فضیلت و ضرورت صلوات بر پیامبر(ص) و خاندان ایشان

متن فارسی

و نیشابورى در تفسیرش در ذیل این قول خداى تعالى: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی
گفته است: در شرف و فخر خاندان رسول خدا همین بس که تشهد همه نمازها به یاد و درود بر آنها پایان می یابد.
و «محب الدین طبرى» در صفحه 19 ذخائر از جابر (رض) روایت کرده است که می گفت: اگر نمازى می گزاردم که در آن بر محمد و آل محمد، درود نمی فرستادم آن نماز را پذیرفته نمی دانستم.
م- و قاضى عیاض در شفا، مرفوعا از ابن مسعود آورده است که پیغمبر فرمود: هر کس نمازى بگزارد که در آن بر من و خاندانم درود نفرستد، آن نماز پذیرفته نخواهد بود. و قاضى خفاجى حنفى را در صفحه 500- 505 شرح شفا، سخنان پر فایده اى در پیرامون این مسأله است و مختصر تصنیف «امام خیصرى» را در این مسأله که به نام «زهر الریاض فى رد ما شنّعه القاضى عیاض» است یاد کرده و صورت هاى گوناگون صلوات مأثور بر پیغمبر و خاندان او در صفحه 181- 187 شفاء السقام تقى الدین سبکى آمده و برخى از آنها را «حافظ هیثمى» در صفحه 163 جلد 10 «مجمع الزوائد» آورده و نخستین عبارتى که یاد کرده از بریده است که گفت به پیغمبر اکرم گفتم: اى رسول خدا! ما چگونگى سلام بر تو را فرا گرفتیم، اینک بگو که چگونه بر تو صلوات فرستیم فرمود بگوئید:
اللهم اجعل صلواتک و رحمتک و برکاتک على محمد و آل محمد کما جعلتها على آل ابراهیم انک حمید مجید.
و این گفتار عبدى شاعر و لا یزکو الدعا …، اشاره به حدیثى دارد که دیلمى آن را از پیغمبر نقل کرده که فرمود: دعا در حجاب خواهد بود تا آنگاه که بر محمد و خاندان او درود فرستاده شود و بگویند: اللهم صل على محمد و آل محمد.
ابن حجر این حدیث را از قول دیلمى در صفحه 88 «الصواعق» نقل کرده است.
م- و طبرانى در «الاوسط» از على امیر مؤمنان (ع) آورده است که فرمود:
هر دعائى در حجاب است تا بر محمد و آل محمد درود فرستند. حافظ هیثمى در صفحه 16 جلد 10 «مجمع الزوائد» این حدیث را یاد کرده و گفته است رجال آن ثقه اند.
م- بیهقى و ابن عساکر و دیگران از على (ع) حدیثى را مرفوعا یاد کرده اند که معنى آن چنین است: دعا و نماز در میان آسمان و زمین معلّق است و چیزى از آن بسوى خدا بالا نمی رود تا آنکه بر محمد و دودمان او درود فرستاده شود «شرح الشفاى خفاجى» جلد 3 صفحه 506 و این شعر عبدى:
لو لم یکونوا خیر من وطی ء الحصا ما قال جبریل لهم تحت العبا

اشاره است به آنچه در عبارت برخى از راویان حدیث صحیح متواتر متفق علیه کساء آمده است که پیغمبر (ص) جبرئیل و میکائیل را با خاندان خود، «در زیر کسا» جا داد، شبلنجی در صفحه 112 «نور الابصار» این را یاد کرده و «صبّان» نیز در صفحه 107 «الاسعاف» که در «حاشیه نور الابصار» است آورده.
و «حدیث» این سخن عبدى را: و ان جبریل الامین قال لى عن ملکیه الکاتبین مذ دنا

حافظ خطیب بغدادى در صفحه 49 جلد 14 تاریخش از عمار یاسر آورده است که رسول خدا (ص) فرمود: همانا دو فرشته نگهبان على بن ابى طالب (ع) بر دیگر فرشتگان نگهبان، در اینکه با على بن ابى طالب بوده اند افتخار می کنند، چه آنان کارى را که موجب خشم خدا باشد، به سوى خدا بالا نبرده اند. و در عبارت دیگرى لفظ «هرگز» دارد. ابن مغازلى فقیه در «مناقب» و خوارزمى نیز در صفحه 251(المناقب) و قرشى در صفحه 36 «شمس الاخبار» این روایت را آورده اند.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 427

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 427

و قال النیسابوری فی تفسیره «3» عند قوله تعالى: (قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏): کفى شرفاً لآل رسول اللَّه صلى الله علیه و سلم و فخراً خَتْمُ التشهّد بذکرهم و الصلاة علیهم فی کلِّ صلاة.

و روى محبُّ الدین الطبری فی الذخائر (ص 19) عن جابر رضى الله عنه أنّه کان یقول: لو صلّیتُ صلاةً لم أُصلِّ فیها على محمد و على آل محمد ما رأیت أنّها تُقبل.

و أخرج القاضی عیاض فی الشفا «4» عن ابن مسعود مرفوعاً: «من صلّى صلاةً لم یُصلِّ علیَّ فیها و على أهل بیتی لم تُقبلْ منه».

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 428

و للقاضی الخفاجی الحنفی فی شرح الشفا (3/500- 505) فوائد جمّة حول المسألة، و ذکر مختصر ما صنّفه الإمام الخیصری فی المسألة سماه زهر الریاض فی ردّ ما شنّعه القاضی عیاض.

و صور الصلوات المأثورة على النبیِّ و آله مذکورة فی شفاء السقام لتقیِّ الدین السبکی «1» (ص 181- 187)، و أورد جملةً منها

الحافظ الهیثمی فی مجمع الزوائد (10/163) و أوّل لفظ ذکره عن بریدة قال: قلنا: یا رسول اللَّه قد علمنا کیف نسلِّم علیک، فکیف نصلّی علیک؟ قال: «قولوا اللّهمّ اجعل صلواتک و رحمتک و برکاتک على محمد و آل محمد کما جعلتها على آل إبراهیم إنّک حمیدٌ مجیدٌ».

قوله: و لا یزکو الدعا. إشارة إلى ما

أخرجه الدیلمی «2» أنّه صلى الله علیه و سلم قال: «الدعاء محجوبٌ حتى یُصلّى على محمد و أهل بیته. اللّهمّ صلِّ على محمد و آله». و رواه عنه ابن حجر فی الصواعق «3» (ص 88).

و أخرج الطبرانی فی الأوسط «4» عن علیّ أمیر المؤمنین علیه السلام: «کلُّ دعاء محجوبٌ حتى یُصلّى على محمد و آل محمد». و ذکره الحافظ الهیثمی فی مجمع الزوائد (10/160)

و قال: رجاله ثقات.

و أخرج البیهقی «5» و ابن عساکر و غیرهما عن علیّ علیه السلام مرفوعاً ما معناه: الدعاء و الصلاة معلّقٌ بین السماء و الأرض لا یصعد إلى اللَّه منه شی‏ءٌ حتى یُصلّى علیه صلى الله علیه و سلم و على آل محمد. شرح الشفا للخفاجی (3/506).

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 429

قوله:

لو لم یکونوا خیرَ من وطِئَ الحصى ما قال جبریلٌ لهمْ تحت العبا

أشار إلى ما ورد فی لفظ بعض رواة حدیث الکساء الصحیح المتواتر المتّفق علیه من: أنّه صلى الله علیه و آله و سلم أدرج معهم جبرئیل و میکائیل. ذکره الشبلنجی فی نور الأبصار «1» (ص 112)، و الصبّان فی الإسعاف- هامش نور الأبصار- (ص 107).

قوله:

و إنّ جبریلَ الأمینَ قال لی عن مَلَکیهِ الکاتبینِ مُذْ دَنا

أخرج الحافظ الخطیب البغدادی فی تاریخه (14/49) عن عمّار بن یاسر قال: قال رسول اللَّه صلى الله علیه و سلم: «إنّ حافِظَی علیِّ بن أبی طالب لَیفخران على سائر الحَفَظَة لکینونتهما مع علیِّ بن أبی طالب؛ و ذلک أنّهما لم یصعدا إلى اللَّه تعالى بعمل یسخطه». و فی لفظه الآخر: «قطُّ». و أخرجه الفقیه ابن المغازلی فی المناقب، و الخوارزمی فی المناقب (ص 251)، و القرشی فی شمس الأخبار (ص 36) «2».

اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)

۲۱ مهر ۱۴۰۴