اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

غدیریه قاضى شرف الدین

متن فارسی

قاضى شرف الدین، درگذشته به سال 1079

هرگاه دیدگان ما می‌دانست که چه خواهد دید، هرگز خود را به مخاطره نمی‌انداخت.
نادانى و هوس تا جایى است که شب دیجور را به صبح بیدارى برساند، اما عشق چیزى است که پایان ندارد.
اى دوست، آنکه یار خود را از پایان امور نترساند، دوست واقعى نیست.
این پاکیزگى جان، آنروز آشکار می‌شود که جانها از تن پرواز گیرد و عقلها برتابد و خونها ریزد.
آنجا که آهوان آرمیده‌اند و هواى دیدار بر می‌انگیزند، خردمندان را به اختلاف و نفاق می‌اندازد.
از این آهوان و دلبران ظاهر دورى کن، چرا که در دوستى و مهر پایبند میثاق و پیمان نیستند.
اینان (معشوقان حقیقى) همچون ماه، آنجا که به اوج تابندگى برسند، سرانجام به افول نمی‌گرایند.
در شادابى، شاخه‌هاى درخت را مانند، لکن زیبایى ذاتى دارند، اما شاخه‌ها با برگها زیور می‌یابند.
هرچه از جفا شکایت کردم، پاسخ می‌شنوم که عشق دلبران زمینى، جز ستم و جفا نیست.
و هر آنگاه که از بیدارى شبانگاهان شکوه می‌آغازم، گویندم که دیده کدامین عاشق شبها خواب آرام دارد؟
یا هرگاه می‌گویم که قطرات اشک بر چهره‌ام می‌درخشد گویند آئین هلال ماه تابندگى است.
روزگارى من اندوهى نداشتم. این جدایى از معشوق است که دیده و رخ مرا به حرمان گرفتار کرد.

پس از ابیاتى به ابیات زیر می‌رسد:

براستى که بر آن گروه «زیدى» که اشتران و کاروان را بسوى عراق می‌رانند، می‌گفتم.
پدر و مادرم و هر چه از نو و کهنه به من تعلق دارد، فداى آن کسى باد که این کاروانیان، قصد دیدار او را کرده‌اند.
آیا در بردن پیکرى که روحش پیش از این بدیار معشوق پرواز کرده، منتى بر من دارید؟
من خبر این حرکت بسوى آن سرزمین پاک را شنیدم، و باده این سرمستم داشته است.
درود بر آن کسى که فردا تشنگان را سیراب، و با آن خاک پاى، دیدگانم را روشن بدارد.
بخاطر چه کسى، بیماریها شفا می‌یابد، و کوى و برزن بنامش افتخار می‌کند؟
بخاطر چه کسى، پس از بهترین پیامبران، یاد هر فضیلتى بدو بر می‌گردد؟
اینهمه، بخاطر آن کسى است که سحرگاهان، شمشیرها را بر گردن مشرکان فرو می‌آورد.
جوانمردى که زایرانش، در برابر شکوه و جلال حقیقى او، درود و سلام نثار می‌کنند.
یا او داماد پیامبر است. و چقدر زیبا ریشه این دو یاور با هم گره خورده است.
او پدر آن پاکانى است که از همه برترند، و اوراق و دفتر گویندگان به ستایش آنان آراسته است.
به پایان راه هر فضیلتى که بنگرى، خواهى دید که سمند فضیلت او پیش از همه به آن رسیده و گوى سبقت برده است.
من در ستایش چنین شخصیتى، هیچ ابائى ندارم، چرا که هر چه گویم مبالغه و اغراق نخواهد بود.
در روز غدیر، پیامبر او را به مسند ولایت نشاند، و همه بر ولاى او گردن قبول و تسلیم نهادند.
اما دریغا که پیامبر چشم فرو نبسته، از آیین حق و راه عدالت گروهى روى برتافتند، و فاصله گرفتند.
چه زود آن همه میثاق را فراموش کردند، و پیمانها را به شتاب گسستند
اینان در روز غدیر شاهد بودند، که چگونه همه جا با نور و لاى او روشن گردید «1».

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 401

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 401

85- القاضی شرف الدین

المتوفّى (1079)

لو کان یعلم أنَّها الأحداقُ             یوم النقا ما خاطر المشتاقُ‏

جهل الهوى حتى غدا فی أسره             و الحبُّ ما لأسیرهِ إطلاقُ‏

یا صاحبیَّ و ما الرفیقُ بصاحبٍ             إن لم یکن من دأبِه الإشفاقُ‏

هذا النقا حیث النفوسُ تباح و ال             ألباب تشرقُ و الدماءُ تراقُ‏

حیث الظباءُ لهنَّ شوقٌ فی الهوى             فیه لأربابِ العقولِ نفاقُ‏

و حذارِ من تلک الظباءِ فما لها             فی الحبِّ لا عهدٌ و لا میثاقُ‏

کالبدرِ إلّا أنَّه فی تمّه             لا یُختشى أن یعتریه محاقُ‏

کالغصنِ لکنْ حسنُهُ فی ذاتِه             و الغصنُ زانت قدَّهُ الأوراقُ‏

مهما شکوتُ له الجفاءَ یقول لی             ما الحبُّ إلّا جفوةٌ و فراقُ‏

أو أشتکی سهری علیه یقل متى             نامت لمن حمل الهوى آماقُ‏

أو قلت قد أشرقتنی بمدامعی             قال الأهلّة شأنُها الإشراقُ‏

کنت الخلیَّ فعرَّضتْنی للهوى             یومَ النوى الوجناتُ و الأحداقُ‏

 

إلى أن قال:

و لقد أقولُ لعصبةٍ زیدیّةٍ             وخدتْ بهم نحو العراقِ نیاقُ‏

بأبی و بی و بطارفی و بتالدی             من یمّموه و من إلیه تُساقُ‏

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 402

هل منّةٌ فی حمل جسمٍ حلّ فی             أرضِ الغریّ فؤادُه الخفّاقُ‏

أسمعتُهمْ ذکرَ الغریِّ و قد سرتْ             بعقولهم خمرُ السُّرى فأفاقوا

حبّا لمن یسقی الأنامَ غداً و من             تُشفى بتربِ نعالِه الأحداقُ‏

لمن استقامتْ علّةُ الباری به             و علت و قامت للعلا أسواقُ‏

و لمن إلیه حدیثُ کلِّ فضیلةٍ             من بعد خیرِ المرسلین یُساقُ‏

لمحطّمِ اللدنِ الرماح و قد غدا             للنقعِ من فوق الرماحِ رُواقُ‏

لفتى تحیّتُهُ لعظمِ جلالِهِ             من زائریه الصمتُ و الإطراقُ‏

صنوُ النبیّ و صهره یا حبّذا             الصنوان قد و شجتهما الأعراقُ‏

و أبو الأُلى فاقوا و راقوا الأُلى             بمدیحهم تتزینّ الأوراقُ‏

انظر إلى غایاتِ کلِّ فضیلةٍ             أسواه کان جوادها السبّاقُ‏

و امدحه لا متحرّجاً فی مدحِهِ             إذ لا مبالغةٌ و لا إغراقُ‏

ولّاه أحمدُ فی الغدیرِ ولایةً             أضحت مطوَّقةً بها الأعناقُ‏

حتى إذا أجرى إلیها طرفَهُ             حادوه عن سنن الطریقِ و عاقوا

ما کان أسرعَ ما تناسوا عهده             ظلماً و حلّت تلکم الأطواقُ‏

شهدوا بها یومَ الغدیر لحیدرٍ             إذ عمّ من أنوارها الإشراقُ‏

القصیدة «1»