مولی به معنای -اولی بالشیء- است و اگر بگوئیم: یکی از معانی مولی این معنی است، و آن را مشترک لفظی بدانیم، (باز هم مقصود حاصل است) زیرا در حدیث مزبور (حدیث غدیر) قرینه های متصله و گاهی منفصله وجود دارد که با وجود این قرائن اراده غیر این معنی از بین میرود. اینک بیان مطلب:

قرینه اولی- مقدمه حدیث است و آن، سخن پیغمبر صلی الله علیه و آله است که فرمود: “الست اولی بکم من انفسکم” (یعنی آیا من سزاوارتر نیستم به شما از خود شماها) یا سخنان دیگر آن جناب به الفاظ دیگر که همین معنی را میفهماند، و متفرع فرمود بر این سخن خود این جمله را: “فمن کنت مولاه فعلی مولاه”، و این حدیث را به کیفیتی که بیان شد بسیاری از علماء فریقین روایت نموده اند، و از حفاظ اهل سنت و پیشوایان آنان اینهاست:

1- احمد بن حنبل

2- ابن ماجه

3- نسائی

4- شیبانی

5- ابو یعلی

6- طبری

7- ترمذی

8- طحاوی

9- ابن عقده

10- عنبری

11 – ابو حاتم

12 – طبرانی

13 – قطیعی

14 – ابن بطه

15 – دار قطنی

16 – ذهبی

17 – حاکم

18 – ثعلبی

19 – ابونعیم

20 – ابن السمان

21 – بیهقی

22 – خطیب

23 – سجستانی

24 – ابن المغازلی

25 – حسکانی

26 – عاصمی

27 – خلعی

28 سمعانی

29 – خوارزمی

30 – بیضاوی

31- ملا

32 – ابن عساکر

33 – ابو موسی

34 – ابو الفرج

35 – ابن اثیر

36 – ضیاءالدین

37 – قزاوغلی

38 – گنجی

39 – تفتازانی

40 – محب الدین

41 – وصابی

42 – حموینی

43 – ایجی

44 – ولی الدین

45 زرندی

46 – ابن کثیر

47 – شریف

48 – شهاب الدین

49 – جزری

50 – مقریزی

51 – ابن الصباغ

52 – هیثمی

53- میبدی

54 – ابن حجر

55 – اصیل الدین

56 – سمهودی

57 – کمال الدین

58 – بدخشی

59 – شیخانی

60 – سیوطی

61حلبی

62 – ابن باکثیر

63 – سهارنپوری

64 – ابن حجر مکی.

در بیان طرق حدیث از صحابه و تابعین به طور وضوح موارد ذکر مقدمه حدیث غدیر را با تعیین اجزاء کتب این دسته از علماء اعلام و صفحات آنها سابقا بیان نمودیم، و گروه دیگری نیز از راویان این مقدمه هستند که عده آنها درخور توجه است و ما در اینجا با ذکر (مجدد) آنها اطاله سخن نمیدهیم، مضافا بر آنها تعداد بی شماری از علماء شیعه را نیز در نظر بگیرید که این حدیث را روایت نموده اند. بنابراین، مقدمه (سخن پیغمبر صلی الله علیه و آله) از جمله واردات صحیح و ثابت است و به طوری که تعداد بسیار از اعلام نامبرده تصریح نموده اند چاره و مفری جز اعتراف به آن نیست.

بنابراین مطلب، اگر رسول خدا صلی الله علیه و آله غیر از معنائی که در مقدمه سخن خود “الست اولی بکم من انفسکم…” بدان تصریح فرموده معنای دیگری را اراده فرموده بود، فرمایش آن جناب به صورت کلامی در میامد که رشته ارتباط آن گسیخته باشد و قسمتی از آن با قسمت دیگر بی ارتباط باشد (و ما پیغمبر بزرگوار را بزرگتر میدانیم از هر لغزش و سخن نارسائی) و در این صورت سخن آن حضرت از مرز بلاغت جدا میبود در حالی که آن جناب افصح بلغا و بلیغ ترین کسانی است که به زبان عربی دهان گشوده است، پس جز از اذعان و اعتراف به ارتباط اجزاء کلام آن حضرت با متحد دانستن معنی در مقدمه و ذی المقدمه راهی نیست و حق هم در هر کلامی که از وحی الهی سرچشمه گرفته جز آن نیست.

و مزید بر توضیح و بیان مطلب برای شما (خواننده گرامی) شرحی است که در تذکره سبط ابن جوزی در ص 20 مذکور است، نامبرده بعد از تعداده ده معنی برای مولی و تصریح به اینکه معنای دهم مولی (اولی) است، چنین گوید: و مراد از (مولی) در حدیث(غدیر) طاعت مخصوص است، پس معنای دهم (که: اولی است) متعین است و معنای حدیث چنین میشود: هر کس من اولی به او هستم از خودش، پس علی علیه السلام اولی به او است،

و حافظ ابوالفرج یحیی بن سعید ثقفی اصفهانی در کتاب خود مسمی به “مرج البحرین” تصریح به این نموده، چه او این حدیث را باسناد خود به استادانش روایت نموده و در روایت مزبور چنین گفته: پس رسول خدا صلی الله علیه و آله دست علی علیه السلام را گرفت و فرمود: “من کنت ولیه و اولی به من نفسه، فعلی ولیه” یعنی هر کس، من ولی اویم و اولی (سزاوارتر) به او هستم از خودش، پس علی علیه السلام ولی او است.

پس دانسته شد که تمام معانی بازگشت به معنای دهم (اولی بالشیء) دارد. و گفتار رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز: “الست اولی بالمومنین من انفسهم” نیز دلالت بر همین معنی دارد، و این (حدیث) نص صریح است در اثبات امامت او (علی علیه السلام) و پذیرش طاعت او…

و ابن طلحه شافعی در ” مطالب السول ” ص 16 تصریح نموده است که طایفه (از علماء حدیث) لفظ (مولی) را در حدیث (غدیر)حمل بر (اولی) نموده اند، و نظیر این جمله ها (از اعترافات علماء) قریبا نیز در محل خود ان شاء الله به نظر شما خواهد رسید.