قریش گرد آمدند و پس از مشورت بر آن شدند که نامه ای بنویسند و در آن بر ضد هاشیمان و مطلبیان هم پیمان شوند که با آنان نه پیوند زناشویی بندند و نه‌خرید و فروش نمایند و نه هیچگونه سازشی را هرگز از ایشان بپذیرند و نه بر آنان دل بسوزانند تا رسول خدا (ص) را به دست ایشان سپارند و دست ایشان را به روی او باز گذارند که اورا بکشند. پس این ها را در نامه ای نوشتند بخط منصور بن عکرمه یا غیض بن‌عامر یا نضر بن حرث یا هشام بن عمرو یا طلحه بن ابی طلحه یا منصور بن عبد. و از این پیمان، نسخه ای را در کعبه آویختند و این پیش آمد در نخستین شب از محرم سال هفتم از برانگیخته شدن پیامبر بود . چنانچه انجمن یاد شده در خیف بنی کنانه که سنگ انداز بود برپا شد. پس هاشمیان و مطلبیان نیز به سوی ابوطالب رانده شدند و با او به دره درآمدند مگر ابولهب که با قریش بماند. پس ایشان دو – یا به گفته برخی سه – سال در آنجا درنگ کردندو در آن دره رنج بسیار بردند تا آنجاکه به خوردن برگ درختان افتادند . ابن کثیر می نویسد ابوطالب در روزگاری که ایشان در دره به سر می بردند او (ص) را دستور می داد تا هر شب به بستر خود می رفت تا کسانی که به بد اندیشی و آشوبگری درباره او می پرداختند ببینندش و آنگاه چون مردم به خواب می رفتند یکی از پسران یا برادران یا عموزادگان خود را می فرمود تا بر بستر مصطفی (ص) بیارامد و او (ص) را می فرمود تا به بستری دیگر رود و آنجا بخوابد . پس خدای تعالی به پیامبر (ص) وحی کرد که موریانه همه نوشته های آن نامه را که درباره بیدادگری و بریدن از هاشمیان بود خورده و هیچ از آن نگذاشته است مگر نام خدا و بس . پس پیامبر (ص) این گزارش را برای عمویش ابوطالب باز گفت و او پرسید برادرزاده‌ام آیا پروردگار تو چنین گزارشی به تو داد؟ه گفت آری گفت: سوگند به ستارگان درخشان که تو هرگز به من دروغ نگفته‌ای. پس میان گروهی از هاشمیان و مطلبیان به راه افتاد تا به مسجد رسید. قریش از این کار به شگفت آمدند و پنداشتند که آنان از سختی گرفتاری ها بیرون شده اند تا رسول خدا (ص) را به ایشان سپارند. پس ابوطالب گفت ای گروه قریش میان ماو شما کارهایی گذشته که در نامه شما یاد نشده پس آن را بیارید شاید میان ما و شما سازشی پدید آید. و این را ازآن جهت گفت که می ترسید پیش از آوردن‌نامه در آن بنگرند. پس آن را آوردند وشک نداشتند که ابوطالب، پیامبر (ص) را به ایشان خواهد سپرد. پس نامه رامیان خود نهادند و پیش از گشادن آن، به ابوطالب گفتند آیا هنگام آن شده است که به راستی شما از سر درد سری که برای ما و خودتان پدید آوردید برگردید؟ او گفت من پیشنهادی برای شما آورده ام که هم برای ما دادگرانه است‌هم برای شما. برادرزاده ام به من گزارش داده و دروغ هم نگفته که براستی خداوند، جانوری بر سر نامه شما فرستاد تا هیچ واژه ای از نوشته های آن بر جای نگذاشت مگر نام خدا را و بس، پس اگر چنان باشد که او می گوید شما از راهی که در پیش‌گرفته اید برگردید و به هوش آیید که به خدا ما او را تسلیم نخواهیم کرد تا آخرین نفرمان بمیریم، و اگر سخن اودروغ بود ما او را به دست شما می دهیم، خواستید او را می کشید وگرنه زنده می گذارید. گفتند ما به این خرسندی می دهیم. پس آن را گشودند و دیدند به همانگونه است که او (ص) گفته پس گفتند این جادوی برادرزاده ات است و پس از آن هم برستم و دشمنی خویش بیافزودند .
و پس از آن که دیدند جریان همانگونه است که او (ص) خبر داده ابوطالب به ایشان گفت برای چه ما در بند و گرفتار باشیم بااین که که جریان روشن شده و آشکار گردیده که شما به ستمدیدگی و بریدن سزاوارترید. پس او و همراهانش لابه لای پرده های کعبه درآمدند و او گفت خدایا ما را یاری ده در برابر کسانی که بر ما ستم کردند و پیوند خویشاوندی را با ما بریدند و آنچه راانجام آن درباره ما ناروا بود شمردند. و این جا بود که گروهی از قریش رفتند تا پیمان های نامه را بشکنند وابوطالب گفت:
” هان آیا کار پروردگار ما از این راه دور گزارشش به دریایی های ما رسید؟
و خداوند بر مردم مهربان تر است
تا آنان خبرشوند که نامه از هم دریده شد
و هر چه را خدا نپسندد تباه شدنی است
چرا که جز مشتی دروغ و جادوا یک جا این و یک جا
چیزی در آن فراهم نیامده بود
و هیچ جادویی یافت نشد که تا پایان روزگار بپاید
کسانی برای دشمنی به خاطر آن گرد آمده بودند.
که خوار و ناچیز نبودند
و جغد نافرخنده آن بر روی سرش در رفت و آمد بود.
این نامه پلید و پر گناه برای آن پر شد
تا دست ها بریده و گردن ها زده شود.
و مردم مکتین (مکه و مدینه یا مکه و طایف)را براند تا بگریزند.
و بند بندشان از بیم گزند به لرزه درآید.
و پیشه ور رها کرده شود تا زیر و روی کار خود را بنگرد.
و بیاندیشد که، آیا در آن هنگام به سوی دشت گریزد یا تپه و به سرزمین تهامه پای نهد یا به مرزو بوم نجد؟
و سپاهی در میان اخشبین – نام دو کوه در مکه – بالا رود،
که بارش تیر و کمان و نیزه خوشدست .
پس هر کس از ساکنان مکه را که ارجمندی وی بالا گیرد.
ارجمندی ما در دل مکه پیشینه دارتر است.
ما هنگامی در آنجا پرورده شدیم که مردمان در آنجا اندک بودند.
راه جدایی نپیمودیم، و نیکویی ها و ستودگی هامان فزونی می یابد.
آنگاه که دست های کسانی که تیره های برد و باخت را زنند می لرزد.
ما به گرسنگان خوراک می دهیم تا دیگر مردم برتری هاشان را رها کنند
خدا پاداش دهد گروهی را که یکی از پی دیگری در حجون – نام کوهی در مکه که گورهای مردم در آنجا بود – بر سر دسته ای فراهم آمدند
که ایشان در کاری دور اندیشانه به راهنمایی و راهبری می پردازند.
چنان نزدیک های کله حجون نشسته اند که گفتی شاهانند و از ایشان نیز ارجمند و گرامی تر
و بر سر این کار هر مرغ شکاری به گونه ای یاری می دهد که گویی کسی است که در زرهی سنگین با کناره های آویخته میخرامد.
و از این روی بسی به کندی راه می پیماید.
هان اگر سروران آفریدگان را به شمار آرند.
بهترین مردم – از لحاظ شخصیت خود و پدرش – احمد است.
پیامبر خداوند است با رگ و ریشه و خونی بزرگوار،
با خردی رساو یاری شونده
در برابر کارهای سترک وسهمناک، چنان پر دل است که گویی
او در دو دست من پاره ای آتش فروزان است که می درخشد
از میان گرامی ترین مردمان – خاندان لوی بن غالب – برخاسته.
و چون او را بر خواری و زبونی بدارند چهره اش از خشم به سیاهی میگراید.
حمایل شمشیرش دراز وخود نیز چندان بلند بالاست که نیمی از ساقش از زره بیرون می ماند.
به آبرویش از ابر باران می خواهند به رستگاری می رسند
خاکستر خانه اش بسیار است، و خود سروری فرزند سرور
خوراک دادن به مهمانان را تشویق می کند و آنان را پیرامون خود گرد می آرد
و چون ما به گردش در شهرها پردازیم
برای فرزندان قبیله، سرای سرفرازی را بنیاد می نهد و آماده می نماید
همه پاکدامنانی، این آشتی را با پافشاری می خواستند
که کار ایشان همچون درفشی بزرگ و خودستوده اند
آنچه را در شبانگاهشان روان داشتند و گذاردند که گذاردند
و بامدادان با آرامش و در حالی بدر آمدند که دیگر مردمان در خواب بودند
آنان بودند که سهل بن بیضاء را خشنود برگرداندند
که از این کار، هم محمد شادمان شد و هم بوبکر
کی گروه ها در بیشتر کارهای ما شرکت می کردند
و ما پیش از این در گذشته هادوستی می نمودیم
و ما در گذشته هیچ ستمی را گردن نمی نهادیم و هر چه می خواستیم می یافتیم و سختی نمی نمودیم
ای تبار قصی به فریاد برسید.
آیا شما در میان افراد و جان های خویش و میان آنچه فردا می آرد بهره ای دارید؟
راستی را که من و شما همچنانیم که گوینده ای گفته:
ای کوه اسود اگر توبه سخن آیی به روشنگری خواهی پرداخت ”
طبقات ابن سعد 192 و 173 / 1، سیره ابن هشام 404 – 399 / 1، عیون الاخبار از ابن قتیبه 151 / 2، تاریخ یعقوبی 22 / 2، استیعاب زندگینامه سهل بن بیضاء 570 / 2، صفه الصفوه 35 / 1، الروض الانف 231 / 1، خزانه الادب از بغدادی 252 / 1 تاریخ ابن کثیر 97 و 96 و 84 / 3، عیون الاثر 127 / 1، الخصایص‌الکبری 151 / 1، دیوان ابی طالب ص 13، سیره حلبی 367 – 357 / 1، سیره زینی دحلان که در حاشیه اثر حلبی چاپ شده 290 و 286 / 1، طلبه الطالب ص 44 و 15 و 9 اسنی المطالب ص13 – 11 ابن اثیر نیز داستان پیمان نامه را در کامل 36 / 2 یاد کرده و می نویسد: درباره این نامه و خوردن شدن آن بوسیله موریانه و هم در پیرامون ستم ها و از خویشاوندان بریدن هایی که بنیاد نهاد، ابوطالب سروده هایی گفته که از آن ها است:
“به راستی در کار این نامه پند و عبرتی بود
خداوند، نشانه های کفر و آزار و گزند را از روی آن بسترد
و درباره گوینده حقیقت به هیچ گونه نتوانستند نکوهشی نمایند
کارهایی که می گفتند، بیهوده و نادرست درآمد
و آنکس که چیزی نادرست از خود درآرد دروغگو است. “
(الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 7 ص 486 – 491)