7- سعید الدین فرغانى، متوفاى 699- به طوری که ذهبى در «العبر» ذکر نموده، در شرح قصیده تائیه ابن فارض حموى متوفاى 576 که اوّل آن این بیت است:
سقتنى حمیّا الحبّ راحة مقلتى و کأسى محیّا من عن الحسن جلّت«2»
در شرح این بیت او:
و اوضح بالتأویل ما کان مشکلا علىّ بعلم ناله بالوصیّة«1»
گوید: و همچنین، این بیت، مبتدا است و خبر آن محذوف «2»، تقدیر آن چنین است: و بیان على کرم اللّه وجهه و توضیح او بوسیله تأویل مشکلات کتاب و سنت بواسطه علمى است که به او رسید بدین سبب که پیغمبر صلى اللّه علیه و آله او را وصىّ و قائم مقام شخص خود قرار داد با این سخن خود:
«من کنت مولاه فعلى مولاه»
و این سخن پیغمبر صلى اللّه علیه و آله در روز غدیر خم است، بنابر آنچه خود آن جناب کرّم اللّه وجهه در جمله از ابیات خود بدان اشعار داشته که از آن جمله این است:
و اوصانی النبیّ على اختیارى لامّته رضى منه بحکمی
و اوجب لى ولایته علیکم رسول اللّه یوم غدیر خمّ«3»
و غدیر خم آبى است بر یک منزلى مدینه که اکنون (طریق المشاة إلى مکّة) معروف است این بیان (على علیه السّلام) به واسطه تأویل به سبب علمى که به وصیّت پیغمبر صلى اللّه علیه و آله حاصل گشته از جمله فضایل بی شماری است که رسول خدا صلى اللّه علیه و آله او (على علیه السّلام) را بدان مخصوص گردانید و آن جناب آنها را در برگرفت.
و گوید (سخن فرغانى است): و امّا سهم (و بهره) علیّ بن أبی طالب کرم اللّه وجهه از علم و کشف و پرده برداشتن از مشکلات سخن بزرگ و کتاب کریم (قرآن) که خاصه ترین معجزات (پیغمبر صلى اللّه علیه و آله) است به واضح ترین بیان به سبب (امتیاز و افتخاری است) که (على علیه السّلام) به سبب قول (پیغمبر صلى اللّه علیه و آله):
«أنا مدینة العلم و علیّ بابها»
و به قول آن جناب:
«من کنت مولاه فعلیّ مولاه»
بدان نایل و مفتخر گشت، با فضایل بی شمار دیگر
الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج1، ص: 685