خرده هایی که برای پشتیبانی بوبکر از خالد توان گرفت

امینی گوید:  پژوهشگران را می سزد که- از دو چشم انداز-  باریک بینانه در این پیش آمد بنگرند : یک : تبهکاری های بزرگ خالد و تیره روزی های توان فرسائی که به دست وی فراهم آمد که هر کس خود را وابسته به اسلام شناسد دامن خویش را از آلودن به چنان کارها بر کنار می دارد-  زیرا با آوای قرآن بزرگوار و آئین نامه ارجمند پیامبر ناسازگار است و هر کس به خدا و به برانگیخته او و به روز بازپسین گرویده باشد از آن ها و از انجام دهنده آن ها بیزاری می جوید،« آیا آدمی پنداشته است که او را همچون شتران سر خود رها کرده اند؟»، « آیا می پندارد هیچکس نمی تواند بر او دست یابد » ، « یا کسانی که دست به انجام گناهان می زنند پنداشته اند بر ما پیشی می جویند، بد داوری می کنند. » با کدام دست افزار از نامه خدا و آئین نامه پیامبر، آدمی می تواند خونهای پاک کسانی را بریزد که به خداوند و برانگیخته او گرویدند و راه درست را پیروی کردند و فرجام نیکو را راست انگاشتند و اذان و اقامه گفته نماز گزاردند و آوازشان بلند بود که مسلمانیم شما چرا در روی ما سلاح کشیده اید؟« کسانی که به آنچه آوردند شادمان می شوند و دوست می دارند برای کارهائی هم که نکرده اند ایشان را بستایند هرگز مپندار که ایشان پناهگاهی در برابر کیفر دارند و آنان را است کیفری دردناک » . چه دست آویزی داشت این مرد در کشتن کسی همچون مالک که با بزرگ ترین پیامبران رفت و آمد داشته و نیکو یاری برای او بوده و او-  درودخدا بر وی و خاندانش-  وی را در میان تبارش به کارگزاری صدقات بر گماشته و چه پس از اسلام و چه پیش از آن از بزرگمردان و از همگنان فرمانروایان به شمار می آمد « و هر که، کسی را جز برای کیفر دادن او در کشتن دیگری و جز برای تبهکاری در روی زمین بکشد چنان است که همه مردم را کشته » ( سوره مائده_ آیه  32) ، « و هر کس آگاهانه کسی از گروندگان به این کیش را بکشد سزای او دوزخ است که پیوسته در آن خواهد ماند» ( سوره نساء_ آیه  93) با چه انگیزه ای این مرد، تاراج همه سویه خانواده های آن کشتگان و کسان بی گناهشان را روا شناخت، و بی آنکه گناهی به جا آورده و کار زشتی انجام داده یا در میان مرزهای مسلمانان تبهکاری نموده باشند آسیب ها به ایشان رساند و همه را به بردگی گرفت ؟( سوره احزاب_ آیه 58 ) « کسانی که مردان و زنان گرونده به این کیش را جز برای (کیفر) کاری که انجام داده اند بیازارند به راستی بار دروغ و گناهی آشکار را بر دوش کشیده اند »

چرا این همه سنگدلی و دژخوئی و درشتی و کناره گیری از آئین نامه های اسلام نموده و سران گروهی را که مسلمانند زیر شکنجه کشیدند ؟ و چرا کله ها را به جای آجر زیر دیگ نهاده به آتش سوزاندند؟ وای بر سنگدلان، وای بر بیدادگران از کیفر روز دردناک . خالد کیست؟ و چه آبروئی دارد آن هم پس از آنکه هوس خویش را خدای خود گرفت و روان ناپاکش او را راه به در کرده خواسته هایش وی را به گمراهی افکند و شهوتش او را مست ساخت تا پیمان های خداوند را بشکست و چهره پاک اسلام را زشت نموده و در همان شبکه-  از سر گمراهی-  مالک را بکشت بر همسرش جهید که این به راستی رفتاری زشت و کین توزانه و راهی بد بود و کشتن آن مرد نیز جز همین پلید کاری انگیزه ای نداشت که خود زمینه ای آشکار و رازی ناپوشیده می نموده چنانکه مالک نیز خود آن را می دانست و پیش از رویدادن پیش آمد، همسرش را آگاهی داد و گفت:  تو مرا کشتی پس آن مرد ستم زده، جان خود را در راه پاسداری از آبروی زنش نهاد و در سخنی که از بس گزارشگران آن فراوانند نمی توان گفته پیامبر ندانست آمده است که: هر که برای جلوگیری از دست درازی دیگران به همسرش کشته شود از جانباختگان راه خدا به شمار است و نیز گزارش درستی آمده است که گفت:  هر کس برای ایستادگی در برابر کسی که بر وی ستم می کند کشته شود جان باخته راه خداست. و این بهانه من در آوردی که مالک از دادن زکات سرباز زده نمی تواند دامن خالد را از آن تبهکاری ها پاک نماید آیا می توان باور داشت که آن مرد، از پذیرفتن زکات به نام پایه ای برای کیش ما خودداری می کرده و -بر سر بایسته بودن آن-  راه بگو مگو می سپرده؟ با این که هم به خدا گرویده- و هم به نامه او و هم به پیک وی و هم به آنچه پاک ترین پیامبرانش آورده- نماز می گزارده و بایسته های آن را از اذان و اقامه و جز آن به جا می آورده و با بلند ترین آوازش بانگ بر می داشته که “: ما مسلمانیم ” و بزرگ ترین پیامبران نیز روزگاری دراز او را به کارگزاری صدقات بر گماشته؟ نه بخدا.

آیا تنها همین که مردی مسلمان و یکتا پرست با گرویدن به خداوند و به نامه او از دادن زکات به کسی ویژه سر بپیچد بسنده است که او را برگشته از آئین بشماریم هر چند در بایسته بودن بنیاد این دستور چون و چرا نداشته باشد؟ آیا در چنین هنگامی باید فرمان به کشتن او داد؟ مگر در بودن این سخن از بزرگ ترین آئین گذاران دو دل هستیم که گفت:  هر مردی گواهی دهد که خداوندی جز خدای یگانه نیست و من نیز پیک خدا هستم نشاید خون او را بریزند مگر یکی از این سه کار را انجام دهد:  کسی را بکشد، با داشتن زن، به ناروا با زنی بیامیزد و با جدا شدن از توده مسلمان، کیش خود را رها کند. یا در این گفتار وی-  درود و آفرین خدا بر وی و خاندانش-: روا نیست خون مرد مسلمان را بریزند مگر با یکی از این سه انگیزه : پس از اسلام آوردن روی به کیش دیگر آرد یا با داشتن زن به ناروا با زنی بیامیزد یا کسی را به ناروا بکشد . یا در این گفتار وی-  درود و آفرین خدا بر وی و خاندانش-  به من فرمان داده که با مردم پیکار کنم تا بگویند خدائی جز خدای یگانه نیست، و چون این را گفتند، خون ها و دارائی ها شان از دست برد بر کنار و به شمار خواستن ایشان با خداست. یا در سفارش خود بوبکر به سلمان که می گفت:  هر کس نمازهای پنجگانه را بگزارد شبانه روز خداوند برتر از پندار نگهبان اوست پس هیچیک از کسانی را که نگهبان آنان است مکش وگرنه مرز نگهبانی خداوند را شکسته ای و خدا تورا به رو در آتش خواهد افکند. آیا سرباز زدن مرد مسلمان از پرداخت زکات، ارزش مسلمانی را از خانواده و دارائی و کسان وی نیز باز می ستاند و آنان را همگنان آن بد کیشان تبهکار می گرداند که پیامبر پاک به راستی دستور تاراج آنان را داده؟ و آیا تنها همین سرپیچی می تواند انگیزه شود که دستور به بردگی شان دهند و آنچه دارند بربایند و به آن زودی همه را بکشند و بر آن گرفتار زنان آزاده بر جهند؟ بهانه دیگری هم آورده اند-  وما نیز یاد کردیم – و گویند خالد گفت “ادفئوا اسراکم ” و به راستی با به زبان آوردن این فراز می خواست بگوید ” زندانی هاتان را جامه گرم بپوشانید “ولی واژه ادفئوا در میان کنانیان دستور کشتن را می رساند این بود آنان را کشتند و هنگامی خالد پای به بیرون نهاد که کار را به پایان برده بودند، این دست آویز را هم تنها سبک مغزانی می آرند که هوس ها خرد ایشان را به بردگی گرفته و بی خردانه سخن گویند، ضرار که از میان کنانیان بر نخاسته و زبان ایشان را به کار نمی برد و به اسدیان ثعلبی زاده می رسید و فرمانده او هم که تا آن روز به زبان کنانی سخن نگفته بود پس چگونه او-  با شنیدن آن-  مالک را کشت؟ و اگر این پندار درست باشد چرا ابو قتاده انصاری بر خالد خشم گرفت و از فرمان وی سر پیچیده همان روز از او دوری گزید با این که او از نزدیک کارهایش را می نگریست و هر که در جائی بود آنچه را دیگران نیستند تا بنگرند با چشم خود می بیند ؟ و چرا بهانه خود خالد برای کشتن مالک این بود که او گفته “: گمان نمی کنم دوست شما به جز چنین و چنان گفته باشد؟ ” و با این سخن به زبان خویش می گوید که او خود، وی را کشته، جز اینکه سخنی گوشه دار بر آن مرد بسته که اگر هم گیریم از دهان او درآمده از دیدگاه هیچ کس از توده مسلمان، کشتن او را نمی گرداند و چون پای کاری به میان آید که داوری به درستی و نادرستی آن نتوان کرد برای آن کیفر نباید روا داشت . و چرا عمر او را دشمن و آدم کش شمرد و بر آن رفت که وی به ناروا با آن زن بیامیخته؟ هر چند که این ها بوبکر را از راه خود بر نگردانید ؟ و چرا عمر رو در روی پیامبر آبروی او را با گفتن این سخن ریخت که:  مردی مسلمان را کشتی و سپس بر زنش جهیدی، به خدا سوگند که تو را با سنگ های کردار خودت سنگسار خواهم کرد؟ و با این که کشته شدن مالک و یارانش به گردن زبان کنانیان بود نه گناه خالد-  پس چرا عمر، آشوب و ستمی در شمشیر او یافته بود؟ و چرا خالد از پاسخ اوخاموش ماند؟ مگر هیچ انگیزه ای به جز کردارش او را لال ساخت؟« آدمی بر (نیک و بد) خویشتن بینا است هر چند دست بهانه هائی برای خود بیارد ».

و چرا ابوبکر سخن عمر پسر خطاب را در نکوهش خالد راست شمرد و از پذیرفتن آن سر باز نزد و تنها در یک جا گفت که او در سخن خدا لایه ای یافته و جای دیگر هم یک برتری برایش تراشید؟ و چرا خالد بفرمود تا سرها را به جای آجر در زیر دیگ ها نهند و ننگی را که زبان کنانیان برای او پدید آورده بود بیفزود؟ و چرا خالد بر همسر مالک برجهید و خانواده او را به بردگی گرفته گروهش را از هم بپاشید و هم داستانی آنان را به پراکندگی کشانید و تبار او را بر باد داده دارائی اش را یغما کرد آیا همه این ها گناه زبان کنانیان است؟ و چرا تاریخ نگاران می نویسند که مالک برای جلوگیری از دست درازی به همسرش کشته شد؟ و چرا زندگی نامه نویسان، آن کشتار تند و تیز را به پای خالد گذاشته اند-  و نه زبان کنانیان-  و در سرگذشت ضرار و عبد پسر ازور می نویسند:  او کسی است که به دستور خالد، مالک پسرنویره را بکشت و یا در زندگی نامه مالک می نویسند:  به راستی خالد او را کشت، یا: ضرار به دستور خالد او را در زیر شکنجه کشت این ها پرسش هائی است که چنگ زننده به آن بهانه، در برابرش سرگردان می ایستد و پاسخی برای آن ها نمی یابد. پیشینیان را چه بوده است که مستی هوش بازی ها آنان را در پرتگاه افکنده و شیهه خواسته ناروا همچون باده ای خردشان را برده و آمده اند و درباره هیج یک گروندگان به این آئین هیچ خویشاوندی و هیچ پیمانی را ارج نمی نهند و آنان بیدادگران اند که می بینی این یکی، کسی همچون مالک را می کشد و مردم را به تیره روزها می نشاند تا به دلخواه خویش که آمیزش با ام تمیم است برسد. و یکی نیز سرور خاندان پیامبر فرمانروای گروندگان را می کشد تا به هوس خود در همسری با قطام دست یابد. و دومی هم، هست و نیست گروهی از اسدیان را از همه سوی به یغما برده زنی زیبا را-  که همراهانش به وی بخشیده اند-  می رباید و می…!  و چون گزارش کار را به خالد می دهد او هم می گوید: گوارایت باد ” که گوئی آن سپاهیان فراهم آمده بودند تا به زنان دست درازی کنند و مرز ارج و آبروی بانوان آزاده را در هم بشکنند ” و چون پیش آمد را برای عمر نوشت پاسخ داد :  سر او را به سنگ بکوبید.

و این نیز یزید پسر معاویه است که زهری پرورده در شیر را پنهان برای همسر حسن می فرستد تا گل خوشبوی برانگیخته خدا و دختر زاده پاک وی را بکشد و به همسری او در آید-  یا چنان که خواهد آمد معاویه برای خواسته ای که داشت چنین کرد – آنگاه در پی این بیداد گران نیز گروهی هستند که با بهانه هائی من در آوردی دامن آنان را پاک می نمایند، گاهی می گویند که آنان دستور خدا را به گونه ای دیگر دریافته (و راه تاویل رفته) بودند گاهی می نویسند که ایشان اندیشه خود را در راه رسیدن به فرمان پیامبر به کار انداخته و سرانجام به چنان بر داشتی رسیده (و اجتهاد کرده) بودند- که کاش این دو زمینه (اجتهاد و تاویل) از بنیاد نمی بود تا دست آویز چنین تبهکاری هائی گردد-  گاهی هم زبان کنانیان را افزار ماله کشی و ماست مالی گرفته و گناه را به گردن آن می اندازند و « خداوند می داند آنچه را که ایشان در سینه ها نهفته اند و آنچه را آشکار می سازند » ، « و اگر داوری کردی پس میان آنان داد گرانه داوری کن که خداوند دادگران را دوست می دارد. »

چشم انداز دوم

دومین چشم اندازی که باید روی سخن را به سوی آن برگردانیم این است که جانشین پیامبر، نخست آمده و جان و خون و آبرو و زنان و آئین مسلمانان را به دست کسانی سپرده همچون خالد و ضرار بن ازور که باده گسار و تبهکار بوده و به سپاهیانش سفارش می کند که هر که را از کیش ما بازگشته زنده زنده بسوزانید با اینکه می دانی آئین نامه های ارجمند پیامبر، مردم را از آن کار باز داشته-  بر گردید به دو بخش ” از کیش بر گشتگان سلیمی” و ” جانشین پیامبر فجاه را می سوزاند ” و سپس نیز همه آن تبهکاری های بسیار زشت را که مردم را به تیره ترین روزها نشاند نادیده گرفته ” که گوئی فرامرز هرگز نبود، ” گوش گیتی نشنید که هرگز در پیرامون آن ها سرزنش ناچیزی روا دارد و در داستان ها نیز نیاورده اند که او در ناپسند شمردن آن ها لب تر کند و هیچکس هم ندید در راه انجام آن کارهاسنگی بیندازد. چرا جانشین پیامبر،خالد را برای کشتار مالک و یاران مسلمان و بی گناه او کیفر نداد با این-  چنانچه از پشتیبانی های خودش از وی بر می آید – در روی دادن این تبهکاری ها چون و چرائی نداشت؟ چرا در برابر خونی که ریخته او را نکشت ؟ و چرا برای آمیزش ناروایش با آن زن وی را به تازیانه نبست؟ و چرا کیفر زنایش را به وی نچشانید؟ و چرا او را به سزای کسی نرسانید که بر زیردستان مسلمانش بیداد کرده است؟ چرا بر کنار کردن خالد را روا نشناخت با اینکه کار او را ناخوش داست و به برادر مالک-  متمم پسر نویره-  پیشنهاد خون بها داد و – چنانچه در ” الاصابه ” ج 1 ص 415 آمده-  خالد را بفرمود تا همسر مالک را رها کند؟ این ها همه هیچ ولی دست کم باید-  به زبان-  مردم را به کارهای نیک واداشت و از بد کنشی پرهیز داد و آن مرد را برای آن بزهکاری ها به باد نکوهش و سرزنش گرفت زیرا اگر تو کار دیگری را ناپسند می شماری کمترین نشانه اش باید آن باشد که به گفته فرمانروای گروندگان-  درود بر او-  گناه پیشگان را با روئی ترش دیدار کنی. چه شده که جانشین پیامبر در پشتیبانی از خالد وتبهکاری هایش درنگ می کند و در می ماند ” گاهی می پندارد او دستور خدا را به گونه ای دیگر دریافته و در این راه لغزیده و گاهی بهانه می آرد که او شمشیری از شمشیر های خداست و عمر پسر خطاب را از نکوهش او باز می دارد و دستور می دهد که از سخن در پیرامون او باز ایستد و زبان از کینه ورزی وی در کام کشد و-  چنانچه در ” شرح ابن ابی الحدید ” ج 4 ص 187 آمده-  بر ابو قتاده خشم می گیرد که چرا کار خالد را ناپسند شمرده است ! ما در بررسی پیرامون این چشم انداز به همین بسنده می کنیم که روی خوانندگان را به سوی آن بگردانیم بی آنکه بخواهیم آنان را تا پایان

راه ببریم و آنچه را در دورترین مرزها به چشم می خورد بنمائیم زیرا گمان نداریم پرت بودن هیچ کدام از آن دو بهانه بر کسی پوشیده باشد، آیا هیچ آئین شناسی در میان مسلمانان هست که نداند آن تبهکاری سهمناک که مردم را به تیره ترین روزها نشاند تاویل و اجتهاد بر نمی دارد و هر کس که آنچه را بایسته وی بوده انجام نداده به آسانی نمی تواند گناهانش را در پشت این دو پرده و مانند های آن بپوشاند و بزهکاری هایش را نیکو بنماید و از زیر کیفرهائی که باید بچشد در برود و بی هیچ باز خواستی به رایگان خون ها بریزد و ریختن آبروی آزاده زنان را روا شناخته فرمان خداوند را درباره جان ها و آبروها و دارائی ها بشکند، و کسی هم که با لاف اجتهاد و تاویل نابکاری نماید داور از وی نمی پذیرد، چنانچه قدامه بن مظعون برای باده گساری اش همین بهانه را آورد ولی عمر نپذیرفته وی را کیفر داد و تازیانه زد داستان آن در ” سنن بیهقی “ج 8 ص 316 و دیگر جاها آمده است. ابن ابی شیبه منذر از زبان محارب بن دثار آورده اند که گروهی از یاران پیامبر-  درود و آفرین خدا بر وی و خاندانش-  در سرزمین شام باده گساری کردند و گفتند پشت گرمی ما به گفتار خدای است که:  « کسانی که به این کیش گرویدند و کارهای شایسته کردند هر چه بخورند بر ایشان گناهی نیست » تا پایان آیه ولی عمر ایشان را کیفر کرد و باز چنانچه در « الروض الانف » به خامه سهیلی ج 2 ص 231 آمده ابو جندال عاصی بن سهیل نیز فراز یاد شده از سخن خدای برتر از پندار را تاویل کرد و به باده گساری پرداخت و ابو عبیده او را تازیانه زد. و آیا هیچکس می تواند در این زمینه دو دل باشد که اگر خداوندگار پاک، شمشیر را برهنه گرداند هرگز آشوب و ستمی از آن بر نخواهد خاست و پیمان های خداوند به دستیاری آن نمی شکند و در راه هوس بازی به کار نیفتاده خون های پاکان را نمی ریزد و برای آمیزش ناروا با زنان از نیام به در نمی آید و آبروی اسلام را بر باد نمی دهد و تنها در دست مردمانی پاک و مردانی پاکیزه جای گیرد که از تبهکاری و بد کنشی بر کنار باشند

خالد که بود و چه ارجی داشت که جانشین پیامبر بیاید و آن برتری فزاینده را به وی ببخشد و او را شمشیری بشمارد که خداوند در روی دشمنانش برهنه نموده است، با این که- به گفته آشکار دومین جانشین پیامبر- او دشمن خدا بود؟ که در بخش «دستور خلیفه در داستان مالک» گذشت و با این همه، آیا پاسخ وی جز رنگ سخنی بی پایه و دروغ و پرت داشت؟ و آیا جز این بود که وی با روش خویش برتری های کسان در کیش خداوند را انگیزه نادانی و ریشخند گرفت؟
چگونه می توانیم خالد را شمشیری از آن شمشیرها به شمار آریم که خداوند آن را بر روی دشمنان خود برهنه نموده؟ مگر در زندگی نامه اش- که در برابر ما است- نمی نویسند که او گردنکش و سنگدل و خونریز بوده و آنجا که در خشم و هوس بر وی چیرگی می یافته کیش خداوند را در پیش چشم نمی داشته، و البته در هنگامی هم که پیک خداوند- درود و آفرین خدا بر وی و خاندانش- زنده بود با جذیمیان در الغمیصا رفتاری نمود که از آنچه پس از آن با مالک پسر نویره کرد سهمناک تر بود و برانگیخته خدا- درود و آفرین خدا بر وی و خاندانش- پس از آن که روزگاری چند بر وی خشمناک و از او روگردان بود از وی درگذشت و این چشم پوشی بود که به او دل داد تا بایربوعیان بطاح، کرد آن چه کرد «1».
اگر گذشت بزرگ ترین پیامبران از این مرد- آن هم پس از خشم گرفتنش بر وی و گرفتار ساختن او برای گناهی که کرد و روگردانی اش به روزگاری دراز- بازهم به او دل بدهد که بکند آنچه کرد، پس بنگر که گذشت جانشین پیامبر از وی- آن هم بی هیچگونه خشم و روگردانی- چه به بار خواهد آورد؟ و پشتیبانی هائی که از او نمود در روان این مرد و هم شیوه هایش که مردمی تبهکار و گروه هائی آشوبگر بودند چه به جا می گذارد و چگونه گستاخی و بی پروائی آنان را می افزاید؟
ما کجا می توانیم خالد را تیغی بشماریم که خداوند بر روی دشمنانش برهنه نموده است با این که نامه بوبکر به وی را در میان برگ های تاریخ می بینیم که می نویسد: «پسر ننه خالد! به جان خودم سوگند که به راستی تو با دل آسوده با زنان می آمیزی با این که هنوز در آستانه خانه ات خون هزار و دویست مرد مسلمان خشک نشده است.» «1» و این را هنگامی به وی نوشت که خالد به مجاعه گفت:
«دخترت را به من ده» و مجاعه به وی پاسخ داد «آرام! که به راستی تو نزد دوستت پیوند آشتی میان من و خویش را گسیختی» گفت «هان ای مرد! دخترت را بده» و او نیز داد و چون گزارش به بوبکر رسید نامه بالا را برای وی نوشت و خالد نامه را که دید می گفت این کار آن مردک چپ دست- عمر پسر خطاب- است. و این نخستین شیشه ای نبود که با دست خالد در اسلام شکست زیرا همانند این کار بسیار زشت و نکوهیده نیز در روزگار برانگیخته خدا (ص) از او سرزده و وی- درود و آفرین خدا بر وی و خاندانش- از رفتار او بیزاری جسته بود، پسر اسحق می نویسد: پیک خدا (ص) یکان هائی از سپاه را به پیرامون مکه می فرستاد تا مردم را به سوی خدای بزرگ و گرامی بخوانند ولی دستور نمی داد دست به پیکار زنند یکی از کسانی که برای همین برنامه فرستاد خالد پسر ولید بود که او را بفرمود تا برای خواندن مردم به خدا به جنوب تهامه رهسپار شود ولی او را برای
نبرد نفرستاد گروه هائی از تازیان نیز با او بودند و چون به سرزمین جذیمیان عامرزاده پای نهادند و ایشان با دیدن او افزار جنگ برگرفتند، خالد گفت افزار جنگ را بر زمین گذارید که به راستی مردم مسلمان شده اند-
گفت: یکی از یاران ما که از دانشوران جذیمی بود گزارش داد که چون خالد به ما دستور داد تا افزار جنگ را بر زمین نهیم مردی از ما که او را جحدم می خواندند «1» گفت ای جذیمیان! وای بر شما! این خالد است، به خدا سوگند پس از آنکه افزار جنگ را زمین گذاشتید، هیچ برنامه ای ندارد مگر دستگیر کردن شما و پس از آن نیز تنها کارش گردن زدن شما است به خدا من هرگز افزار جنگ را بر زمین نمی گذارم. گفت که: مردانی از گروه خودش او را گرفته و گفتند: جحدم! می خواهی خون های ما را بریزی؟ به راستی مردم مسلمان شده و افزار جنگ را بر زمین نهاده اند و پیکار را رها کرده و مردم آرامش یافته اند.
و به همین گونه با وی گفتند تا افزار جنگ را از او گرفتند و همه گروه با پشتگرمی به سخن خالد، جنگ افزارها را زمین نهادند و خالد که چنین دید بفرمود تا دست های آنان را از پشت سر ببستند و آنگاه همه را خوراک تیغ گردانید و کشت آنان را که کشت و چون گزارش به پیک خدا- درود و آفرین خدا بر وی- رسید دو دست به سوی آسمان برداشت و سپس گفت: بار خدایا! من در پیشگاه تو از آنچه خالد پسر ولید کرده بیزاری می جویم. بوعمر در «الاستیعاب» ج 1 ص 153 می نویسد: این از گزارش های درستی است که بر جای مانده.
ابن هشام می نویسد برخی از دانشوران از زبان ابراهیم پسر جعفر محمودی آورده اند که گفت: برانگیخته خدا- درود و آفرین خدا بر وی- گفت: خواب دیدم که گویا لقمه ای از خوراکی حیس «2» برگرفتم و مزه آن را گوارا یافتم ولی
چون فرو بردم چیزی از آن بیخ گلویم را گرفت و آنگاه علی دست کرده آن را به در آورد بوبکر راست رو- خدا از وی خشنود باد- گفت ای پیک خدا! اینک یکانی از یکان های سپاهت که فرستاده بودی به گونه ای نزد تو می آید که پاره ای از آنچه را انجام داده دوست می داری و در پیرامون پاره ای دیگر از کارهای آن خرده گیری ها است و آنگاه علی را می فرستی تا کارها را رو به راه کند.
پسر اسحاق گفته: سپس پیک خداوند- درود و آفرین خدا بر وی- علی پسر ابوطالب- خدا از او خشنود باد- را بخواند و گفت: علی! به سوی این گروه بیرون شو و در کار ایشان بنگر و کارهای بیدانشانه را که پیش از اسلام به کار می بستند زیر پایت لگدکوب کن. پس علی بیرون شد تا به نزد آنان آمد و با او دارائی هائی بود که پیک خدا- درود و آفرین خدا بر وی- فرستاده بود پس خونبهای همه کشتگان و تاوان زیان هائی که به دارائی هاشان رسیده بود بپرداخت و تا آنجا پیش رفت که تاوان چوبی تو گود را هم که برای آبخوری سگ می تراشند داد و هیچ خون و دارائی بر باد رفته بی تاوان نماند و چون این کار به انجام آمد و هنوز چیزی از آن چه پیامبر داد مانده بود علی- خدا از وی خشنود باد- از ایشان پرسید: آیا در میان شما هیچ دارائی یا خونی هست که بر باد رفته و بازیافت نشده باشد؟ پاسخ دادند نه. گفت پس من این مانده دارائی ها را نیز به شما می دهم تا از سوی پیک خداوند- درود و آفرین خدا بر وی- دوراندیشی و استوارکاری نموده باشم زیرا شاید هنوز از با بت هائی که نه شما می دانید و نه او- بستانکار باشید. پس چنان کرد و آنگاه به نزد پیک خدا- درود و آفرین خدا بر وی- برگشت و او را از گزارش، آگاهی داد، او گفت درست کردی و نیک نمودی. گفت که: سپس برانگیخته خدا- درود و آفرین خدا بر وی- برخاست و روی به خانه خدا آورد و ایستاد و چندان دو دستش را بلند کرد تا زیر هر دو بغلش هویدا شد و سه بار گفت: بار خدایا! من از آن چه خالد پسر ولید کرد در آستان تو بیزاریمی جویم.
در این باره میان خالد و عبد الرحمن پسر عوف نیز سخنی در گرفت که عبد الرحمن پسر عوف به وی گفت: در سرزمین اسلام چنان رفتار کردی که انگار، روزگار نادانی و پیش از اسلام است. «1» و هم در «الاصابة» آمده که عبد اللّه پسر عمر و سالم برده بو حذیفه این کار را از وی نکوهیده دانستند و البته- چنانکه در «الاصابة» ج 2 ص 81 آمده است- این رسوائی وی را نیز باید از تبهکاری های زبان کنانیان بشمار آورد!
پس آن ستم و آشوب و دست درازی که در روزگار بوبکر از شمشیر خالد نمایان شد از بازمانده های همان کشش های روانی اش در روزگار نادانی و پیش از اسلام بود، و از نخستین روز همین شیوه را پیش گرفت. پس ما کجا می توانیم او را شمشیری از شمشیرهای خدا بشماریم با این که به راستی پیامبر بزرگ اسلام چندین بار رو به خانه خدا و دست به سوی آسمان از وی بیزاری جست و بوبکر هم از نزدیک می دید؟

( الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 7 ص 218 )