اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

نظر خلیفه دوم درباره دیه قطع انگشتان

متن فارسی

رای خلیفه دوم در انگشتان از سعید بن مسیب نقل شده که عمر بن خطاب… قضاوت کرد درباره انگشتان در انگشت ابهام به سیزده دینار و در انگشتی که پهلوی آن است دوازده و در انگشت وسط و میانه به ده و در آن که کنارآن است به نه و در انگشت کوچک به شش دینار .و در عبارت دیگر:به درستی که عمر بن خطاب حکم کرد در انگشت ابهام و بزرگ به پانزده و در پهلوی آن به ده و در میانه به ده و در آن که پهلوی کوچک است به نه و در حنضر و انگشت کوچک به شش .از ابی عظفان : نقل شده که ابن عباس می گفت : در انگشتان ده ده پس مروان فرستاد بسوی او و گفت آیا در انگشتها ده ده تا فتوا می دهی و حال آنکه به تو از عمر رسیده در انگشت ها ، پس ابن عباس گفت : خدا رحم کند بر عمر: قول پیغمبر صلی الله علیه وآله سزاوارتر است که پیروی شود از قول عمر !امینی گوید: در صحاح و مسانید ثابت شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله در انگشتها ده ده فرمود بنا بر آنچه که ابن عباس فتواداده به آن و این است سنت مسلمه آن حضرت صلی الله علیه و آله و روش اوست در انگشتان و آنچه که عمر به آن قضاوت نموده پس از آراء خاصه اوست و مطلب همان است که ابن عباس گفت : که قول رسول صلی الله علیه و آله شایسته تر است که پیروی شوداز قول عمر، و من نمی دانم که خلیفه این را می دانست و مخالفت می کرد یا این که نمی دانست ؟!

فان کان لا یدری فتلک مصیبة                                                  و ان کان یدری فالمصیبة اعظم

پس اگر نمی دانست پس این مصیبتی است که خلیفه جاهل باشد             و اگر می دانست و عمل نمیکرد پس مصیبت بزرگتر است.

(الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 6، ص: 191)

متن عربی

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 6، ص: 191

37- رأی الخلیفة فی الأصابع

عن سعید بن المسیّب: أنّ عمر بن الخطّاب رضی الله عنه قضی فی الأصابع: فی الإبهام بثلاث عشرة؛ و فی التی تلیها باثنتی عشرة، و فی الوسطی بعشر، و فی التی تلیها بتسع، و فی الخنصر بستّ.

و فی لفظ آخر:

إنّ عمر بن الخطّاب رضی الله عنه قضی فی الإبهام بخمس عشرة، و فی التی تلیها بعشر، و فی الوسطی بعشر، و فی التی تلی الخنصر بتسع، و فی الخنصر بستّ.

و عن أبی غطفان: أنّ ابن عبّاس کان یقول فی الأصابع عشر عشر، فأرسل مروان إلیه فقال: أ تُفتی فی الأصابع عشر عشر و قد بلغک عن عمر رضی الله عنه فی الأصابع؟ فقال ابن عبّاس: رحم اللَّه عمر، قول رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم أحقّ أن یتّبع من قول عمر رضی الله عنه «1».

قال الأمینی: ثبت فی الصحاح و المسانید أنّ رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم قال: فی الأصابع عشر عشر علی ما أفتی به ابن عبّاس، و هذه سنّته صلی الله علیه و آله و سلم المسلّمة و هدیه الثابت فیها، و ما قضی به عمر فمن آرائه الخاصّة به، و الأمر کما قال ابن عبّاس: قول

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 6، ص: 192

رسول اللَّه صلی الله علیه و آله و سلم أحقّ أن یُتّبع من قول عمر. و أنا لا أدری أنّ الخلیفة کان یعلم ذلک و یخالف أم لم یکن یعلم؟

          فإن کان لا یدری فتلک مصیبة             و إن کان یدری فالمصیبة أعظم