اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

قرینه هشتم بر دلالت حدیث غدیر(قول رسول الله (ص)الله اکبر علی اکمال الدین… )

متن فارسی

قرینه هشتم- قول رسول خدا صلی الله علیه و آله است بعد از بیان ولایت

در لفظ ابی سعید و جابر: الله اکبر علی اکمال الدین و اتمام النعمه و رضی الرب برسالتی و الولایه لعلی من بعدی. یعنی: رسول خدا صلی الله علیه و آله (از فرط سرور و اعجاب) بر اکمال دین و اتمام نعمت و خشنودی پروردگار به رسالت خود و ولایت علی علیه السلام بعد از خود، تکبیر فرمود

و در لفظ وهب : “انه ولیکم بعدی” است

و در لفظ علی که (در مناشده آن حضرت در ایام عثمان): ولی هر مومن است بعد از من، آمده.

و به همین مضمون است روایتی که ترمذی و احمد و حاکم و نسائی و ابن ابی شیبه و طبری و بسیاری دیگر از حفاظ بطرق صحیحه از قول رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده اند: همانا علی از من است و من از اویم، و او ولی هر مومن است بعد از من، و در روایت دیگر: و او ولی شما است بعد از من.

و همچنین روایتی که ابو نعیم در جلد1 “حلیه الاولیاء” ص 86 آورده و افراد دیگر (از علماء حدیث) به اسناد صحیح روایت کرده اند از قول رسول خدا صلی الله علیه و آله: هر کس که او را خشنود میسازد که زندگی او همانند زندگی من و مرگ او همانند مرگ من باشد و در بهشت عدن که پروردگارم نهال آن را نشانده مسکن گیرد، پس دوست بدارد علی را بعد از من و تبعیت نماید بر ائمه بعد از من، زیرا آنها عترت من‌اند و از سرشت من آفریده شده اند.. تا آخر حدیث

و همچنین روایتی که ابو نعیم در جلد 1″ حلیه ” ص 86 باسناد صحیح که رجال آن مورد وثوق و اعتمادند، از حذیفه و زید و ابن عباس، از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت نموده که فرمود: هر کس او را خوشحال میسازد که زندگی و مرگ او چون من باشد و بدانه جوهر از یاقوت تمسک جوید که خداوند آن را بدست خود آفرید و سپس فرمود بان: بوجود آی. آن هم موجود شد، پس دوست بدارد (پیروی کند) علی علیه السلام را بعد از من.

این بیانات و تعبیرها بما علم یقین میدهد که ولایت ثابته برای امیرالمومنین علیه السلام مرتبه ای است معادل با مرتبه صاحب رسالت باحفظ تفاوت بین دو مرتبه از حیث تقدم زمانی و اولویت، خواه از لفظ (بعد از من) بعدیت از حیث زمان باشد یا رتبه، پس امکان ندارد که از کلمه مولی اراده شود مگر اولویت بر خلق در تمام شوونشان زیرا در اراده معنی نصرت و محبت از مولی به این قید، سیاق حدیث واژگون میشود و به جای اینکه حاکی از فخر و مباهات باشد، یک نوع منقصتی به شمار خواهد آمد به طوریکه پوشیده نیست!

(الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 658)

متن عربی

القرینة الثامنة:

قوله صلى الله علیه و آله و سلم بعد بیان الولایة فی لفظ أبی سعید و جابر المذکور (ص 43، 232، 233، 234، 237): «اللَّه أکبر على إکمال الدین، و إتمام النعمة، و رضا الربّ برسالتی، و الولایة لعلیٍّ من بعدی»، و فی لفظ وهب المذکور (ص 60): «إنَّه ولیّکم بعدی».

و فی لفظ علیّ الذی أسلفناه (ص 165): «ولیُّ کلِّ مؤمن بعدی».

و کذلک ما

أخرجه «1» الترمذی، و أحمد، و الحاکم، و النسائی، و ابن أبی شیبة

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 659

و الطبری، و کثیرون آخرون من الحفّاظ بطرق صحیحة من قوله صلى الله علیه و آله و سلم:

 «إنَّ علیّا منّی و أنا منه، و هو ولیُّ کلّ مؤمن بعدی»، و فی آخر: «هو ولیّکم بعدی».

و ما أخرجه أبو نعیم فی حلیة الأولیاء (1/86) و آخرون «1» بإسناد صحیح من قوله صلى الله علیه و آله و سلم:

 «من سرّه أن یحیى حیاتی، و یموت مماتی، و یسکن جنّة عدن غرسها ربّی، فلْیوالِ علیّا من بعدی، و لْیقتدِ بالأئمّة من بعدی، فإنّهم عترتی خُلِقوا من طینتی». الحدیث.

و ما أخرجه أبو نعیم فی الحلیة (1/86) بإسناد صحیح رجاله ثقات عن حذیفة و زید و ابن عبّاس عنه صلى الله علیه و آله و سلم:

 «من سرّه أن یحیى حیاتی و یموت میتتی، و یتمسّک بالقصبة الیاقوتة التی خلقها اللَّه بیده ثمّ قال لها: کونی، فکانت، فلیتولَّ علیَّ بن أبی طالب من بعدی».

فإنّ هذه التعابیر تعطینا خُبراً بأنّ الولایة الثابتة لأمیر المؤمنین علیه السلام مرتبة تساوق ماثبت لصاحب الرسالة مع حفظ التفاوت بین المرتبتین بالأوّلیّة و الأولویّة، سواءٌ أُرید من لفظ (بعدی) البعدیّة الزمانیّة أو البعدیّة فی الرتبة، فلا یمکن أن یراد إذن من المولى إلّا الأولویّة على الناس فی جمیع شؤونهم، إذ فی إرادة معنى النصرة و المحبّة من المولى بهذا القید ینقلب الحدیث و یُعَدُّ منقصة دون مفخرة کما لا یخفى.