اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

نظر شیخ مفید درباره معنی کلمه «مولیٰ»

متن فارسی

معلم امت اسلامی، استاد بزرگوار، شیخ مفید (درگذشته 413 ه.ق) در کتاب الفصول المختاره ج 1 ص 87 قصیده حسان را ذکر نموده و اضافه میکند یکی از مواردی که دلالت بر صحت قول شیعه دارد که پیامبر اکرم در غدیر خم از کلمه مولا امامت و رهبری امت را اراده فرموده، شعر حسان است. روایت چنین آمده:
هنگامی که رسول خدا (ص) علی را در روز غدیر به امامت نصب نمود، و سخنانی در باره علی فرمود، حسان از حضرت اجازه خواست تا در این باره شعری بسراید و چنین سرود:

ینادیهم یوم الغدیر نبیهم             بخم و اسمع بالرسول منادیا
فقال: فمن مولاکم و نبیکم             فقالوا و لم یبدوا هناک التعادیا
الهک مولانا و أنت نبینا             و لم تلق منا فی الولایة عاصیا
فقال له: قم یا علی فاننی             رضیتک من بعدی اماما و هادیا
فمن کنت مولاه فهذا ولیه             فکونوا له اتباع صدق موالیا
هناک دعا اللَّهمّ وال ولیه             و کن للذی عادی علیا معادیا

پس از تمام شدن شعر حضرت فرمودند: لا تزال یا حسان مویدا بروح القدس ما نصرتنا بلسانک “
تا آن زمان که ما را، با زبان خود یاری می کنی، از تاییدات روح القدس بهره‌مند گردی.

پس اگر مقصود پیغمبر از مولا امامت نبود، اولا حسان را برای این شعرش تمجید نمی کرد و ثانیا باید او را متوجه می کرد که مقصود من از مولا امامت نیست، چرا خلاف مقصود من شعر گفتی (در حالی که حضرت چنین نفرمود).

و همچنین شیخ مفید در رساله ای که در معنای مولی تالیف کرده، شعر حسان را نقل نموده و سپس میگوید: شعرحسان در این باره مشهور است، او شاعر دربار رسول خداست و کسی است که پیغمبر جمله “لا تزال مویدا بروح القدس ما نصرتنا بلسانک ” را درباره او فرموده است و این کلام، صریح در اقرار به امامت علی (ع) است که از کلام رسول اکرم (ص) در روز غدیر استفاده شده و به هیچ وجه تاویل نمی پذیرد و حمل آن به معنای غیرحقیقی هم جائز نیست.و نیز، شعر حسان را در کتابهای (النصره لسید العتره فی حرب البصره) و (الارشاد) ص 64-31 با لفظی نزدیک به نقل ابو نعیم اصفهانی روایت کرده است. 

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 70

متن عربی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 70

5- معلّم الأمّة شیخنا المفید: المتوفّى (413).

رواه فی الفصول المختارة «1» (1/87) و قال: و ممّا یشهد بقول الشیعة فی معنى المولى و أنَّ النبیَّ أراد به یوم الغدیر الإمامة، قول حسّان بن ثابت على ما جاء به الأثر: أنَّ رسول اللَّه لمّا نصب علیّا یوم الغدیر للناس عَلماً و قال فیه ما قال، استأذنه حسّان بن ثابت فی أن یقول شعراً فأنشأ یقول:

ینادیهمُ یوم الغدیر نبیّهم… الأبیات.

فلمّا فرغ من هذا القول، قال له النبیُّ صلى الله علیه و آله و سلم: «لا تزال یا حسّان مؤیّداً بروح القدُس ما نصرتَنا بلسانک»،

فلو لا أنَّ النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم أراد بالمولى الإمامة لما أثنى على حسّان بإخباره بذلک، و لأنکره علیه، و ردّه عنه.

و رواه فی رسالته فی معنى المولى «2»، و قال بعد ذکره: شعر حسّان مشهورٌ فی ذلک، و هو شاعر رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم و قد قال له: «لا تزال مؤیَّداً بروح القدُس ما نصرتنا بلسانک». و هذا صریح فی الإقرار بإمامته من جهة القول الکائن فی یوم الغدیر من رسول اللَّه له، لا یمکن تأویله، و لا یسوغ صرفه إلى غیر حقیقته.

و رواه فی تألیفه النصرة لسیِّد العترة فی حرب البصرة «3» و فی کتابه الإرشاد «4» (ص 31، 64) بلفظ یقرب من روایة الحافظ أبی نعیم الأصبهانی المذکور.