اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۶ مرداد ۱۴۰۳

غدیریه شیخ کفعمی

متن فارسی

شیخ کفعمى (متوفى 905)

– خرم و مبارک باد روز غدیر* روز بهروزى و شادمانى.
– روز کامل شدن دین خدا* روز تمام و کمال نعمت پروردگار بخشاینده.
– روز رستگارى و نجات* روز صلاح پذیرفتن همه امور.
– روزى که مرتضى، پدر حسن و حسین، امام بزرگوار به أمیرى رسیدى
5- و روزى که توسط جبرئیل، خطاب: تقدیر پروردگار دانا و توانا نازل شد.
– روز مبارکى و سلام مصطفى و خاندان پاک تابناکش.
– روزى بنام غدیر که ولایت بزرگوار على أمیر مؤمنان شرط گردید.
– روزى که ولایت على، به همه خلایق که بینائى و شنوائى داشتند، عرضه شد.
– على وصى پیامبر، یار و دوستار او و نابود کننده کفر و کافران است.
10- بارانى است که در خشکسال ببارد، همسر گرانمایه حضرت زهرا، یار رسول و چراغ تابنده است.
– مایه امن شهرها و کشورها، ساقى بندگان صالح در روز رستخیز با شربت خوشگوار است.
– و آنکسى است که ستاره در خانه‌اش فرود آمد، و با جن در ژرفاى چاه به نبرد برخاست.
– تو از جنگ بدر و احد سؤال کن، که چه مایه حمله‌ها و دلیری‌ها به خرج داد.
– پیشواى صفوف جنگ، و پذیراى میهمانان، و کسى بود که همچون شیر بیشه در بین اشتران بود.
15- دلاورى او را از عمرو و مرحب بپرس، و در روز صفین و شب «هریر» «1» شخصیت او را بررسى کن.
– چقدر دین خدا را، با شمشیر آخته و عزم آهنین در نبردها یارى کرده است.
– او بیست و شش نبرد در التزام پیامبر هاشمى بشیر و نذیر داشته است.
– و او، بفرمان پیغمبر، فرمانده جنگهاى سریه بوده، که جز او فرمانروایى نداشته است.

این ابیات را از قصیده کفعمى برگزیدیم، که در کتابش معروف به (المصباح) ص 701 آمده و به طبع رسیده، و بیش از 190 بیت است که در آن أمیر المؤمنین علیه السّلام را مدح، و روز غدیر را توصیف می‌کند، و مختصات و نامهاى معروف آن روز را می‌شمارد. این ابیات را در آرامگاه مقدس سید الشهدا در کربلاى شریف سروده، و هنگام سرودن، در سنین بالاى پیرى بوده و در ابیات زیر به این معانى اشاره کرده است:

– این پیرى کهنسال است که طول عمر، جامه پیرى را بر تن او کرده است.
– بیم دهنده‌اى که پیش او آمده، خطاب بر او گفته است که پناه می‌برم از این بیم دهنده به خاندان و اولاد پیغمبر.
– من به پیشگاه امام شهید حسین علیه السّلام با دلى اندوهبار و سرشک ریزان آمده‌ام.
– من در برابر ضریح مبارکى ایستاده‌ام، که نابینا در آن مقام، بینایى خود را باز می‌گرداند.
– به آستان امام هدى و پیشوایى آمده‌ام که سرگشتگان بی‌پناه را پناه می‌دهد.
– امید آن دارم که بمیرم، و استخوانهایم در این خاک پاک در کنار این مزارها دفن شود.
– تا مگر در بهشت سکنى گزینم، و با حوریان آرمیده در کاخها به سر برم
– من به پیشگاه دارنده معجزات، بار یافته‌ام، پیشوایى که بدست طاغوتها شهید شده و خونش جارى گشته است.

این شاعر قصیده‌اى دارد بالغ بر 120 بیت که در آن روزه‌هاى مستحبى را که در ایام خاص ذکر شده آورده و قصیده در (المصباح) آمده و مطلع آن این است:
– خدایى را سپاس، که مرا به راه رشاد و ایمان هدایت کرده.
– و درود خداى ذو الجلال بر پیامبر مصطفى و خاندانش باد.

آنگاه گوید:
– در روز نهم از ذى حجة روزه بدار، و پس از آن حج را به جاى آر.
– مگر آنکه از این دعا ناتوان باشى، یا در هلال آشکار شک بکنى. و از جمله این ابیات اینست:
– و پس از آن، روز غدیر خم را روزه بگیر، و در هیجدهم آن ماه، این شعر مرا بکار بر.
– در چنان روزى، نص امامت مرتضى على بر پیغمبر نازل شده است.
– براستى که در این روز، اسلام کامل گردید، روزى که فضیلت آنرا قلمها نمی‌توانند بشمارند.
– روزه گرفتن در این روز، با یک عمر روزه برابر است. در این هفت روز که یاد شد، طبق فرمان روزه بدار.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 273

متن عربی

                        الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 273

شعراء الغدیر فی القرن العاشر

1- الشیخ الکفعمی

2- عزّ الدین العاملی

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 275

77- الشیخ الکفعمی

المتوفّى (905)

هنیئاً هنیئاً لیوم الغدیرِ             و یومِ الحبورِ و یوم السرورِ

و یومِ الکمالِ لدین الإلهِ             و إتمام نعمة ربٍّ غفورِ

و یوم الفلاحِ و یومِ النجاحِ             و یومِ الصلاحِ لکلِّ الأمورِ

و یومِ الإمارة للمرتضى             أبی الحسنین الإمامِ الأمیرِ

و یومِ الخطابةِ من جبرئیل             بتقدیرِ ربٍّ علیمٍ قدیرِ

و یومِ السلامِ على المصطفى             و عترتهِ الأطهرین البدورِ

و یومِ اشتراطِ ولاءِ الوصیِّ             على المؤمنین بیوم الغدیرِ

و یومِ الولایةِ فی عرضِها             على کلّ خلقِ السمیعِ البصیرِ

علیُّ الوصیُّ وصیُّ النبیِّ             و غوثُ الولیِّ و حتفُ الکفورِ

و غیث المحُولِ و زوجُ البتولِ             و صنوُ الرسولِ السراجِ المنیرِ

أمانُ البلادِ و ساقی العبادِ             بیومِ المعادِ بعذبٍ نمیرِ

همامُ الصفوفِ و مقری الضیوفِ             و عند الزحوفِ کلیثٍ هصورِ

و من قد هوى النجمُ فی دارِه             و من قاتل الجنَّ فی قعر بیرِ

و سل عنه بدراً و أُحداً ترى             له سطواتِ شجاعٍ جسورِ

و سلْ عنه عمراً و سل مرحباً             و فی یوم صفّین لیلَ الهریرِ

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 276

و کم نَصَرَ الدین فی معرکٍ             بسیفٍ صقیلٍ و عزمٍ مریرِ

و ستّا و عشرین حرباً رأى             مع الهاشمیِّ البشیرِ النذیرِ

أمیرُ السرایا بأمر النبیِّ             و لیس علیه بها من أمیرِ

 

ما یتبع الشعر

اقتطفنا هذه الأبیات من قصیدة الکفعمی المذکورة فی کتابه المصباح، المطبوع السائر الدائر (ص 701) تناهز (190) بیتاً یمدح بها أمیر المؤمنین علیه السلام و یصف یوم الغدیر و یذکر أسماءه، نظمها فی الحائر المقدّس کربلاء المشرّفة، و کان یوم ذلک شیخاً قد بلغ من الکبر عتیّا، و أشار إلى ذلک کلّه فیها بقوله:

و شیخٌ کبیرٌ له لمّةٌ             کساها التعمّر ثوب القتیرِ «1»

أتاه النذیر فأضحى یقول             أُعیذ نذیری بسبط النذیرِ

أتیت الإمامَ الحسینَ الشهیدَ             بقلبٍ حزینٍ و دمعٍ غزیرِ

أتیتُ ضریحاً شریفاً به             یعود الضریرُ کمثلِ البصیرِ

أتیت إمامَ الهدى سیّدی             إلى الحائرِ الجار للمستجیرِ

أرجِّی المماتَ و دفنَ العظامِ             بأرضِ الطفوف بتلک القبورِ

لعلیّ أفوزُ بسکنى الجنانِ             و حورٍ محجَّلةٍ فی القصورِ

أتیتُ إلى صاحبِ المعجزات             قتیل الطغاةِ و دامی النحورِ

 

و له أُرجوزة تنوف على (120) بیتاً یذکر فیها ما یستحبُّ صومه من الأیّام، توجد فی مصباحه «2» أوّلها:

الحمدُ للَّه الذی هدانی             إلى طریقِ الرشدِ و الإیمانِ‏

ثم صلاةُ اللَّهِ ذی الجلالِ             على النبیِّ المصطفى و الآلِ‏

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏11، ص: 277

و منها:

و بعده التاسع من ذی الحجّه             فصمه و الزم بعده المحجّه‏

إلّا مع الضعفِ عن الدعاءِ             أو أن یشکَّ فی الهلالِ الرائی‏

 

و منها:

و بعدَه یوم غدیر خمِّ             ثامن عشر منه فاتبع نظمی‏

فیه أتى النصّ عن النبیِّ             على الإمام المرتضى علیِ‏

حقّا و فیه کمُلَ الإسلامُ             و فضله لم تُحصِهِ الأقلامُ‏

فصومه یعدل صوم الدهرِ             فهذه السبعة صُم عن أمر