اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

مهمترین کتب درباره شرح حال صاحب بن عباد

متن فارسی

مصادر ترجمه و فرهنگ رجال:

یتیمة الدهر ج 3 ص 169 تا 267/فهرست ابن الندیم ص 194
انساب سمعانى/ معالم العلماء
محاسن اصفهان نگارش ما فروخى اصفهانى/ نزهة الالباء در طبقات ادباء
کامل ابن اثیر ج 9 ص 37/معجم الادباء ج 6 ص 168- 317
منتظم ابن جوزى ج 7 ص 179/تجارب السلف ابن سنجر ص 243
تاریخ ابن خلکان ج 1 ص 78/مرآة الجنان یافعى ج 2 ص 441
تاریخ ابن کثیر ج 11 ص 314/شرح درایة الحدیث تألیف شهید
نهایة الارب ج 3 ص 108/شذرات الذهب ج 3 ص 113
معاهد التنصیص ج 2 ص 162/بغیة الوعاة سیوطى ص 196
مجالس المؤمنین قاضى ص 324/بحار الانوار ج 10 ص 264- 266
الدرجات الرفیعه سید علیخان مدنى/ أمل الامل حر عاملى
لسان المیزان ج 1 ص 413/تکمله أمل الامل نگارش کاظمى
منتهى المقال ابو على ص 56/روضات الجنات
تنقیح المقال مامقانى ج 1 ص 135/اعیان الشیعه ج 12 در 240 صفحه
سفینة البحار محدث قمى ج 2 ص 13/الکنى و الالقاب ج 2 ص 365 تا 371
الطلیعه در شعراء شیعه ج 1

یاقوت حموى در «معجم البلدان» ج 6 ص 8 گفته: من اخبار زندگى صاحب را به نحو کامل و حد استقصاء، ضمن شرح حال مردویه آورده‌ام.

ابو حیان توحیدى، در گذشته سال 380 رساله‌اى دارد به نام «مثالب الوزیرین» که در نکوهش و عیبجوئى از صاحب ابن عباد و ابو الفضل ابن العمید نگاشته و در «الامتاع و المؤانسه» ج 1 ص 53 تا 67 منتشر گشته است، ابو حیان در این رساله:
هر گونه افتخار و فضیلتى را از این دو وزیر بی‌نظیر نفى کرده و تا توانسته بر آنان تاخت و تاز نموده، سخنى باطل و شهادتى مردود آورده و به ناسزا و ناروا دشنام گفته. باتفاق مورخین و نویسندگان نه راه انصاف پوئیده است و نه کارى ستوده به فرجام آورده، البته براى این حرمت شکنى او علل و انگیزه‌هائى بوده که در اعیان الشیعه و غیر آن از فرهنگ رجال مشروحا ذکر شده است.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 117

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 117

مصادر ترجمة الصاحب «1»

 

یتیمة الدهر (3/169- 267)/فهرست ابن الندیم (ص 194)/

أنساب السمعانی/ معالم العلماء محاسن أصبهان للمافرّوخی الأصبهانی/

نزهة الألبّاء فی طبقات الأدباء/ کامل ابن الأثیر (9/37)/

معجم الأدباء (6/168- 317)/المنتظم لابن الجوزی (7/179)/

تجارب السلف لابن سنجر (ص 243)/تاریخ ابن خلّکان (1/78)/

مرآة الجنان للیافعی (2/421)/تاریخ ابن کثیر (11/314)/

شرح درایة الحدیث للشهید/ نهایة الأرب (3/108)/

شذرات الذهب (3/113)/معاهد التنصیص (2/162)/

بغیة الوعاة للسیوطی (ص 196)/مجالس المؤمنین للقاضی (ص 324)/

بحار الأنوار (10/264- 267)/الدرجات الرفیعة للسیّد علی خان/

أمل الآمل لشیخنا الحرّ العاملی/ لسان المیزان لابن حجر (1/415)/تکملة الرجال للشیخ عبد النبی الکاظمی/ منتهى المقال لأبی علیّ (ص 56)/

روضات الجنّات/ تنقیح المقال لشیخنا المامقانی (1/135)/

أعیان الشیعة (ج 12) فی (240) صحیفة/ سفینة البحار للقمّی (2/13)/

الکنى و الألقاب (2/365- 371)/الطلیعة فی شعراء الشیعة (ج 1)

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏4، ص: 118

قال الحموی فی معجم البلدان «1» (6/8): ذکرتُ أخباره مستقصاة فی أخبار مردویه.

و لأبی حیّان التوحیدی المتوفّى (380) رسالة: مثالب الوزیرین، أ لّفها فی تعییر المترجَم الصاحب و أبی الفضل بن العمید، نُشرت فی الإمتاع و المؤانسة (1/53- 67) و قد سلب عنهما ما لهما من المآثر و الفضائل، و بالغ فی التعصّب علیهما، و جاء بأمر خداج، و أتى بمنکر من قول و زور، و فاحشة مبیّنة، و ما أنصف و ما أبرَّ بإجماع المؤرِّخین، و لهتیکته هذه أسبابٌ تجد ذکرها فی أعیان الشیعة «2».