اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۱۳ آبان ۱۴۰۳

حدیث سوره برائت و راویان آن

متن فارسی

و این: چنین بود که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله ابو بکر را فرستاد برای مکه که آیاتی از اوّل سوره برائت را برای مردم مکه بخواند، پس جبرئیل از نزد خدای عزیز آمد و گفت: هرگز اداء نمیکند از تو مگر خودت یا مردی از تو، پس رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله علی علیه السلام را فرستاد با شتر و ناقه غضباء یا (جد عاء) در پی ابو بکر و فرمود: او را دریاب و هر کجا باو رسیدی نامه را از او بگیر و برو بسوی مکه و بر آنها قرائت کن، پس علی علیه السلام در عرج یا در الخلیفه یا در ضجنان یا جحفه به او رسید و نامه را از او گرفت و حج کرد و تبلیغ نمود و اذان گفت (یا اعلان کرد).

این خبر تاریخی را بسیاری از امامان و حافظین حدیث به راه‌های متعدد و زیاد صحیحی که کمتر آن امکان تواتر و قطعیت پیش جمعی از برادران تسنّن دارد نقل کرده‌اند و برای تو است امت و گروه بسیاری که آنرا نقل کرده‌اند:
1- ابو محمد اسماعیل سدی کوفی، فوت شده در سال 128.
2- ابو محمد عبد الملک بن هشام بصری، فوت شده در سال 218.
3- ابو عبد الله محمد بن سعد زهری، فوت شده در سال 230.
4- حافظ ابو بکر بن ابی شیبه عیسی کوفی، فوت شده در سال 239.
5- حافظ ابو الحسن ابن شیبه عبسی کوفی، فوت شده در سال 239.
6- امام حنبلی‌ها احمد بن حنبل شیبانی، فوت شده در سال 241.
7- حافظ ابو محمد عبد الله دارمی صاحب سنن، فوت شده در سال 255.
8- حافظ ابو عبد الله بن ماجه قزوینی صاحب سنن، فوت شده در سال 273.
9- حافظ ابو عیسی ترمذی صاحب صحیح، فوت شده 279.
10- حافظ ابو بکر احمد بن ابی عاصم شیبانی، فوت شده
11- حافظ ابو عبد الرحمن احمد نسائی صاحب سنن، فوت شده 303.
12- حافظ ابو جعفر محمد بن جریر طبری، فوت شده 310.
13- حافظ ابو بکر محمد بن اسحاق بن خزیمه نیشابوری فوت شده 311.
14- حافظ ابو عوانه یعقوب نیشابوری صاحب مصابیح، فوت شده 316.
15- حافظ ابو القاسم عبد الله بغوی صاحب مصابیح، فوت شده 317.
16- حافظ عبد الرحمن ابن ابی حاتم تمیمی، فوت شده 317.
17- حافظ ابو حاتم محمد بن حبّان تمیمی، فوت شده 354.
18- حافظ ابو القاسم سلیمان بن احمد طبرانی، فوت شده 360.
19- حافظ ابو الشیخ، فوت شده 369.
20- حافظ علی بن عمر دارقطنی، فوت شده 385.
21- حافظ ابو عبد الله حاکم نیشابوری صاحب مستدرک، فوت شده 405.
22- حافظ ابو بکر بن مردویه اصبهانی، فوت شده 416.
23- حافظ ابو نعیم احمد اصفهانی صاحب حلیه، فوت شده 430.
24- حافظ ابو بکر احمد بن حسین بیهقی صاحب سنن، فوت شده 458.
25- فقیه ابو الحسن علی بن مغازلی شافعی، فوت شده 483.
26- حافظ ابو محمد حسین بغوی شافعی، فوت شده 516.
27- حافظ نجم الدین ابو حفص نسفی سمرقندی حنفی، فوت شده 537.
28- حافظ ابو القاسم جار الله زمخشری شافعی، فوت شده 538.
29- ابو عبد الله یحی قرطبی صاحب تفسیر کبیر، فوت شده 567.
30- حافظ ابو الموید موفق بن احمد خوارزمی حنفی، فوت شده 658.
31- حافظ ابو القاسم بن عساکر دمشقی شافعی، فوت شده 571.
32- ابو القاسم عبد الرحمن خثعمی سهیلی اندلسی، فوت شده 581.
33- ابو عبد الله محمد بن عمر فخر رازی شافعی، فوت شده 606.
34- ابو السعادات بن اثیر شیبانی شافعی، فوت شده 606.
35- حافظ ابو الحسن علی بن اثیر شیبانی، فوت شده 630.
36- ابو عبد الله ضیاء الدین محمد مقدسی حنبلی، فوت شده 643.
37- ابو سالم محمد بن طلحه قرشی نصیبی شافعی، فوت شده 652.
38- ابو المظفر یوسف سبط حافظ ابن جوزی حنفی، فوت شده 655.
39- عز الدین ابن ابی الحدید معتزلی، فوت شده 655.
40- حافظ ابو عبد الله گنجی شافعی، فوت شده 658.
41- قاضی ناصر الدین ابو الخیر بیضاوی شافعی، فوت شده 685.
42- حافظ ابو العباس محّب الدین طبری شافعی، فوت شده 694.
43- شیخ الاسلام ابو اسحاق ابراهیم حموی، فوت شده 722.
44- ولّی الدین محمد خطیب عمری تبریزی صاحب مشکاة المصابیح، فوت شده 737.
45- علاء الدین علی بن محمد خازن صاحب تفسیر، فوت شده 741.
46- اثیر الدین ابو حبّان اندلسی صاحب تفسیر، فوت شده 745.
47- حافظ شمس الدین محمد ذهبی شافعی، فوت شده 748.
48- نظام الدین حسن نیشابوری صاحب تفسیر، فوت شده
49- حافظ عماد الدین اسماعیل بن کثیر دمشقی شافعی فوت شده 774.
50- حافظ ابو الحسن علی بن ابی بکر هیثمی شافعی، فوت شده 807.
51- تقی الدین احمد بن علی مقریزی حنفی، فوت شده 845.
52- حافظ ابو الفضل بن حجر احمد عسقلانی شافعی، فوت شده 852.
53- نور الدین علی بن محمد بن صباغ مکی مالکی، فوت شده 855.
54- بدر الدین محمود بن احمد عینی حنفی، فوت شده 855.
55- شمس الدین محمد بن عبد الرحمن سخاوی ساکن حرمین فوت شده 902.
56- حافظ جلال الدین عبد الرحمن سیوطی شافعی، فوت شده 911.
57- حافظ ابو العباس احمد قسطلانی شافعی، فوت شده 923.
58- حافظ ابو محمد عبد الرحمن بن ربیع شیبانی شافعی فوت شده 944.
59- مورخ دیار بکری صاحب تاریخ (الخمیس) فوت شده 966/82.
60- حافظ شهاب الدین احمد بن حجر هیثمی شافعی، فوت شده 974.
61- متقی علی بن حسام الدین قرشی هندی، ساکن مکه، فوت شده 975.
62- حافظ زین الدین عبد الروف مناوی شافعی، فوت شده 1031.
63- فقیه شیخ بن عبد الله عیدروس حسینی، یمنی، فوت شده 1041.
64- شیخ احمد بن با کثیر مکی شافعی صاحب وسیله، فوت شده 1047.
65- ابو عبد الله محمد زرقانی مصری مالکی، فوت شده 1122.
66- میرزا محمد بدخشی صاحب مفتاح النجا، فوت شده ….
67- سید محمد بن اسماعیل صنعانی حسینی، فوت شده 1182.
68- ابو العرفان شیخ محمد صبّان شافعی صاحب اسعاف، فوت شده 1206.
69- قاضی محمد بن علی شوکانی صنعانی، فوت شده 1250.
70- ابو الثناء شهاب الدین سید محمود آلوسی شافعی، فوت شده 1270.
71- شیخ سلیمان بن ابراهیم قندوزی حسینی، حنفی، فوت شده 1293.
72- سید احمد زینی دحلال مکی شافعی، فوت شده 1304.
73- سید مومن شبلنحی مولّف (نور الابصار) …….

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 476

متن عربی

و ذلک؛

أنّ رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم بعث أبا بکر إلى مکة بآیات من صدر سورة البراءة لیقرأها على أهلها، فجاء جبرئیل من عند اللَّه العزیز فقال: لن یؤدِّی عنک إلّا أنت أو

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 477

رجل منک. فبعث رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم علیّا على ناقته العضباء أو الجدعاء أثره، فقال: «أدرکه فحیثما لقیته فخذ الکتاب منه و اذهب إلى أهل مکّة فاقرأه علیهم». فلحقه علیّ علیه السلام فی العرج أو فی ذی الحلیفة أو فی ضجنان أو الجحفة و أخذ الکتاب منه، و حجَّ و بلّغ و أذّن.

هذه الأثارة أخرجها کثیر من أئمّة الحدیث و حفّاظه بعدّة طرق صحیحة یتأتّى التواتر بأقلّ منها عند جمع من القوم، و إلیک أُمّة ممّن أخرجها:

1- أبو محمد إسماعیل السدّی الکوفی/ المتوفّى (128)

2- أبو محمد عبد الملک بن هشام البصری/ المتوفّى (218)

3- أبو عبد اللَّه محمد بن سعد الزهری/ المتوفّى (230)

4- الحافظ أبو بکر بن أبی شیبة العبسی الکوفی/ المتوفّى (235)

5- الحافظ أبو الحسن بن أبی شیبة العبسی الکوفی/ المتوفّى (239)

6- إمام الحنابلة أحمد بن حنبل الشیبانی/ المتوفّى (241)

7- الحافظ أبو محمد عبد اللَّه الدارمی، صاحب السنن/ المتوفّى (255)

8- الحافظ أبو عبد اللَّه بن ماجة القزوینی، صاحب السنن/ المتوفّى (273)

9- الحافظ أبو عیسى الترمذی، صاحب الصحیح/ المتوفّى (279)

10- الحافظ أبو بکر أحمد بن أبی عاصم الشیبانی/ المتوفّى (287) 11- الحافظ أبو عبد الرحمن أحمد النسائی، صاحب السنن/ المتوفّى (303)

12- الحافظ أبو جعفر محمد بن جریر الطبری/ المتوفّى (310)

13- الحافظ أبو بکر محمد بن إسحاق بن خزیمة النیسابوری المتوفّى (311)

14- الحافظ أبو عوانة یعقوب النیسابوری، صاحب المسند/ المتوفّى (316)

15- الحافظ أبو القاسم عبد اللَّه البغوی، صاحب المصابیح/ المتوفّى (317)

16- الحافظ عبد الرحمن بن أبی حاتم التمیمی/ المتوفّى (327)

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 478

17- الحافظ أبو حاتم محمد بن حبّان التمیمی/ المتوفّى (354)

18- الحافظ أبو القاسم سلیمان بن أحمد الطبرانی/ المتوفّى (360)

19- الحافظ أبو الشیخ «1» المتوفّى (369)

20- الحافظ علیّ بن عمر الدارقطنی/ المتوفّى (385)

21- الحافظ أبو عبد اللَّه الحاکم النیسابوری، صاحب المستدرک/ المتوفّى (405)

22- الحافظ أبو بکر بن مردویه الأصبهانی/ المتوفّى (416)

23- الحافظ أبو نعیم أحمد الأصبهانی، صاحب الحلیة/ المتوفّى (430)

24- الحافظ أبو بکر أحمد بن الحسین البیهقی، صاحب السنن/ المتوفّى (458)

25- الفقیه أبو الحسن علیّ بن المغازلی الشافعی/ المتوفّى (483)

26- الحافظ أبو محمد الحسین البغوی الشافعی/ المتوفّى (516)

27- الحافظ نجم الدین أبو حفص النسفی السمرقندی الحنفی/ المتوفّى (537)

28- الحافظ أبو القاسم جار اللَّه الزمخشری الشافعی/ المتوفّى (538)

29- أبو عبد اللَّه یحیى القرطبی، صاحب التفسیر الکبیر/ المتوفّى (567)

30- الحافظ أبو المؤیّد موفّق بن أحمد الخوارزمی الحنفی/ المتوفّى (568)

31- الحافظ أبو القاسم ابن عساکر الدمشقی الشافعی/ المتوفّى (571)

32- أبو القاسم عبد الرحمن الخثعمی السهیلی الأندلسی/ المتوفّى (581)

33- أبو عبد اللَّه محمد بن عمر الفخر الرازی الشافعی/ المتوفّى (606)

34- أبو السعادات بن الأثیر الشیبانی الشافعی/ المتوفّى (606)

35- الحافظ أبو الحسن علی بن الأثیر الشیبانی/ المتوفّى (630) 36- أبو عبد اللَّه ضیاء الدین محمد المقدسی الحنبلی/ المتوفّى (643)

37- أبو سالم محمد بن طلحة القرشی النصیبی الشافعی/ المتوفّى (652)

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 479

38- أبو المظفّر یوسف سبط الحافظ ابن الجوزی الحنفی/ المتوفّى (654)

39- عزّ الدین بن أبی الحدید المعتزلی/ المتوفّى (655)

40- الحافظ أبو عبد اللَّه الکنجی الشافعی/ المتوفّى (658)

41- القاضی ناصر الدین أبو الخیر البیضاوی الشافعی/ المتوفّى (685)

42- الحافظ أبو العبّاس محبّ الدین الطبری الشافعی/ المتوفّى (694)

43- شیخ الإسلام أبو إسحاق إبراهیم الحمّوئی/ المتوفّى (722)

44- ولیّ الدین محمد الخطیب العمری التبریزی، صاحب مشکاة المصابیح/ المتوفّى (737)

45- علاء الدین علیّ بن محمد الخازن، صاحب التفسیر/ المتوفّى (741)

46- أثیر الدین أبو حیّان الأندلسی، صاحب التفسیر/ المتوفّى (745)

47- الحافظ شمس الدین محمد الذهبی الشافعی/ المتوفّى (748)

48- نظام الدین الحسن النیسابوری «1»، صاحب التفسیر/ المتوفّى (000)

49- الحافظ عماد الدین إسماعیل بن کثیر الدمشقی الشافعی/ المتوفّى (774)

50- الحافظ أبو الحسن علیّ بن أبی بکر الهیثمی الشافعی/ المتوفّى (807)

51- تقیّ الدین أحمد بن علی المقریزی الحنفی/ المتوفّى (845)

52- الحافظ أبو الفضل بن حجر أحمد العسقلانی الشافعی/ المتوفّى (852)

53- نور الدین علیّ بن محمد بن الصبّاغ المکی المالکی/ المتوفّى (855)

54- بدر الدین محمود بن أحمد العینی الحنفی/ المتوفّى (855)

55- شمس الدین محمد بن عبد الرحمن السخاوی، نزیل الحرمین/ المتوفّى (902)

56- الحافظ جلال الدین عبد الرحمن السیوطی الشافعی/ المتوفّى (911)

57- الحافظ أبو العبّاس أحمد القسطلانی الشافعی/ المتوفّى (923)

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 480

58- الحافظ أبو محمد عبد الرحمن بن الدّیبع الشیبانی الشافعی/ المتوفّى (944)

59- المؤرّخ الدیار بکری، صاحب تاریخ الخمیس/ المتوفّى (966/982)

60- الحافظ شهاب الدین أحمد بن حجر الهیتمی الشافعی/ المتوفّى (974) 61- المتّقی علیّ بن حسام الدین القرشی الهندی، نزیل مکة/ المتوفّى (975)

62- الحافظ زین الدین عبد الرؤوف المناوی الشافعی/ المتوفّى (1031)

63- الفقیه شیخ بن عبد اللَّه العیدروس الحسینی الیمنی/ المتوفّى (1041)

64- الشیخ أحمد بن با کثیر المکی الشافعی، صاحب الوسیلة/ المتوفّى (1047)

65- أبو عبد اللَّه محمد الزرقانی المصری المالکی/ المتوفّى (1122)

66- میرزا محمد البدخشی «1»، صاحب مفتاح النجا/ المتوفّى (0000)

67- السیّد محمد بن إسماعیل الصنعانی الحسینی/ المتوفّى (1182)

68- أبو العرفان الشیخ محمد الصبّان الشافعی، صاحب/ الإسعاف المتوفّى (1206)

69- القاضی محمد بن علیّ الشوکانی الصنعانی/ المتوفّى (1250)

70- أبو الثناء شهاب الدین السیّد محمود الآلوسی الشافعی/ المتوفّى (1270)

71- الشیخ سلیمان بن إبراهیم القندوزیّ الحسینی الحنفی/ المتوفّى (1293)

72- السیّد أحمد زینی دحلان المکی الشافعی/ المتوفّى (1304)

73- السیّد مؤمن الشبلنجی «2»، مؤلّف نور الأبصار/ المتوفّى (0000)

برچسب‌ها: آلوسیابن ابی الحدیدابن ابی حاتمابن ابی شیبهابن ابی عاصم شیبانیابن باکثیر مکیابن بنت منیعابن جریر طبریابن حبانابن حجر عسقلانیابن حجر هیتمیابن حجر هیثمیابن خزیمهابن صباغ مالکیابن طلحه شافعیابن عساکرابن ماجهابن مردویهابن مغازلیابن کثیرابو الحسن علی بن اثیر شیبانیابو القاسم عبد الرحمن خثعمیابو حیان اندلسیابو عبدالله محمد زرقانیابو عبدالله یحی قرطبیابو عوانه نیشابوری اسفراینیابو نعیم اصفهانیابوالقاسم عبدالله بغویاحمد بن حسین بیهقیاحمد بن حنبلاخطب خوارزمیاسعاف الراغبینبدر الدین عینی حنفیبغوی فراءترمذیجبرئیلجحفهجدعاءحافظ ابو الشیخحاکم نیشابوریخازنخطیب عمری تبریزیدارقطنیدارمیدیار بکریذهبیزمخشریزین الدین مناویزینی دحلانسبط بن جوزیسدی کوفیسید مؤمن شبلنجیسید محمد بن اسماعیل صنعانی حسینیسیوطیشترشمس الدین سخاویشوکانیشیخ الاسلام ابو اسحاق ابراهیمشیخ بن عبدالله عیدروس حسینیشیخ محمد صبان شافعیضجنانضیاء الدین محمد مقدسی حنبلیطبرانیعبد الرحمن بن ربیع شیبانیعبد الملک بن هشام بصریعرجعلی بن ابوبکر هیثمیغضباءفخر رازیقاضی بیضاویقسطلانیقندوزیمتقی هندیمجد الدین ابن اثیرمحب الدین طبریمحمد بن سعد زهریمشکاة المصابیحمفتاح النجامقریزیمیرزا محمد بدخشینجم الدین نسفینسائینظام الدین حسن نیشابوریگنجی شافعی