غدیریه حسان:

پیامبر بزرگوار، در روز غدیر به مسلمانان ندا کرد و گفت:
نبی و مولای شما کیست؟ بدون هیچ گونه درنگ و چشم پوشی گفتند:
خداوند مولای ماست و تو پیامبر مائی و از ما، هیچگونه عصیانی در این زمینه نخواهی دهد.
پیغمبر اکرم به علی فرمود: برخیز که تو بعد از من پیشوای این خلقی.
هر که من مولای اویم، علی مولای اوست، و بر شماست که به راستی پیرو او باشید.
خداوندا دوستدار دوستان او باش و دشمن دشمنانش.

راویان این اشعار از بزرگان شیعه:

1- ابو عبدالله محمد بن احمد المفجع (درگذشته 227 ه.ق) اشعار را در شرح قصیده خود که به (الاشباه) معروف است، از عبدالله بن محمد بن عایشه قرشی، از مبارک، از عبدالله بن ابو سلمان، از طا، از جابر بن عبدالله روایت کند که: رسول خدا (ص) در غدیر خم، زیر درختان عظیمی فرود آمد. روز گرمی بود. بعضی مجبور بودند از لباس سایبانی بسازند، و بعضی دیگر لباس خود را تر نموده به سر می گذاشتند تا از شدت گرما بکاهند، در این هنگام بود که رسول اکرم (ص) به پاخاست و فرمود: ای گروه مردم آیا من به مومنان از خودشان سزاوارتر نیستم و زنان من ام المومنین نیستند؟ گفتیم: چنین است ای رسول خدا سپس دست علی را گرفت و بلند کرد و فرمود: شما را به شهادت میگیرم که: “من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم وال من والاه من عاداه ” و این سخن را سه بار تکرار فرمود. عمر بعد از شنیدن کلام رسول خدا (ص) گفت: ای اباالحسن (کنیه حضرت علی (ع) است) بر تو گوارا باد که اکنون مولای من ومولای هر مرد و زن مومن شدی سپس شخصی از میان جمعیت برخاست و از رسول خدا (ص) اجازه خواست که اشعاری در باره علی بسراید. حضرت فرمود:
ای حسان بگو و حسان چنین سرود: ینادیهم یوم الغدیر نبیهم… تا آخر اشعار که ترجمه اش گذشت.

2- ابوجعفر محمد بن جریر بن رستم بن یزید طبری، قصیده حسان را در (المسترشد) به اسنادش از یحیی حمانی، از قیس، از عبدی، از ابی سعید به لفظی که ابو نعیم اصفهانی نقل کرده روایت نموده فقط بیت سوم چنین است:

الهک مولانا و انت ولینا                   و لا تجدن منا لک الیوم عاصیا
خدای تو مولای ماست و تو (پیامبر) ولی مائی.                          و امروز، هیچ یک از ما را نمی یابی که بر تو عصیان کند.

3 – استاد بزرگ ما، ابوجعفر صدوق محمد بن بابویه قمی، (درگذشته 381 ه.ق) قصیده حسان را در کتاب امالی ص 343 به سند و متنی که مرزبانی نقل کرده، روایت میکند.

4 – شریف رضی (درگذشته 406 ه.ق) گرد آورنده نهج البلاغه، قصیده را در (خصایص الائمه) نقل میکند.

5 – معلم امت اسلامی، استاد بزرگوار، شیخ مفید (درگذشته 413 ه.ق) در کتاب الفصول المختاره ج 1 ص 87 قصیده حسان را ذکر نموده و اضافه می کند یکی از مواردیک ه دلالت بر صحت قول شیعه دارد که پیامبر اکرم در غدیر خم از کلمه مولا امامت و رهبری امت را اراده فرموده، شعر حسان است. روایت چنین آمده:هنگامی که رسول خدا (ص) علی را در روز غدیر به امامت نصب نمود، و سخنانی در باره علی فرمود، حسان از حضرت اجازه خواست تا در این باره شعری بسراید و چنین سرود: ینادیهم یوم الغدیر نبیهم… تا آخر ابیات
پس از تمام شدن شعر حضرت فرمودند: «لا تزال یا حسان مویدا بروح القدس ما نصرتنا بلسانک / تا آن زمان که ما را، با زبان خود یاری میکنی، از تاییدات روح القدس بهرمند گردی.»
پس اگر مقصود پیغمبر از مولا امامت نبود، اولا حسان را برای این شعرش تمجید نمی کرد و ثانیا باید او را متوجه می کرد که مقصود من از مولا امامت نیست، چرا خلاف مقصود من شعر گفتی (در حالیکه حضرت چنین نفرمود).
و همچنین شیخ مفید در رساله ای که در معنای مولی تالیف کرده، شعر حسان را نقل نموده و سپس میگوید: شعرحسان در این باره مشهور است، او شاعر دربار رسول خداست و کسی است که پیغمبر جمله “لا تزال مویدا بروح القدس ما نصرتنا بلسانک ” را درباره او فرموده است و این کلام، صریح در اقرار به امامت علی (ع) است که از کلام رسول اکرم (ص) در روز غدیراستفاده شده و بهیچ وجه تاویل نمی پذیرد و حمل آن به معنای غیرحقیقی هم جائز نیست.و نیز، شعر حسان را در کتابهای (النصره لسید العتره فی حرب البصره) و (الارشاد) ص-6431 با لفظی نزدیک به نقل ابو نعیم اصفهانی روایت کرده است.

6- شریف مرتضی (= علم الهدی) (درگذشته 436 ه.ق) قصیده را در شرح بائیه سید حمیری نقل میکند.

7- ابوالفتح کراجکی (درگذشته 449 ه.ق) در ص 123 (کنزالفواید) قصیده حسان را نقل و سپس کلامی دارد که خلاصه اش اینست:
شعر حسان به سرعت منتشر و کاروانیان به همراه خود به اطراف بردند، این شعر متضمن اقرار به امامت امیر مومنان و ریاست او بر جمله مردمان است، هنگامی که در حضور پیامبر (ص) این شعر را سرود حضرت او راتصدیق فرموده دعایش نمود که: لا تزال یا حسان مویدا ما نصرتنا بلسانک.

8- شیخ عبیدالله بن عبدالله اسدابادی شعر حسان را در (المنقع) در بحث امامت روایت نموده است.

9- شیخ الطائفه، ابو جعفر طوسی، (درگذشته 460 . ه.ق) در (تلخیص الشافی) اشعار را نقل میکند.

10- مفسر بزرگوار، ابوالفتوح خزاعی رازی، که از استادان روایتی ابن شهر آشوب (درگذشته 588 ه.ق) است در ج 2 س 192 تفسیر خود شعر حسان را با لفظی قریب به نقل ابو نعیم اصفهانی روایت نموده به اضافه این بیت ،فخص بها دون البریهکلها         علیا و سماه الوزیر المواخیا  (امامت و رهبری امت را مخصوص علی دانست و او را وزیر برادر خود خواند.)

11 – استاد بزرگوار، ابو علی شهید – که شرح حالش در کتاب ما (شهدا الفضیله) ص 37 آمده – شعر حسان را در (روضه الواعظین) ص 90 روایت نموده است.

12 – ابوعلی فضل بن حسن طبرسی، اشعار مزبور را در (اعلام الوری) ص 81 روایت نموده.

13- ابن شهر آشوب سروی (درگذشته 588 ه.ق) در ج 3 ص 35 کتاب (المناقب) اشعار را نقل کرده است

14- ابو زکریا، یحیی بن حسن حلی مشهور به – ابن بطریق – اشعار مزبور را در (الخصایص) ص 37 از طریق ابو نعیم اصفهانی روایت نموده اند.

15- سید هبه الدین اشعار را در کتاب خطی خود (المجموع الرائق) نقل نموده.

16- سرور ما، رضی الدین علی بن طاوس (درگذشته 664 ه.ق) در ص 35 (الطرائف) اشعار را ذکر فرموده است.

17- بها الدین ابوالحسن اربلی (درگذشته 692 در ص 94 (کشف الغمه) نقل نمود.

18- عماد الدین حسن طبری در (الکامل البهائی) ص 152 و 217 شعر حسان را نقل کرده است.

19 – شیخ یوسف بن ابی حاتم شامی، اشعار مزبور را در دو موضع از کتابش (الدر النظیم) ذکر کرده است.

20 – شیخ علی بیاضی عاملی در کتاب (الصراط المستقیم) شعر حسان را نقل کرده.

21 – قاضی نور الله مرعشی شهید (که به سال 1019 ه.ق به شهادت رسید) – که شرح حالش در (شهدا الفضیله) ص 171 آمده – اشعار حسان را در (مجالس المومنین) ص 21 ذکر نموده است.

22 – محقق بزرگوار محسن کاشانی (فیض کاشانی) (درگذشته 1091 ه – ق) اشعار حسان را در (علم الیقین) ص 142 از کتاب (التهاب نیران الاحزان) به لفظی نزدیک به لفظ سلیم بن قیس هلالی تابعی نقل میکند که: 

پیامبر گرامی، روز غدیر به مسلمانان ندا کرد و گفت:

جبرئیل، از جانب حق این حکم آورد، که تو معصومی و نباید سستی کنی.
آنچه خدا نازل فرموده به مردم ابلاغ کن، و از دشمنان هیچ باکی نداشته باش.
پیامبر برای تبلیغ امر خدا در حالیکه دست علی را بلند کرده بود بپا خاست و با صدای بلند اعلان کرد:
و فرمود: مولا و ولیّ شما کیست؟
و آنان بدون چشم پوشی گفتند: خدای تو مولای ماست و تو ولیّ مائی!
و از ما، هیچگونه عصیانی در این زمینه نخواهی دید.
پیغمبر اکرم به علی فرمود: برخیز که تو بعد از من پیشوا و هادی این خلقی.
پس، هر که من مولای اویم، علی مولای اوست و بر شماست که به راستی پیرو او باشید.
در این هنگام دعا کرد و گفت: خداوندا! دوستدار دوستان علی باش و دشمن دشمنانش!
و ای پروردگار! آنکه پیشوای هدایتها و زداینده تاریکیها را یاری کرد یاریش فرما!

23- شیخ ابراهیم قطیفی، شعر حسان را به لفظی که ملا محسن فیض کاشانی نقل کرده، در کتاب (الفرقة الناجیة) روایت نموده است.

24- سید هاشم بحرانی، (در گذشته 1107 ه. ق) در ص 87 (غایة المرام) اشعار را نقل نموده است.

25- علامه مجلسی (در گذشته 1111 ه. ق) در ج 9 ص 234 و 259 کتاب (بحار الانوار) اشعار مزبور را نقل کرده است.

26- استاد ما، بحرانی صاحب کتاب (الحدایق) (در گذشته 1186 ه. ق) در ج 2 ص 18 کشکول خود، اشعار را نقل نموده است.

و ما به همین مقدار اکتفاء میکنیم و الا افراد دیگری هستند که این اشعار را روایت نموده‏‌اند.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص 68