اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

آیات قرآن و ابوبکر

متن فارسی

 [35] فرازهائی از آیات قرآنکه درباره ابوبکر فرود آمده
عبیدی مالکی در عمدة التحقیق ص 134 می نویسد: چون چکامه محمد بکری را بر نواده اش شیخ زین العابدین بکری خواندند و به این سروده رسیدند:
«اگر نامه هائی ستایش پیشینیان باشد پس به راستی ما سرآغاز فرازهای نامه خدائیم» گفت: می خواهد بگوید در آغاز نامه خدا که الم ذلک الکتاب آمده الف بوبکر است و لام اللّه و میم محمد.
و بغوی گوید: این که خدای برتر از پندار گوید: «و از راه کسی پیروی کن که به سوی من باز گردد «1»» ابوبکر را می گوید.
و روشنگران نامه خداوندی درباره این سخن خدای برتر از پندار: «توانگران و دهشکاران شما سوگند نخورند که …» آورده اند که این جا روی سخن به بوبکر راست رو است و شیخ محمد زین العابدین گوید ابوبکر راست رو را سیصد و شصت تخت بود و بر هر تختی روپوشی گران به بهای هزار دینار زر.
امینی گوید: این جادیگر گفتگو از برتری های ابوبکر را به پایان می بریم و دیگر گنجایش آن نمی بینیم که بپردازیم به بررسی در پیرامون فرازهائی از نامه خدا که این گروه با هر زوری بوده آن ها را درباره بوبکر فرود آورده و به این گونه فرازهائی بسیار را دستخوش دستبرد و دگرگونی گردانیده اند و در پیرامون نامه خداوندی سخنانی گفته اند که هوس ها و خواسته هاشان آن را در دیده
آنان آراسته و- از سر تندروی در برتر شماری ها- این کارها را خوش داشته اند، آن هم در برابر آن رسوائی هائی که شنیدی؛ به همین گونه از بررسی گزافگوئی های آشکاری که در سروده های خویش در این باره نموده اند چشم می پوشیم، و می گذریم از این گونه سخنان که سراینده دانشور ملا حسن افندی بزاز موصلی در سروده نامه هایش ص 42 آورده است:
«راستی را پایگاه بوبکر راست رو بلند است
به گونه ای که هر ستایشی، دست خود را از رسیدن به آن همه والائی کوتاه می یابد.
کاش می دانستم کسی که در فرازهای استوار نامه خدائی
ستایش او آمده، سرایندگی درباره او چه ارزشی دارد؟
هر که در جهان هستی است خشنودی خدای برتر از پندار را
می جوید و خداوند، خرسندی او را.»
و نیز آن جا که در ستایش وی گوید:
«راستی که یاد ابوبکر راست رو به میان نیاید
مگر آن که جهان هستی مالامال از فرّ و شکوه گردد
همان یار پیامبر در دل شکاف کوه
که سوگند به خدا برای سرور برگزیده یاری برگزیده بود
هستی در یاد او سرگردان ماند
و اگر پروای شکوه او آن را گرانبار نمی ساخت به پرواز در می آمد»

      الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 8، ص: 74

متن عربی

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 8، ص: 74

70- الآیات النازلة فی أبی بکر

قال العبیدی المالکی فی عمدة التحقیق «1» (ص 134) عن الشیخ زین العابدین البکری: لمّا قرأت علیه قصیدة جدّه محمد البکری و منها:

          لئن کان مدح الأوّلین صحائفاً             فإنّا لآیات الکتاب فواتحُ

قال: المراد بأوّل الکتاب: (الم ذلِکَ الْکِتابُ ) فالألف أبو بکر، و اللام للَّه، و المیم محمد. و ذکر البغوی «2» أنّ المراد من قوله تعالی (وَ اتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنابَ إِلَیَ ) «3» هو أبو بکر.

و ذکر أهل التفسیر فی قوله تعالی: (وَ لا یَأْتَلِ أُولُوا الْفَضْلِ مِنْکُمْ وَ السَّعَةِ) «4» أنّه الصدّیق. قال الشیخ محمد زین العابدین: کان للصدّیق ثلاثمائة کرسی و ستون کرسیّا علی کلّ کرسی حلّة بألف دینار.

قال الأمینی: هاهنا نُنهی البحث عن فضائل أبی بکر، و لا یسعنا الولوج فی الکلام حول الآیات التی تقوّل القوم نزولها فیه، و قد حرّفوا آیاً کثیرة، و قالوا فی کتاب اللَّه ما سوّلت لهم المیول و الشهوات، و راقهم الغلوّ فی الفضائل لدة ما سمعت من المخازی، کما لا نفیض القول فی الغلوّ الفاحش فیه بالقریض مثل قول الشاعر العلّامة

                        الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 8، ص: 75

الملّا حسن أفندی البزّار الموصلی فی دیوانه (ص 42):

          إنَّ قدرَ الصدِّیقِ جلَّ فأضحی             کلُّ مدحٍ مقصّراً عن عُلاهُ

             لیت شعری ما قیمةُ الشعرِ فیمن             جاء فی محکمِ الکتاب ثناهُ

             کلُّ من فی الوجود یبغی رضا             اللَّه تعالی و اللَّهُ یبغی رضاهُ

و قوله فی مدحه أیضاً:

          إنَّ ذکرَ الصدِّیقِ ما دارَ إلّا             ملأَ الکونَ هیبةً و وقارا

             صاحبُ الغار کان للسیّدِ             المختارِ و اللَّهِ صاحباً مختارا

             تاهَ فی ذکره الوجودُ فلو لا             هیبةٌ منه أوقرته لطارا