اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۷ مهر ۱۴۰۳

دفاع «ابن کثیر» از غصب فدک

متن فارسی

ما را نرسد که در دفاع ازخلیفه آنچه را ابن کثیر در تاریخ خود- 249 / 5 – گفته‌بر زبان آریم که: فاطمه از آنجا که زنی از افراد بشر بود و توقع عصمت از او نباید داشت ازکار بوبکر خشمناک شد و او را نکوهید و با وی سخن نگفت تا درگذشت و در ص 289 می نویسد: او نیز زنی از آدمیزادگان بود و چنانچه همه اندوهگین می شوند او هم اندوهگین شد چرا که معصوم بودن لازم نیست و مخالفت وی بابوبکر (ض) با وجود سخنی آشکار از رسول خدا (ص) جای دفاع ندارد . پایان
چه بگوییم درباره‌این گونه گزافگویی ها و غلط پرانی هاآن هم در برابر آیه تطهیر که درباره او و شوهر و پدر و پسرانش در کتاب خدای عزیز نازل شده؟

چه بگوییم درباره این با آن که آوای پیامبر اکرم (ص) را در برابر خویش می یابیم که: فاطمه پاره ای از تن من است پس هر که او را بخشم آورد مرا بخشم آورده؟
و در عبارتی: فاطمه پاره تن من است هر چه او را آزرده ساخت مرا آزرده می سازد و هر چه او را خشمگین سازد مرا خشمگین می سازد .
و در عبارتی: فاطمه پاره تن من است هر چه او را خشمگین سازد مرا خشمگین می سازد و هر چه او را دلخوش‌دارد مرا دلخوش می دارد .
و در عبارتی: فاطمه پاره تن من است هر چه‌او را آزرد مرا می آزارد و هر چه او را خسته دارد مرا خسته‌می دارد
و در عبارتی: فاطمه پاره تن من است هر چه‌او را پریشان گرداند مرا پریشان می گرداند و هر چه او را آزرد مرا می آزارد .
و در عبارتی: فاطمه پاره تن‌من است هر چه او را حاجت روا و یاری کند مرا حاجت روا و یاری کرده که به گفته تاج العروس یعنی: هر چه به او رسد به من رسید و هر چه خاطر او را فراهم آرد خاطر مرا فراهم آورده .
و در عبارتی: فاطمه شاخه ای (از درخت‌هستی) من است هر چه او را دلخوش دارد مرا دلخوش می دارد و هر چه او را خشمگین سازد مرا خشمگین می سازد
ودر عبارتی: فاطمه پاره ای از گوشت من است هر که او را آزرد مرا آزرده
ودر عبارتی: فاطمه پاره ای از گوشت من است هر چه او را خشمگین ساخت مرا خشمگین می سازد و هر چه او را دلخوش ساخت مرا دلخوش می سازد.
و در عبارتی: فاطمه پاره ای از گوشت من است هر چه او را شادمان می دارد مرا شادمان می دارد .

حدیث بالا را با عبارات گوناگون، پیشوایان و نگارندگان شش صحیح و گروهی دیگر از رجال حدیث در نوشته های خود درباره سنن و مسانید و معاجم آورده اند و این هم نمونه ای از گزاشگران آن:
1- ابن ابی ملیکه متوفی 117 . بر بنیاد آنچه بخاری و مسلم و ابن ماجه و ابن داود و احمد و حاکم آورده اند وی از راویان این حدیث است .
2- ابوعمر بن دینار مکی متوفی 125 یا 126 بنا به گفته هر یک از بخاری و مسلم در صحیح خود وی نیز از راویان این حدیث است.
3- لیث بن سعد مصری متوفی 175 چنانچه در زنجیره های‌ابن داود و ابن ماجه و احمد آمده از راویان این حدیث است.
4- ابو محمد بن عیینه کوفی متوفی 198 چنانچه در دو کتاب صحیح آمده از راویان این حدیث است.
5- ابو النضر هاشم بغدادی متوفی 205 یا 207 چنانچه در مسند احمد آمده از راویان این حدیث است .
6- احمد بن یونس یربوعی متوفی227 چنانچه در صحیح مسلم و سنن ابو داود آمده از راویان این حدیث است .
7- حافظ ابو ولید طیالسی متوفی 227 چنانچه در صحیح بخاری آمده از بازگوگران این حدیث است.
8- ابو معمر هذلی متوفی 336 چنانچه در صحیح مسلم آمده از بازگوگران این حدیث است.
9- قتیبه بن سعید ثقفی متوفی 240 که مسلم و ابو داود حدیث را از وی روایت کرده اند .
10- عیسی بن حماد مصری متوفی 248 یا 249 که ابن ماجه حدیث را از وی روایت کرده است .
11- امام حنبلیان احمد متوفی 241 در مسندخود 12 328 و 322 / 4
12- حافظ بخاری ابو عبد الله متوفی 256 در ج 5 ص 274از صحیح خود بخش مناقب .
13- حافظ مسلم قشیری متوفی 261 در ج 2 ص 261 از صحیح خود بخش فضایل.
14- حافظ ابو عبد الله ابن ماجه متوفی 273 در ج 1 ص 216 از سنن خود
15- حافظ ابو داود سجستانی متوفی 275 در ج 1 ص 324از سنن خود
16- حافظ ابو عیسی ترمذی متوفی 275 در ج 2 ص 319 از جامع خود
17- حکیم ابو عبد الله محدث‌ترمذی متوفی 285 در ص 308 از نوادر الاصول خود.
18- حافظ ابو عبد الرحمن نسایی متوفی 303 در ص 35 از خصایص خود
19- ابو الفرج اصفهانی متوفی 303 در ج 8 ص 156 از اغانی
20- حاکم ابو عبد الله نیشابوری متوفی 405 در ج 3 ص 154 و 158 و 159 از مستدرک
21- حافظ ابو نعیم اصفهانی متوفی 430 در ج 2 ص 40 از حلیه الاولیاء
22- حافظ ابوبکر بیهقی متوفی 458 در ج 7 ص 307 السنن الکبری
23- ابو زکریا خطیب تبریزی متوفی 502 در ص 560 از مشکاه المصابیح
24- حافظ ابو القاسم بغوی متوفی 510 یا 516 در ج 2 ص 278 از مصابیح السنه
25- قاضی ابو الفضل عیاض متوفی 544 در ج 2 ص 19 از الشفا
26- اخطب خطباء خوارزمی متوفی 568 در ج 1 ص 53 از مقتل
27- حافظ ابو القاسم ابن عساکرمتوفی 571 در ج 1 ص 298 از تاریخ خود
28- ابوالقاسم سهیلی متوفی 581 در ج2 ص 196 از ” الروض الانف ” که می نویسد: ابو لبابه رفاعه بن عبد المنذر یک بار که توبه کرده بود خویشتن را در بند کرد تا قبولی توبه اش نازل شد و چون فاطمه خواست او را بگشاید گفت من قسم خورده ام که جز رسول خدا (ص) هیچکس بند از من باز نکند رسول خدا (ص) گفت فاطمه هم پاره ای از گوشت من است پس درود خدا بر او باد و بر فاطمه و این حدیث دلالت می کند که هر کس فاطمه را ناسزا گوید کافر است و هر که بر وی درود فرستد بر پدرش (ص) درود فرستاده .
29- ابن ابی الحدید معتزلی متوفی 586 در شرح النهج ج 2 ص 458
30- ابوالفرج ابن جوزی متوفی 597 در صفه الصفوه 5 / 2
31- حافظ ابوالحسن اثیر جزری متوفی 630 در اسدالغابه 521 / 5
32- ابو سالم محمد بن طلحه شافعی متوفی 652 در مطالب السول ص 6 و 7
33- سبط ابن‌جوزی حنفی متوفی 654 در تذکره ص 175
34- حافظ کنجی شافعی متوفی 658 در کفایه ص 220
35- حافظ محب الدین طبری متوفی 694 در ذخایر العقبی ص 37
36- حافظ ابو محمد ازدی اندلسی متوفی 699 در شرح مختصر صحیح بخاری 91 /3
37- حافظ ذهبی شافعی متوفی 747در تلخیص الستدرک
38- قاضی ایجی متوفی 756 در مواقف چنانچه در ص 268 از ج سوم شرح آن آمده
39- جمال الدین محمد زرندی حنفی متوفی هفتصد وپنجاه و اند در درر السمطین
40- ابو السعادات یافعی متوفی 768 در ” مرآه الجنان ” 61 / 1
41- حافظ زین الدین عراقی متوفی 806 در ” طرح التثریب ” 150 / 1
42- حافظ نور الدین هیثمی متوفی 807 در مجمع الزواید 203 / 9
43- حافظ ابن حجر عسقلانی متوفی 852 در تهذیب التهذیب 441 / 12
44- حافظ جلال الدین سیوطی‌متوفی 911 در الجامع الصغیر و الکبیر
45- حافظ ابو العباس قسطلانی متوفی 923 در المواهب اللدنیه 257 / 1
46- قاضی دیار بکری مالکی متوفی 966 یا 982 در الخمیس 464 / 1
47- ابن حجر هیثمی متوفی 974 در الصواعق 112 و114
48- صفی الدین خزرجی متوفی؟ درالخلاصه ص 435
49- زین الدین مناوی متوفی 1031 یا 1035 در کنز الدقایق ص96
و هم در شرح خود بر جامع الصغیر -ج 4 ص 421 – می نویسد سهیلی این حدیث‌را دلیل آورده است بر کفر کسی که زهرا را ناسزا بگوید – زیرا با این کار خود وی را بخشم آورده – و هم بر این که او از بوبکر و عمر برتر است وشریف سمهودی گفته: معلوم است که اولاد زهرا پاره ای از تن او هستند پس بواسطه او پاره تن پیامبر هم می شوند و از این روی بود که چون ام الفضل در خواب دیده پاره ای از تن‌پیامبر در دامن او قرار گرفت رسول خدا (ص) آن را چنین تعبیر کرد که فاطمه پسری می آرد که آن را در دامن وی می نهند پس حسن، زاده و در دامن او نهاده شد پس همه زادگان زهرا که اکنون می بینیم پاره ای از تن پاره تن پیامبراند – هر چند میانجی ها زیاد شده – و هر که در این بیاندیشد انگیزه تعظیم ایشان در دل او جای می گیرد و آنان را در هر حالی که باشند دشمن نمی گیرد .
ابن حجر گفته: از این حدیث باید استدلال کرد که اگر آزار کسی آزار پیامبر (ص)باشد آزاراو حرام است پس هر کس رفتاری از او سر زد که فاطمه را آزار رساند به گواهی این حدیث، پیامبر (ص) را آزار داده و چیزی سهمناک تر از این نیست که با آزردن فرزندان زهرا خود وی را آزاد دهند و بر همین اساس ثابت و معروف شده که مکافات عامل این کارهر چه زودتر در خود دنیا داده خواهد شد و البته کیفر آخرت سخت تر است .
50- شیخ احمد مغربی مالکی متوفی 1041 در فتح المتعال ص 385 در قصیده بزرگی که در ستایش رسول خدا (ص) سروده گوید:
” هیچ کس مانند دو سبط رسول خدا نیست
و افتخار هیچ کس به آنان همانندی ندارد
آیا مانند مادرشان – فاطمه زهرا
دختر محمد مصطفی – بشری هست
زیرا او پاره تن وی‌است و هیچ کس نیست
که اگر پژوهشگرانه‌بنگری مانند پاره تن مصطفی باشد ”
51- شیخ احمد باکثیرمکی شافعی متوفی در 1047 در وسیله المال
52- ابو عبد الله زرقانی مالکی متوفی در 1122در شرح المواهب 205 / 3 که می نویسد سهیلی این حدیث را دلیل آورده بر کفرکسی که به زهرا ناسزا بگوید بدین شرح که هر کس او را ناسزا گفت وی را به خشم می آرد و پیامبر نیز به‌خشم آمدن او را موجب به خشم آمدن خودشمرده و می دانیم که هر کس پیامبر رابه خشم آرد کافر است
53- زبیدی حنفی متوفی 1205 در تاج العروس 227 / 5 و 139 / 6
54- قندوزی حنفی متوفی 1293 در ینابیع الموده ص 171
55- حمزاوی مالکی متوفی 1303 در النور الساری که در کنار بخاری چاپ شده – ج 5 ص 274
56- شیخ مصطفی دمشقی در مرقاه الوصول ص 109
57- سید حمید الدین آلوسی متوفی 1324 در نثر اللیالی ص 181
58- سید محمود فراغولی بغدادی حنفی در جوهره الکلام‌ص 105
59- عمر رضا کحاله در اعلام النساء 1216 / 3
آنگاه چه باید گفت درباره سخن ابن کثیر با آنکه این سخن‌از رسول خدا (ص) گوش ها را پر کرده‌است که: فاطمه قلب من و روح میان دوپهلویم است هر که او را آزرد مرا آزرده و این سخن او: خداوند با خشم فاطمه، خشم می گیرد و با خشنودی او خشنود می شود .
و این سخن که به فاطمه گفت: خداوند برای خشم تو خشم می گیرد و با خشنودی تو خشنود می شود. بنگرید به معجم طبرانی، مستدرک حاکم 154 / 3 که حکم به صحت حدیث داده، مسند ابن النجار، مقتل خوارزمی 52 / 1، تذکره سبط ص 175، کفایه الطالب از کنجی ص 219، ذخایر العقبی از محب طبری ص 39، میزان الاعتدال 72 / 2 مجمع الزواید 203 / 9 تهذیب التهذیب 443 / 12 کنز العمال 111 / 7 اخبار الدول که در کنار الکامل چاپ شده 185 / 1 کنز الدقایق از مناوی ص 30، شرح مواهب از زرقانی 202 / 3، الاسعاف ص 171 ینابیع الموده 174 و 173، الشرف الموبد ص 59.

این سخنان از پیامبر همچون دستورهایی مطلق و بی قید و شرط است که هر چه را موجب رضامندی و خشم فاطمه (ع) بشود در بر می گیرد حتی کارهایی که مباح باشد زیرا چنانچه قسطلانی و حمزاوی در شرح بخاری احساس کرده اند، او در این موردهمچون پدر پاک خویش است و این می رساند که زهرا (ع) از چیزی خشنود نمی شود مگر خشنودی خدا در آن باشد وخشم نمی گیرد مگر بخاطر آنچه خدا را بخشم آرد تا آنجا که اگر او بخاطر کاری مباح خشنود شود یا خشم گیرد در آن زمینه نیز دلیلی شرعی وجود دارد که موجبات خشنودی وی را جزء مستحبات می گرداند و موجبات دلتنگی اش را از مکروهات . پس هیچگاه چه در هنگام رضاو چه در هنگام غضب او انگیزه ای خودخواهانه و رنگی از هوس در حالت نفسانی اش نمی توان یافت و این است معنی معصومیتی که آن لاف زن – ابن کثیر – نمی پذیرد و با کور و کر نمودن خویش، دلالت آیه تطهیر را – که درباره او و پدر و شوهر و فرزندانش نازل شده – بر این پایگاه او ندیده می گیرد: حق این است که خداوند می خواهد آلودگی را از شما خانواده دور کند و شما را پاک و پاکیزه گرداند .

(الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 7 ص 310 – 320)

متن عربی

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 310

نظرة فی کلمة قارصة:

لا یسعنا أن نفوه فی الدفاع عن الخلیفة بما قال ابن کثیر فی تاریخه «1» (5/249) من أنّ فاطمة حصل لها- و هی امرأة من البشر لیست بواجبة العصمة- عتب و تغضّب، و لم تکلّم الصدّیق حتی ماتت. و قال فی (ص 289): و هی امرأة من بنات آدم تأسف کما یأسفون، و لیست بواجبة العصمة، مع وجود نصّ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم و مخالفة أبی بکر الصدّیق رضی الله عنه.

أنّی لنا السرف و المجازفة فی القول بمثل هذا تجاه آیة التطهیر فی کتاب اللَّه العزیز النازلة فیها و فی أبیها و بعلها و بنیها؟

أنّی لنا بذلک و

بین یدینا هتاف النبیّ الأقدس صلی الله علیه و آله و سلم: «فاطمة بضعة منّی فمن أغضبها أغضبنی».

و فی لفظة: «فاطمة بضعة منّی یؤذینی ما آذاها، و یغضبنی ما أغضبها».

و فی لفظة: «فاطمة بضعة منّی یقبضنی ما یقبضها، و یبسطنی ما یبسطها».

و فی لفظة: «فاطمة بضعة منّی یؤذینی ما آذاها، و ینصبنی ما أنصبها» فی تاج العروس «2»: أی یتعبنی ما أتعبها.

 

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 311

و فی لفظة: «فاطمة بضعة منّی یریبنی ما رابها، و یؤذینی ما آذاها».

و فی لفظة: «فاطمة بضعة منّی یسعفنی ما یسعفها»، فی تاج العروس «1»: أی ینالنی ما ینالها، و یلمّ بی ما یلمّ بها.

 

و فی لفظة: «فاطمة شجنة منّی یبسطنی ما یبسطها، و یقبضنی ما یقبضها».

و فی لفظة: «فاطمة مضغة منّی فمن آذاها فقد آذانی».

و فی لفظة: «فاطمة مضغة منّی یقبضنی ما قبضها، و یبسطنی ما بسطها».

و فی لفظة: «فاطمة مضغة منّی یسرّنی ما یسرّها».

أخرجها علی اختلاف ألفاظها أئمّة الصحاح الستّة، و عدّة أخری من رجال الحدیث فی السنن و المسانید و المعاجم، و إلیک جملة ممّن رواها:

1- ابن أبی ملیکة: المتوفّی (117)، کما فی روایة البخاری و مسلم و ابن ماجة و أبی داود و أحمد و الحاکم «2».

 

2- عمرو بن دینار المکی: المتوفّی (125، 126) کما فی صحیحی البخاری و مسلم «3».

 

3- اللیث بن سعد المصری: المتوفّی (175)، کما فی إسناد ابن ماجة و ابن داود و أحمد «4».

 

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 312

4- أبو محمد بن عیینة الکوفی: المتوفّی (198)، کما فی الصحیحین «1».

 

5- أبو النضر هاشم البغدادی: المتوفّی (205، 207) و أبی کما فی مسند أحمد «2».

 

6- أحمد بن یونس الیربوعی: المتوفّی (227)، کما فی صحیح مسلم و سنن أبی داود «3».

 

7- الحافظ أبو الولید الطیالسی: المتوفّی (227)، کما فی صحیح البخاری «4».

 

8- أبو المعمر الهذلی: المتوفّی (236) کما فی صحیح مسلم «5».

 

9- قتیبة بن سعید الثقفی: المتوفّی (240)، روی عنه مسلم و أبو داود «6».

 

10- عیسی بن حمّاد المصری: المتوفّی (248، 249)، روی عنه ابن ماجة «7».

 

11- إمام الحنابلة أحمد: المتوفّی (241) فی مسنده «8» (4/323، 328).

 

12- الحافظ البخاری أبو عبد اللَّه: المتوفّی (256)، فی صحیحه فی المناقب «9» (5/274).

 

13- الحافظ مسلم القشیری: المتوفّی (261)، فی صحیحه فی الفضائل «10» (2/261).

 

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 313

14- الحافظ أبو عبد اللَّه بن ماجة: المتوفّی (272)، فی سننه «1» (1/216).

 

15- الحافظ أبو داود السجستانی: المتوفّی (275)، فی سننه» (1/324).

 

16- الحافظ أبو عیسی الترمذی: المتوفّی (275)، فی جامعه «3» (2/319).

 

17- الحکیم أبو عبد اللَّه الترمذی، المحدّث: المتوفّی (285)، فی نوادر الأصول «4» (308).

 

18- الحافظ أبو عبد الرحمن النسائی: المتوفّی (303)، فی خصائصه «5» (ص 35).

 

19- أبو الفرج الأصبهانی: المتوفّی (356)، فی الأغانی «6» (8/156).

 

20- الحاکم أبو عبد اللَّه النیسابوری: المتوفّی (405)، فی المستدرک «7» (3/154، 158، 159).

 

21- الحافظ أبو نعیم الأصبهانی: المتوفّی (430)، فی حلیة الأولیاء (2/40).

22- الحافظ أبو بکر البیهقی: المتوفّی (458)، فی السنن الکبری (7/307).

23- أبو زکریّا الخطیب التبریزی: المتوفّی (502)، فی مشکاة المصابیح «8» (ص 560).

 

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 314

24- الحافظ أبو القاسم البغوی: المتوفّی (510، 516)، فی مصابیح السنّة «1» (2/278).

 

25- القاضی أبو الفضل عیاض: المتوفّی (544)، فی الشفا «2» (2/19).

 

26- أخطب الخطباء الخوارزمی: المتوفّی (568)، فی مقتله (1/53).

27- الحافظ أبو القاسم ابن عساکر: المتوفّی (57)، فی تاریخه «3» (1/298).

 

28- أبو القاسم السهیلی: المتوفّی (581)، فی الروض الأُنف «4» (2/196).

 

و قال: إنّ أبا لبابة رفاعة بن عبد المنذر ربط نفسه فی توبته، و إنّ فاطمة أرادت حلّه حین نزلت توبته فقال: قد أقسمت ألا یحلّنی إلّا رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم، فقال رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم: «إنّ فاطمة مضغة منّی».

فصلّی اللَّه علیه و علی فاطمة، فهذا حدیث یدلّ علی أنّ من سبّها فقد کفر، و من صلّی علیها فقد صلّی علی أبیها صلی الله علیه و آله و سلم.

29- ابن أبی الحدید المعتزلی: المتوفّی (586)، فی شرح النهج «5» (2/458).

 

30- أبو الفرج بن الجوزی المتوفّی (597)، فی صفة الصفوة «6» (2/5).

 

31- الحافظ أبو الحسن بن الأثیر الجزری: المتوفّی (630)، فی أُسد الغابة «7» (5/521).

 

32- أبو سالم بن طلحة الشافعی: المتوفّی (652)، فی مطالب السؤول (ص 6- 7).

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 315

33- سبط ابن الجوزی الحنفی: المتوفّی (654)، فی التذکرة «1» (ص 175).

 

34- الحافظ الکنجی الشافعی: المتوفّی (658)، فی الکفایة «2» (ص 220).

 

35- الحافظ محبّ الدین الطبری: المتوفّی (694)، فی ذخائر العقبی (ص 37).

36- الحافظ أبی محمد الأزدی الأندلسی: المتوفّی (699)، فی شرح مختصر صحیح البخاری (3/91).

37- الحافظ الذهبی الشافعی: المتوفّی (747)، فی تلخیص المستدرک «3».

 

38- القاضی الإیجی: المتوفّی (756)، فی المواقف کما فی شرحه «4» (3/268).

 

39- جمال الدین محمد الزرندی الحنفی: المتوفّی فی (بضع و 750)، فی درر السمطین «5».

 

40- أبو السعادات الیافعی: المتوفّی (768)، فی مرآة الجنان (1/61).

41- الحافظ زین الدین العراقی: المتوفّی (806)، فی طرح التثریب (1/150).

42- الحافظ نور الدین الهیثمی: المتوفّی (807)، فی مجمع الزوائد (9/203).

43- الحافظ ابن حجر العسقلانی: المتوفّی (852)، فی تهذیب التهذیب «6» (12/441).

 

44- الحافظ جلال الدین السیوطی: المتوفّی (911)، فی الجامع الصغیر و الکبیر «7».

 الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 316

45- الحافظ أبو العبّاس القسطلانی: المتوفّی (923)، فی المواهب اللدنیّة «1» (1/257).

 

46- القاضی الدیار بکری المالکی: المتوفّی (966، 982)، فی الخمیس «2» (1/464).

 

47- ابن حجر الهیتمی: المتوفّی (974)، فی الصواعق «3» (ص 112، 114).

 

48- صفیّ الدین الخزرجی: المتوفّی (000)، فی الخلاصة «4» (ص 435).

 

49- زین الدین المناوی: المتوفّی (1031، 1035)، فی کنوز الدقائق «5» (ص 96).

 

و قال فی شرح الجامع الصغیر (4/421): استدلّ به السهیلی علی أنّ من سبّها کفر، لأنّه یغضبه، و أنّها أفضل من الشیخین، قال الشریف السمهودی: و معلوم أنّ أولادها بضعة منها فیکونون بواسطتها بضعة منه، و من ثمّ لمّا رأت أمّ الفضل فی النوم أنّ بضعة منه وضعت فی حجرها أوّلها رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم بأن تلد فاطمة غلاماً فیوضع فی حجرها، فولدت الحسن فوضع فی حجرها، فکلّ من یشاهد الآن من ذرّیتها بضعة من تلک البضعة، و إن تعدّدت الوسائط، و من تأمّل ذلک انبعث من قلبه داعی الإجلال لهم و تجنّب بغضهم علی أیّ حال کانوا علیه.

قال ابن حجر: و فیه تحریم أذی من یتأذّی المصطفی صلی الله علیه و آله و سلم بتأذّیه، فکلّ من وقع منه فی حقّ فاطمة شی ء فتأذّت به، فالنبیّ صلی الله علیه و آله و سلم یتأذّی به بشهادة هذا الخبر،

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 317

و لا شی ء أعظم من إدخال الأذی علیها من قِبَل ولدها، و لهذا عرف بالاستقراء معاجلة من تعاطی ذلک بالعقوبة فی الدنیا، و لعذاب الآخرة أشدّ.

50- الشیخ أحمد المغربی المالکی: المتوفّی (1041) فی فتح المتعال «1» (ص 385). قال فی قصیدة کبیرة یمدح بها رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم:

          فما کسبطَی رسولِ اللَّهِ من أحدٍ             و لا یضاهیهما فی الفخرِ مفتخرُ

             و هل کفاطمةَ الزهراءِ أُمِّهما             بنتِ النبیِّ المصطفی بشرُ

             فإنّها بَضعةٌ منه و ما أحدٌ             کبَضعةِ المصطفی إن حُقّقَ النظرُ

 

51- الشیخ أحمد با کثیر المکی الشافعی: المتوفّی (1047) فی وسیلة المآل «2».

 

52- أبو عبد اللَّه الزرقانی المالکی: المتوفّی (1122) فی شرح المواهب (3/205) فقال: استدلّ به السهیلی علی أنّ من سبّها کفر، و توجیهه أنّها تغضب ممّن سبّها و قد سوّی بین غضبها و غضبه و من أغضبه کفر.

53- الزبیدی الحنفی: المتوفّی (1205)، فی تاج العروس (5/227 و 6/139).

54- القندوزیّ الحنفی: المتوفی (1293)، فی ینابیع المودّة «3» (ص 171).

 

55- الحمزاوی المالکی: المتوفّی (1303)، فی النور الساری هامش البخاری (5/274).

56- الشیخ مصطفی الدمشقی «4» فی مرقاة الوصول (ص 109).

 

57- السیّد حمید الدین الآلوسی: المتوفّی (1324)، فی نثر اللآلئ (ص 181).

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 318

58- السیّد محمود القراغولی البغدادی الحنفی، فی جوهرة الکلام (ص 105).

59- عمر رضا کحالة، فی أعلام النساء «1» (3/1216).

 

ثمّ أنّی لنا القول بمقال ابن کثیر و مل ء الأسماع

قول رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم: «فاطمة قلبی و روحی التی بین جنبیّ فمن آذاها فقد آذانی» «2». و قوله: «إنّ اللَّه یغضب لغضب فاطمة و یرضی لرضاها». أو: «إنّ اللَّه یغضب لغضبک و یرضی لرضاک» قاله لفاطمة؟ راجع»: معجم الطبرانی، مستدرک الحاکم (3/154) و صحّحه، مسند ابن النجّار، مقتل الخوارزمی (1/52)، تذکرة السبط (ص 175)، کفایة الطالب للکنجی (ص 219)، ذخائر العقبی للمحبّ الطبری (ص 39)، میزان الاعتدال (2/72)، مجمع الزوائد (9/203)، تهذیب التهذیب (12/443)، کنز العمّال (7/111)، أخبار الدول هامش الکامل (1/185)، کنوز الدقائق للمناوی (ص 30)، شرح المواهب للزرقانی (3/205)، الإسعاف (ص 171)، ینابیع المودّة (ص 173، 174)، الشرف المؤبّد (ص 59).

 

هذه مطلقات تشمل جمیع موجبات الرضا و الغضب من الصدّیقة- سلام اللَّه علیها- حتی المباحات شأن أبیها الأقدس کما فهمه القسطلانی و الحمزاوی فی شرح البخاری، و ذلک یکشف عن أنّها- صلوات اللَّه علیها- لا ترضی إلّا لما فیه مرضاة

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 7، ص: 319

المولی سبحانه، و لا تغضب إلّا علی ما یغضبه، حتی إنّها لو رضیت أو غضبت علی أمر مباح فإنّ هناک جهة شرعیّة تدخله فی الراجحات، أو یجعله من المکروهات، فلن تجد منها فی أیّ من الرضا و الغضب وجهة نفسیّة أو صیغة شهویّة، و ذلک معنی العصمة التی نفاها المتحذلق- ابن کثیر- بعد أن تصامم أو تعامی عن دلالة آیة التطهیر النازلة فیها و فی أبیها و بعلها و بنیها: (إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً) «1».