اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۵ آذر ۱۴۰۳

منظور از «شجره ملعونه» در قرآن در کیست؟!

متن فارسی

ابن مردویه آورده است که ابو عثمان نهدی گفت چون مردم با یزید بیعت کردند مروان گفت: این به همان شیوه‌ی ابو بکر و عمر است -تا پایان داستان که یاد شد- پس عائشه گفت: آن آیه درباره‌ی عبد الرحمن نازل نشده ولی این آیه درباره‌ی پدرت نازل شده که: فرمان نبر هر سوگندپیشه‌ی حقیر را که عیبجو و پادوی سخن چینی است سوره‌ی قلم آیه 10.
برگردید به: الدر المنثور 6/41، 251، سیرة حلبی 1/337، تفسیر شوکانی 5/263، تفسیر آلوسی 29/28 سیرة زینی دحلان در کنار سیرة حلبی 1/245.

و ابن مردویه آورده است که عایشه به مروان گفت: شنیدم پیغمبر به پدر و جد تو -ابو العاص بن امیه- می‌گفت مقصود از شجره‌ ی ملعونه که نام آن در قرآن آمده شمائید.

گزارش بالا را، هم سیوطی در الدر المنثور 4/191 آورده است و هم حلبی در سیرة 1/337 و هم شوکانی در تفسیر خود 3/231 و هم آلوسی در تفسیر خود. و در عبارت قرطبی در تفسیر او 10/286 گزارش را به این گونه می‌خوانیم:
عایشه به مروان گفت: خدا پدرت را هنگامی لعنت کرد که تو در صلب او بودی پس تو پاره‌ای از لعنت خدا هستی و سپس گفت (و پاره‌ای از) شجره‌ی ملعونه که نام آن در قرآن آمده است.

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏8، ص: 349

متن عربی

الحَکَم فی القرآن:

أخرج ابن مردویه عن أبی عثمان النهدی، قال: قال مروان لمّا بایع الناس لیزید: سنّة أبی بکر و عمر… إلى آخر الحدیث المذکور. فسمعت ذلک عائشة فقالت: إنّها لم تنزل فی عبد الرحمن، و لکن نزل فی أبیک: (وَ لا تُطِعْ کُلَّ حَلَّافٍ مَهِینٍ* هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمِیمٍ‏) الآیة. سورة القلم: 10، 11.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏8، ص: 350

راجع «1»؛ الدر المنثور (6/41، 251)، السیرة الحلبیّة (1/337)، تفسیر الشوکانی (5/263)، تفسیر الآلوسی (29/28)، سیرة زینی دحلان هامش الحلبیّة (1/245).

و أخرج ابن مردویه عن عائشة أنّها قالت لمروان: سمعت رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم یقول لأبیک و جدّک- أبی العاص بن أُمیّة-: «إنّکم الشجرة الملعونة فی القرآن».

ذکره «2» السیوطی فی الدرّ المنثور (4/191)، و الحلبی فی السیرة (1/337) و الشوکانی فی تفسیره (3/231)، و الآلوسی فی تفسیره (15/107). و فی لفظ القرطبی فی تفسیره «3» (10/286):

قالت عائشة لمروان: لعن اللَّه أباک و أنت فی صلبه، فأنت بعضٌ من لعنة اللَّه. ثمّ قالت: و الشجرة الملعونة فی القرآن.