ابن علویه اصفهانى، متولد 212 هف متوفى 320 ه و کسرى
ما بالُ عینِکَ ثرّةَ «1» الأجفانِ عبرى اللحاظِ سقیمةَ الإنسانِ
صلّى الإلهُ على ابن عمِّ محمدٍ منهُ صلاةَ تغمّدٍ بحنانِ
و له إذا ذُکر الغدیرُ فضیلةٌ لم ننسَها ما دامتِ المَلَوانِ «2»
قام النبیُّ له بشرحِ ولایةٍ نزلَ الکتابُ بها من الدیّانِ
إذ قالَ بلّغْ ما أُمرتَ به و ثقْ منهم بعصمةِ کالئٍ حنّانِ
فدعا الصلاةَ جماعةً و أقامَهُ عَلَماً بفضلِ مقالةٍ غرّانِ «3»
نادى أَ لَسْتُ ولیَّکمْ قالوا بلى حقّا فقال فذا الولیُّ الثانی
و دعا لهُ و لمن أجابَ بنصرِهِ و دعا الإلهَ على ذوی الخذلانِ
نادى و لم یکُ کاذباً بخٍّ أبا حسنٍ ربیعَ الشِّیبِ و الشبّانِ
أصبحتَ مولى المؤمنینَ جماعةً مولى إناثِهمُ مع الذکرانِ
لمن الخلافةُ و الوزارةُ هل هما إلّا لَهُ و علیهِ یتّفقانِ
أوَ ما هما فیما تلاه إلهُنا فی مُحْکَمِ الآیاتِ مکتوبانِ
أُدلوا بحجّتِکمْ و قولوا قولَکُمْ و دعوا حدیثَ فلانةٍ و فلانِ
هیهات ضلَّ ضلالکمْ أن تهتدوا أو تفهموا لمقطّع السلطانِ
پیرامون اشعار
این ابیات از قصیده محبّره (تزیین شده) ابن علویه است.
حموى در «معجم الادباء» 4/76 گوید:
احمد بن علویه را قصیدهاى است با هزار قافیه در مراسم تشیع، وقتى بر ابى حاتم «1» سجستانى آن را عرضه داشتند، گفت: اى مردم بصره، اهل اصفهان بر شما پیشى گرفتند. و اول قصیده اینست:
ما بال عینک ثرة الاجفان عبرى اللحاظ سقیمة الانسان؟
و در «معالم العلماء» ابن شهر آشوب، و «ایضاح الاشتباه» علامه حلى، آمده است که وى اشعار نونیهاى به نام «الفیه» و محبّره در هشتصد و سى و چند بیت … تا آخر آنچه حموى یاد کرده. بخش مهمى از این اشعار در مناقب ابن شهر آشوب به طور متفرق در ابواب آن کتاب یافت میشود، علامه سماوى آن اشعار را در دیوانى مشتمل بر 213 بیت شعر، جمع کرده است. سید ما حجة الاسلام امین 224 بیت آن را در اعیان الشیعه به نقل از مناقب، آوردهاند.
این قصیده، متضمن برجستهترین فضائل امیر المؤمنین (ع) است که از زبان پیامبر (ص) نقل شده. و در حقیقت زبان کتاب و سنت است نه یک عده تصویرهاىخیالى، و شاعرانه مسلسل. در این قصیده، استدلال و برهان صادق، بر امامت وصى پیامبر امین را، بررسى میکنیم. و مفهوم مولى را از دانشمند یگانه ادبیات عرب، و محقق بصیر، از پیشوایان لغت عرب، و مرد بینظیر از رجال، ادیب و سخن سراى عرب، میشنویم. و این خود دلیلى نیرومند بر نظر شیعیان درباره دلالت لفظ «ولى» است و افاده ولایت مطلقه از لفظ «ولى» در حدیث، بر ولایت مطلقه مولى المؤمنین صلوات اللّه علیه.
الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج3، ص: 475