن عثمان بن یحیى، در امالى از او روایت کرده.
10- احمد بن سهل دیباجى، در ریاض بنقل از جامع الاصول ابن اثیر نقل کرده که سید مرتضى از او روایت داشته، و در تاریخ خطیب بغدادى و میزان الاعتدال ذهبى و لسان المیزان ابن حجر نوشته: که سید مرتضى از سهل دیباجى روایت داشته است «1».

شاگردان و راویان:
1- شیخ الطائفه، ابو جعفر طوسى، درگذشته سال 460.
2- ابو یعلى، سلار بن عبد العزیز دیلمى.
3- ابو الصلاح، تقى بن نجم حلبى، نایب سید مرتضى در شهرهاى حلب.
4- قاضى، عبد العزیز بن براج طرابلسى، درگذشته 481.
5- شریف، ابو یعلى، محمد بن حسن بن حمزه جعفرى، متوفى 463.
6- ابو صمصام، ذو الفقار بن معبد حسینى مروزى.
7- سید، نجیب الدین، ابو محمد، حسن بن محمد بن حسن موسوى.
8- سید، تقى بن ابى طاهر الهادى، نقیب رازى.
9- شیخ ابو الفتح، محمد بن على کراجکى، درگذشته 449، بر سید مرتضى قرائت داشته (رک: فهرست منتجب الدین).
10- شیخ ابو الحسن، سلیمان صهرشتى، صاحب «قبس المصباح».
11- شیخ ابو عبد اللّه، جعفر بن محمد دوریستى.
12- ابو الفضل، ثابت بن عبد اللّه بنانى.
13- شیخ احمد بن حسن بن احمد نیسابورى خزاعى، از بزرگان شاگردان اوست.
14- شیخ مفید ثانى، ابو محمد، عبد الرحمن بن احمد رازى.
15- شیخ ابو المعالى، احمد بن قدامه، شرح در اجازه شیخ فخر الدین حلى به سید مهنا (رک، بحار ج 107 ص 150 ط جدید و نیز- افادات فخر الدین ابن علامه حلى مذکور (رک: بحار الانوار ج 25 ص 53 طبع قدیم ج 107 ص 59 طبع جدید).
16- شیخ ابو عبد اللّه. محمد بن على حلوانى، شرح در اجازه سید، ابن ابى- الرضا علوى شاگرد شیخ نجیب الدین حلى (رک بحار الانوار ج 25 ص 88 ط قدیم).
17- ابو زیدین کیابکى حسینى جرجانى (رک: اجازه مزبور در ج 25 بحار ص 108 ط قدیم).
18- شیخ ابو غانم عاصمى هروى شیعى (رک: بحار الانوار ج 25 ص 108 ط قدیم).
19- فقیه، داعى حسینى، شرح در اجازه صاحب معالم ج 25 بحار ط قدیم ج 109 ص 45 و 46 و 47).
20- سید حسین بن حسن بن زید جرجانى، از شریف مرتضى روایت داشته، شرح در تاریخ ابن عساکر ج 4 ص 290
21- ابو الفرج یعقوب بن ابراهیم بیهقى، قسمت زیادى از دیوان سید شریف را بر او قرائت کرده و اجازه روایت تمام دیوان را دریافته «1»، تاریخ ذى القعده سال 403.
22- ابو الحسن، محمد بن محمد بصرى، در سال 417، شریف مرتضى بدو اجازه فرموده که تمامى کتب و تألیفات او را روایت کند.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 361

متن عربی

مشایخه و من یروی هو عنه:

1- الشیخ المفید محمد بن محمد بن النعمان: المتوفّى (413).

2- أبو محمد هارون بن موسى التلعکبری: المتوفّى (385).

3- الحسین بن علیّ بن بابویه، أخو الصدوق.

4- أبو الحسن أحمد بن علیّ بن سعید الکوفی، یروی عنه السیّد کما فی إجازة السیّد ابن أبی الرضا تلمیذ الشیخ نجیب الدین یحیى بن سعید الحلّی.

5- أبو عبد اللَّه محمد بن عمران الکاتب المرزبانی الخراسانی البغدادی.

6- الشیخ الصدوق محمد بن علیّ بن الحسین بن بابویه القمّی: المتوفّى (381) کما فی الإجازات.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 362

7- أبو یحیى بن نباتة عبد الرحیم الفارقی: المتوفّى (374)، قرأ علیه کما فی الدرجات الرفیعة.

8- أبو الحسن علیّ بن محمد الکاتب، یروی عنه فی أمالیه.

9- أبو القاسم عبید اللَّه بن عثمان بن یحیى، یروی عنه فی الأمالی.

10- أحمد بن سهل الدیباجی، یروی عنه کما فی الریاض عن جامع الأصول لابن الأثیر، و فی تاریخ الخطیب البغدادی و میزان الاعتدال و لسانه لابن حجر: حدّث عن سهل الدیباجی ( «1»).

تلامذة سیّدنا المرتضى:

1- شیخ الطائفة أبو جعفر الطوسی: المتوفى (460).

2- أبو یعلى سلّار بن عبد العزیز الدیلمی.

3- أبو الصلاح تقیّ بن نجم الحلبی، خلیفته فی بلاد حلب.

4- القاضی عبد العزیز ابن البرّاج الطرابلسی: المتوفّى (481).

5- الشریف أبو یعلى محمد بن الحسن بن حمزة الجعفری: المتوفّى (463).

6- أبو الصمصام ذو الفقار بن معبد الحسینی المروزی.

7- السیّد نجیب الدین أبو محمد الحسن بن محمد بن الحسن الموسوی.

8- السیّد التقیّ بن أبی طاهر الهادی النقیب الرازی.

9- الشیخ أبو الفتح محمد بن علیّ الکراجکی: المتوفّى (449)، قرأ علیه کما فی فهرست الشیخ منتجب الدین.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 363

10- الشیخ أبو الحسن سلیمان الصهرشتی صاحب کتاب قبس المصباح.

11- الشیخ أبو عبد اللَّه جعفر بن محمد الدوریستی.

12- أبو الفضل ثابت بن عبد اللَّه البنانی.

13- الشیخ أحمد بن الحسن بن أحمد النیسابوری الخزاعی، یُعدُّ من أجلّة تلامذته.

14- الشیخ المفید الثانی، أبو محمد عبد الرحمن بن أحمد الرازی.

15- الشیخ أبو المعالی أحمد بن قدامة، کما فی إجازة الشیخ فخر الدین الحلّی للسیّد مهنّا، و إفادات الشیخ المذکور ابن العلّامة الحلّی. بحار الأنوار ( «1») (25/53).

16- الشیخ أبو عبد اللَّه محمد بن علیّ الحلوانی، کما فی إجازة السیّد ابن أبی الرضا العلوی، تلمیذ الشیخ نجیب الدین الحلّی. بحار الأنوار ( «2») (25/88).

17- أبو زید بن کَیابَکی الحسینی الجرجانی، کما فی إجازة السیّد المذکور. بحار الأنوار ( «3») (25/108).

18- الشیخ أبو غانم العصمی الهروی الشیعی. بحار الأنوار ( «4») (25/108).

19- الفقیه الداعی الحسینی، کما فی إجازة صاحب المعالم الکبیرة. بحار الأنوار ( «5») (25/108).

20- السیّد الحسین بن الحسن بن زید الجرجانی، یروی عن السیّد المترجَم کما فی تاریخ ابن عساکر ( «6») (4/290).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 364

21- أبو الفرج یعقوب بن إبراهیم البیهقی، قرأ على السیّد قطعة کبیرة من دیوان شعره، و أجاز له روایة جمیعه فی ذی القعدة سنة (403).

22- أبو الحسن محمد بن محمد البصری، أجاز له روایة کتبه و تآلیفه فی شعبان سنة (417).