اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۶ مرداد ۱۴۰۳

آیا کمیت باب مناظره را بر شیعه گشود؟

متن فارسی

و شیخ ما ” مفید ” نیز آن طور که در جلد 2 ” فصول المختار ” صفحه 84 است سخن جاحظ را یاد کرده و می نماید که جاحظ وقوف بر مواردی که شیعه به همین حجت و حجتهای فراوان دیگری که از روزگارهای گذشته که به زمان پیغمبر منتهی می شود احتجاج کرده اند، کاری نداشته یا مقصودش از این گفتار آن است که گذشته شیعه را از صدر اول اسلام، انکار کند. لیکن تاریخ پرداخته و آثاری که از صاحب رسالت در فضیلت آنان بجا مانده جاحظ را رسوا کرده است.گذشته از این، احتجاج به حجت مذکور و غیر از آن را حتی پیش از آنکه نطفه جاحظ بسته شود، در شعر و کلمات منثور صحابه و تابعانی که به نیکوئی از صحابه پیروی کرده اند، مثل ” خزیمه بن ثابت”ذو الشهادتین ” عبد الله بن عباس ” و ” فضل بن عباس ” و ” عمار یاسر ” و ” ابی ذر غفاری ” و ” قیس بن سعد انصاری ” و”ربیعه بن حرث بن عبد المطلب ” و ” عبد الله بن ابی سفیان بن حرث بن عبد المطلب ” و ” زفر بن زید بن حذیفه ” و ” نجاشی پسرحرث بن کعب ” و ” جریر پسر عبد الله بجلی ” و ” عبد الرحمن بن حنبل ” همپیمان ” بنی جمع ” و بسیاری دیگر، بخوبی می تواندید.
و این امیر المومنین علی (ع) است که هر دو لنگه این در را، به نفع شیعه درنامه ها و خطبه های لبریز و سرشار از این گونه” استدلالهایش که در لابلای کتب و زوایای سخنرانیها و رساله ها مضبوط است، گشود. شیخ ما ” مفید ” آنچنانچه در صفحه 85فصول ” است فرموده است: کمیت فقط معنی گفتار امیر مومنان را که در کلام منثورحضرتش در حجت آوری بر معاویه است بهرشته نظم کشیده و پس از امیر مومنان خاندان محمد (ص) و متکلمان شیعه پس از کمیت و در زمان او و پس از وی این گونهاستدلالها می نموده اند، و نمونه آن در اخبار ماثور، و روایات مشهور، موجود است و هر کس به آن حدیث از دروغ رسد کهجاحظ رسیده است، سخن وی را اعتباری نیست .

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 2، ص: 281

 

متن عربی

و ذکر کلام الجاحظ الشیخ المفید کما فی الفصول المختارة «7» (2/84)، و لعلَّ الجاحظ لم یقف علی مواقف احتجاج الشیعة بنفس هذه الحجّة و غیرها، المتکثرة منذ عهدهم المتقادم المتّصل بالعهد النبویِّ. أو أنَّه یرمی بکلمته إلی إنکار سلف الشیعة فی الصدر الأوّل، لکن فضحه تاریخهم المجید، و المأثورات فی فضلهم عن صاحب

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 2، ص: 281

الرسالة و هلمَّ جرّا، و إنَّک تجد الاحتجاج بما ذکر و غیره فی کثیر من شعر الصحابة و التابعین لهم بإحسان، و فی کلماتهم المنثورة، قبل أن تنعقد نطفة الکمیت، کخزیمة بن ثابت ذی الشهادتین، و عبد اللَّه بن عبّاس، و الفضل بن عبّاس، و عمّار بن یاسر، و أبی ذرّ الغفاری، و قیس بن سعد الأنصاری، و ربیعة بن الحارث بن عبد المطّلب، و عبد اللَّه ابن أبی سفیان بن الحارث بن عبد المطّلب، و زفر بن زید بن حذیفة، و النجاشی بن الحرث بن کعب، و جریر بن عبد اللَّه البجلی، و عبد الرحمن بن حنبل حلیف بنی جُمع، و آخرین کثیرین.

و قد فتح لهم هذا الباب بمصراعیه أمیر المؤمنین علیّ- صلوات اللَّه علیه- فی کتبه و خطبه الطافحة بذلک، المبثوثة فی طیّات الکتب و معاجم الخطب و الرسائل.قال شیخنا المفید کما فی الفصول «1» (2/85): إنّما نظم الکمیت معنی کلام أمیر المؤمنین علیه السلام فی منثور کلامه فی الحجَّة علی معاویة، فلم یزل آل محمد علیهم السلام بعد أمیر المؤمنین یحتجّون بذلک، و متکلّمو الشیعة قبل الکمیت و فی زمانه و بعده، و ذلک موجودٌ فی الأخبار المأثورة و الروایات المشهورة، و من بلغ إلی الحدِّ الذی بلغه الجاحظ فی البهت سقط کلامه.