اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۶ مرداد ۱۴۰۳

علی (ع) بهترین مخلوقات (همان خیر البریه) است .

متن فارسی

ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه (سوره بینه آیه 7)
ترجمه – کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند آنان بهترین آفریدگان هستند.

1 – طبری در ص 146 جلد 30 تفسیرش در ذیل آیه اولئک هم خیر البریه روایتی را به اسنادش از ابی الجارود از محمد بن علی (ع) نقل کرده است که رسول خدا فرمود: بهترین مخلوق و بهترین مردم تو هستی ای علی و پیروان تو.

2- خوارزمی در ” مناقب ” ص 66 از جابر روایت کند که وی گوید: در حضور پیامبر اکرم بودیم علی بن ابیطالب وارد شد رسول خدا فرمود: برادرم به جانب شما آمد و سپس روی به جانب کعبه نموده و با دستش به دیوار کعبه کوبید و سپس گفت سوگند به آن کس که جان من در دست قدرت او است این شخص و شیعیان او رستگاران روز قیامتند و سپس فرمود: او نخستین نفر شما است از جهت ایمان با من، و وفادارترین شما است به پیمان پروردگار و در دستورات پروردگار از همه شما پابرجاتر و استوارتر است. و عادل ترین شما است در بین مردم و از تمام شما در تساوی و برابر قرار دادن تقسیم اموال رعایتش بیشتر است و در پیشگاه خداوند مقام و منزلتش از همه بزرگتر است. جابر گوید در این هنگام آیه ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه در باره او نازل شد.
یاران پیغمبر عادت کرده بودند که هر گاه علی را می دیدند می گفتند خیر البریه آمد.

و همچنین در ص 178 تفسیرش از طریق حافظ ابن مردویه از یزید بن شراحیل انصاری منشی و کاتب علی علیه السلام روایت کنند که گفت: شنیدم از امیر المومنین که می فرمود: حدیث کرد برای من رسول خدا (ص) در حالی که آن حضرت را بر روی سینه خود تکیه داده بودم و فرمود: ای علی آیا فرمایش خداوند متعال را نشنیده ای که فرمود: ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه؟! ای علی خیر البریه تو هستی و شیعیانت، وعده گاه من و شما حوض کوثر است زمانی که امت ها و دسته ها برای حساب می آیند شما با قیافه هائی نورانی و پیشانی های تابناک خوانده می شوید و وارد محشر می گردید.

3- گنجی در ” الکفایه ” ص 119 حدیث یزید بن شراحیل را نقل کرده است.

4- ابن صباغ مالکی در ” فصول ” ص 122 به طور ارسال از ابن عباس روایت نموده که گفت: چون این آیه نازل شد پیغمبر به علی فرمود: ای علی تو و شیعیانت روز قیامت وارد صحرای محشر می شوید در حالی که خشنود هستید و پسندیده شده ولی دشمنانت خشمگین و ناراحت وارد خواهند شد.

5- حموئی در ” فرائد ” به دو طریق از جابر روایت نموده است که: این آیه در شان علی نازل شد و یاران پیامبر هر وقت علی را می دیدند و با وی مواجه می شدند می گفتند: خیر البریه (بهترین مردم) آمد.

6- ابن حجر در ” صواعق ” ص 96 در ضمن آیاتی که در شان اهل بیت پیامبر نازل شده و آنها را برمی شمرد چنین گوید: آیه یازدهم این آیه است: ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه.

7 – حافظ جمال الدین زرندی از ابن عباس رضی الله عنهما این روایت را نقل کرده و در سلسله روات آن بررسی کامل نموده است می گوید: چون این آیه نازل شد رسول اکرم به علی فرمود: آن تو و شیعیان تو هستید تو و پیروانت روز قیامت خشنود و پسندیده شده وارد خواهید شد، دشمنانت خشمگین و عصبانی و ناراحت می آیند.
علی گفت: دشمن من کیست: حضرت فرمود: آن کس که از تو بیزاری جوید و تو را لعن گوید.
سپس رسول خدافرمود: هر کس بگوید رحم الله علیا (خداوند علی را رحمت کند) خداوند او را بیامرزد.

8- جلال الدین سیوطی در ” الدر المنثور ” جلد ششم ص 376 گوید: ابن عساکر با سندی معتبر از جابر بن عبدالله روایت کرده که گوید:  ما در حضور پیغمبر اکرم بودیم و علی وارد شد پیغمبر فرمود: قسم به آن کس که جانم در دست او است همانا این شخص و پیروانش در روز قیامت رستگار خواهند بود. و در این هنگام نازل شد آیه:
ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه.

9- ابن عدی از ابن عباس با بررسی سلسله روات این حدیث را نقل کرده است که گوید: چون آیه: ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات… نازل شد پیغمبر اکرم به علی (ع) فرمود: تو و شیعیانت در روز قیامت خشنود و پسندیده وارد خواهید شد.

10- ابن مردویه از علی (ع) روایت کند که رسول خدا فرمود: (و بعد حدیث یزید بن شراحیل را به همان لفظی که درفوق ذکر شد آورده است).

11- شبلنجی در ” نور الابصار ” ص 78 و 112 از ابن عباس با همین کلمات و الفاظی که از ابن صباغ مالکی ذکر شد روایت را نقل کرده است. 

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 99

متن عربی

9- (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ) «6».

أخرج الطبری فی تفسیره «7» (30/146) بإسناده عن أبی الجارود، عن محمد ابن علیّ: (أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ). فقال: «قال النبیُّ صلى الله علیه و سلم: أنت یا علیُّ و شیعتک».

و روى الخوارزمی فی مناقبه «8» (ص 66) عن جابر، قال: کنّا عند النبی صلى الله علیه و سلم فأقبل علیُّ بن أبی طالب، فقال رسول اللَّه: «قد أتاکم أخی، ثمّ التفت إلى الکعبة

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 99

فضربها بیده. ثمّ قال: و الذی نفسی بیده، إنَّ هذا و شیعته هم الفائزون یوم القیامة.

ثمّ قال: إنّه أوّلکم إیماناً معی، و أوفاکم بعهد اللَّه، و أقومکم بأمر اللَّه، و أعدلکم فی الرعیّة، و أقسمکم بالسویّة، و أعظمکم عند اللَّه مزیّة».

قال: و فی ذلک الوقت نزلت فیه: (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ)، و کان أصحاب النبیِّ صلى الله علیه و سلم إذا أقبل علیٌّ قالوا: قد جاء خیر البریّة.

و روى فی (ص 178) من طریق الحافظ ابن مردویه، عن یزید بن شراحیل الأنصاری کاتب علیّ علیه السلام، قال: سمعت علیّا یقول: «حدّثنی رسول اللَّه و أنا مسنده إلى صدری، فقال: أی علیّ، أ لَمْ تسمع قول اللَّه تعالى: (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ)؟ أنت و شیعتک، و موعدی و موعدکم الحوض، إذا جاءت الأُمم للحساب تُدعَون غُرّا محجَّلین».

و أخرج الکنجی فی الکفایة «9» (ص 119) حدیث یزید بن شراحیل.

و أرسل ابن الصبّاغ المالکی فی فصوله «10» (ص 122) عن ابن عبّاس، قال: لمّا نزلت هذه الآیة قال النبیّ صلى الله علیه و سلم لعلیّ: «أنت و شیعتک، تأتی یوم القیامة أنت و هم راضین مرضیِّین، و یأتی أعداؤک غضاباً مُقمحین».

و روى الحمّوئی فی فرائده «11» بطریقین عن جابر: أنَّها نزلت فی علیّ، و کان أصحاب محمد إذا أقبل علیٌّ قالوا: قد جاء خیر البریّة.

و قال ابن حجر فی الصواعق «12» (ص 96) فی عدِّ الآیات الواردة فی أهل البیت:

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏2، ص: 100

الآیة الحادیة عشرة قوله تعالى: (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ).

أخرج الحافظ جمال الدین الزرندی «1»، عن ابن عبّاس رضى الله عنه: إنَّ هذه الآیة لمّا نزلت قال صلى الله علیه و آله و سلم لعلیّ: «هو أنت و شیعتک، تأتی أنت و شیعتک یوم القیامة راضین مرضیِّین، و یأتی عدوُّک غضاباً مقمحین. قال: و من عدوّی؟ قال: من تبرّأ منک و لعنک. ثمَّ قال رسول اللَّه صلى الله علیه و سلم: و من قال: رحم اللَّه علیّا، رحمه اللَّه».

و قال جلال الدین السیوطی فی الدرّ المنثور «2» (6/379): أخرج ابن عساکر «3» عن جابر بن عبد اللَّه قال: کنّا عند النبیّ صلى الله علیه و سلم فأقبل علیٌّ، فقال النبیُّ صلى الله علیه و سلم: «و الذی نفسی بیده، إنَّ هذا و شیعته لهم الفائزون یوم القیامة».

و نزلت: (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ)، فکان أصحاب النبیِّ صلى الله علیه و سلم إذا أقبل علیٌّ قالوا: جاء خیر البریّة.

و أخرج ابن عدیّ عن ابن عبّاس قال: لمّا نزلت (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‏) الآیة: قال رسول اللَّه صلى الله علیه و سلم لعلیّ: «أنت و شیعتک یوم القیامة راضین مرضیِّین».

و أخرج ابن مردویه عن علیّ قال: قال رسول اللَّه صلى الله علیه و سلم، و ذکر حدیث یزید بن شراحیل المذکور، و ذکر الشبلنجی فی نور الأبصار «4» (ص 78 و 112) عن ابن عبّاس باللفظ المذکور عن ابن الصبّاغ المالکیِّ.