اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

انتقاد از کتاب «الفصل فى الملل و النحل»

متن فارسی

هر کس بخواهد درباره ملل و نحل مطلبی بنویسد، باید قبل از هر چیز به مراتب بیش از نویسنده تاریخ و ادبیات، خود را به امانت و صدق مقید سازد تا از عواقب خطرناک این فن که آلودگی به نسبت‏های بی‌پایه و بی دلیل محکم است محفوظ ماند، و آبروی ملتها و اقوام بی‌گناه را، بر اساس پندار یا خیالی نبرد، و به طور کلی هیچ گام برندارد مگر که در نقل مطالب آن محققانه باشد، و در مآخذ خود تکیه بر موثق‏ترین آنها کند تا در پیشگاه خدا معذور و از گرفتاری وجدان به افتراء مصون ماند.

ولی «ابن حزم» نه تنها به این وظیفه بی‌توجه است بلکه در نوشته‌هایش درست رفتاری مخالف این رویه دارد، او از نقل هر کس باشد برای رده بندی بیشتر مذاهب، استفاده می‌کند، از کثرت مذاهب خوشش می‌آید و از دادن هر گونه نسبت بی‌ اساس به مخالفان عقیده‌ اش رو گردان نیست

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏3، ص: 135

متن عربی

4- الفِصَل فی الملل و النحل ( 2). تألیف ابن حزم الظاهری الأندلسی: المتوفّى 456. راجع: 1/ 323.( المؤلف)

یجب على من یکتب فی الملل و النحل قبل کلّ شی‏ء الالتزام بالصدق و الأمانة أکثر ممّن یؤلّف فی التاریخ و الأدب، حتى یأمن بوائق هذا الفنّ من قذف الأمم من غیر استناد إلى رکن وثیق، و تشویه سمعة الأبریاء بمجرّد الوهم أو الخیال، فلا یخطّ إلّا و هو متثبّت فی النقل، معتمد على أوثق المصادر، حتى یکون ذلک مُعذِّراً له عند المولى سبحانه، فلا یؤاخذ بالبَهت على الناس و الوقیعة فیهم.

غیر أنّ ابن حزم لم یلتزم بهذا الواجب، بل التزم بضدّه فی کلّ ما یکتب،فطفق ینسّق الأقاویل، و یروقه تکثیر المذاهب، و قذف من یخالفه فی المبدأ