اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

کاربرد کلمه «مولیٰ» در کلام شیخین

متن فارسی

افراد و دسته هائی از مردم بوده اند که از آن لفظ (مولی و ولی) این معنی را فهمیده اند و آنها اگر چه با شعر بدان اشعار نکرده اند، ولی در سخنان صریح خود آن را آشکار ساخته اند و یا از مضمون خطابشان این معنی آشکار گشته، و از جمله آنان شیخین (ابوبکر و عمر) هستند، هنگامی که به منظور تهنیت و بیعت به نزد امیرالمومنین علیه السلام آمدند در حالی که میگفتند: “امسیت یابن ابی طالب مولی کل مومن و مومنه”

نمیدانم کدام یک از معانی مولی که تطبیق آن بر مولای ما امکان داشته قبل از آن روز وجود نداشته تا تازه شناخته شود و شیخین بیایند و برای خاطر آن او را تهنیت گویند و تصریح نمایند که در آن روز موسوم و موصوف به ان گردیده؟ آیا آن معانی عبارت از نصرت و محبت است که علی علیه السلام از روزی که از پستان ایمان شیر خورده و با برادر و پسر عم برگزیده خود رشد و نمو کرده پیوسته متصف به انها بوده؟ یا معانی دیگر مولی که نمیتوان آنها را در این مقام به خصوص منظور و مراد دانست؟ نه بخدا قسم نه این و نه آن هیچ یک نبود و جز همان معنائی نبود که همه حاضرین آن را فهم نموده اند یعنی اولویت علی علیه السلام به ان دو نفر و به جمیع مسلمین از خودشان و بر همین معنی و مبنی با او بیعت کردند و او را تهنیت گفتند.

(الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏1، ص: 612)

متن عربی

هنالک زرافات من الناس فهموا من اللفظ هذا المعنی و إن لم یُعربوا عنه بقریض، لکنّهم أبدوه فی صریح کلماتهم، أو أنَّه ظهر من لوائح خطابهم، و من أولئک الشیخان و قد أتیا أمیر المؤمنین علیه السلام مهنِّئَین و مبایعَین و هما یقولان: أمسیت یا ابن أبی طالب مولی کلِّ مؤمن و مؤمنة. فلیت شعری أیّ معنیً من معانی (المولی) الممکن تطبیقه علی مولانا لم یکن قبل ذلک الیوم، حتی تجدّد به، فأتیا یهنِّئانه لأجله، و یصارحانه بأنّه أصبح متلفِّعاً به یوم ذاک؟ أهو معنی النصرة أو المحبّة اللتین لم یزل أمیر المؤمنین علیه السلام متّصفاً بهما منذ رضع ثُدِیَّ الإیمان مع صنوه المصطفی صلی الله علیه و آله و سلم؟ أم غیرهما ممّا لا یمکن أن یراد فی خصوص المقام؟ لاها اللَّه لا ذلک و لا هذا، و إنَّما أرادا معنیً فهمه کلّ الحضور من أنَّه أولی بهما و بالمسلمین أجمع من أنفسهم، و علی ذلک بایعاه و هنّآه.