اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۷ مهر ۱۴۰۳

ابن جبر مصری

متن فارسی

ابن جبر مصری، از شعراء دیار مصر است که در عهد خلیفه فاطمی مستنصر باللّه می‌زیسته در سال 420 هجری متولد و در 487 درگذشته. مقریزی در خطط ج 2/365 یکی از مراسم افتتاح خلیج را در ایام مستنصر یاد می‌کند و می‌گوید:
شاعری که بنام ابن جبر معروف بود، قصیده‌ای انشاء کرد که از آن جمله است:

– خلیج را بگشود، و آب سیلاب کشید، پرچم سپیدش باهتزاز آمد.
– آبشخورش صاف و مهنا شد، گویا دست عطای سرورمان بود.
– مردم زبان به اعتراض گشودند که از خلیج جز آب برنیاید، این چه شعری است، شاعر از خواندن بازماند و بقیه قصیده ناخوانده ماند.

«غدیریه» های دیگری از شعراء قرن پنجم امثال: ابن طوطی واسطی، خطیب منبجی، علی بن احمد مغربی، یافت شد که در مناقب ابن شهرآشوب، تفسیر ابو الفتوح رازی، صراط المستقیم بیاضی، در النظیم ابن حاتم دمشقی و غیر آن پراکنده است، ولی از نقل آن صرف‏نظر شد، از این رو که شرح حال و تاریخ زندگی آنان نامعلوم بود، این قدر هست که همگان در شمار سرایندگان غدیراند که حدیث را در قصائد شیوایشان یاد کرده و از لفظ «مولی» معنی امامت و زعامت کبرای دینی و اولویت در امور دین و دنیا را دریافت کرده‌اند.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 424

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 424

الشاعر

ابن جبر المصری أحد شعراء مصر على عهد الخلیفة الفاطمی المستنصر باللَّه، المولود سنة (420) و المتوفّى (487)، ذکر المقریزی فی الخطط ( «2») (2/365) موسماً من مواسم فتح الخلیج فی أیّام المستنصر و قال: و تقدّم شاعر یقال له ابن جبر، و أنشد قصیدةً منها:

فُتِحَ الخلیجُ فسالَ منه الماءُ             و علت علیه الرایةُ البیضاءُ

فصفت مواردُه لنا فکأنّه             کفُّ الإمامِ فعرفُها الإعطاءُ

فانتقد الناس علیه فی قوله: فسال منه الماء و قالوا: أیّ شی‏ء یخرج من البحر غیر الماء؟ فضیع ما قاله بعد هذا المطلع.

و هناک قصائد غدیریّة لابن طوطی الواسطی، و الخطیب المنبجی، و علیّ بن أحمد المغربی، من شعراء القرن الخامس توجد مبثوثة فی مناقب ابن شهرآشوب و تفسیر أبی الفتوح الرازی، و الصراط المستقیم للبیاضی، و الدرّ النظیم فی الأئمّة اللهامیم لابن حاتم الدمشقی، و غیرها لم نذکرها لعدم عرفاننا بترجمة أولئک الشعراء و تاریخ حیاتهم؛ غیر أنّهم من شعراء هذه الأثارة- مأثرة الغدیر- و منضّدی عقودها، و ناظمی حدیثها، من الذین استفادوا من لفظه معنى الإمامة و المرجعیّة الکبرى فی الدین، و الأولویّة بالناس من أنفسهم.