اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۳ آذر ۱۴۰۳

نظر علمای اهل سنت درباره حدیث‌سازان

متن فارسی

حافظ جلال الدین سیوطی در «تحذیر الخواص» صفحه 21 گفته است: «فکر نمی‌کنم کسی از اهل سنت درباره کفر مرتکب گناهان کبیره فتوی داده باشد، مگر شیخ ابو محمد جوینی «1» از اصحاب ما پدر امام الحرمین «2» درباره دروغ بر پیامبر اکرم گفته است: کسی که تعمد دروغ بر رسول خدا داشته باشد کافر است و از ملت اسلام بیرون است.

و در این فتوا بعضی دیگر مانند: امام ناصر الدین ابن منیر که از پیشوایان مالکیها است از او پیروی کرده‌اند، و این حکم دلالت می‌کند که کذب بر رسول خدا از بزرگترین کبائر است، زیرا هیچ کدام از کبائر پیش هیچ فردی از اهل سنت، ایجاب نمی‌کند که مرتکب شونده آن کافر باشد مگر همین تعمد بر کذب بر رسول خدا».

وضع حال محدثان و حفاظ و مورخان و سیره نویسان که از دیرباز، این احادیث دروغ را به نام پیامبر بزرگوار اسلام، در کتب و مؤلفاتشان آورده‌اند، از روایتی که خطیب از قول رسول خدا آورده و ابن جوزی آنرا صحیح دانسته معلوم شود و آن روایت اینست: من روی منی حدیثا و هو یری انه کذب فهو احد الکذابین:«هر کس از من حدیثی را که می‌داند دروغ است، روایت کند او یکی از دروغگویان است» «1».

و قرآن مجید نیز در این باره می‌فرماید: «و لو تقول علینا بعض الاقاویل لاخذنا منه بالیمین ثم لقطعنا منه الوتین فما منکم من احد عنه حاجزین و انه لتذکرة للمتقین و انا لنعلم ان منکم مکذبین / اگر پیغمبر بعضی گفتگوها را به ما نسبت می‌داد او را بشدت می‌گرفتیم و شاهرگش را می‌بریدیم و هیچ یک از شما حائل او نمی‌شدید که قرآن پندی برای پرهیز کارانست و ما می‌دانیم که بعضی از شما تکذیب کنندگانید» «2».

این حفاظ و مورخان با اینکه به حقیقت این دروغ‏های ساخته شده عالم بودند، آن را به رسول خدا نسبت دادند «آنان از پیش گمراه بودند و بسیاری از مردم را نیز گمراه کردند و از رسیدن به راه راست باز ماندند، ستمگرتر از آنکه دروغی بنام خدا بسازد کیست؟ آنان به پیشگاه خدا عرضه خواهند شد و شاهدان گویند: همین کسانند که بپروردگارشان دروغ بستند، ای لعنت خدا بر- ستمگران باد» «3».

آیا فکر می‌کنید که آنان در این دروغ گفتن‏هایشان جاهل بوده و تعمد نداشته‌اند چنانکه قرآن مجید می‌گوید: «و نیست برای آنان دانشی، و از روی کوری و کری دروغ گفتند، و می‌پندارند که بر حقند، و برخی از آنان بیسوادند و از کتاب جز آرزوهائی نمی‌دانند و نیستند آنان جز اهل پندار، پس چه کسی ستمگرتر از آنست که به خدا از روی دروغ افترا می‌زند تا مردم را از روی بی دانشی گمراه کنند، خداوند مردم ستمگر را هدایت نمی‌کند، پس وای بر آنها از آنچه که دست‏هایشان نوشته و وای بر آنها از آنچه که کسب کرده‌اند».

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 596

متن عربی

حکم الوضّاعین

قال الحافظ جلال الدین السیوطی فی تحذیر الخواص «7» (ص 21): فائدة: لا أعلم شیئاً من الکبائر- قال أحد من أهل السنّة بتکفیر مرتکبه- إلّا الکذب على

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 596

رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم؛ فإنّ الشیخ أبا محمد الجوینی «1» من أصحابنا و هو والد إمام الحرمین «2» قال: إنّ من تعمّد الکذب علیه صلى الله علیه و آله و سلم یکفر کفراً یخرجه عن الملّة؛ و تبعه على ذلک طائفة، منهم: الإمام ناصر الدین بن المنیر من أئمّة المالکیّة، و هذا یدلّ على أنّه أکبر الکبائر؛ لأنّه لا شی‏ء من الکبائر یقتضی الکفر عند أحد من أهل السنّة. انتهى.

حکم الحفّاظ لتلکم الموضوعات المبهرجة

یتبیّن حکم مخرّجی تلکم الروایات المکذوبة على نبیّ العظمة فی الکتب و المعاجم من أئمّة الحدیث و حفّاظه، و من رجال السیر و التاریخ- خلفاً و سلفاً- ممّا

أخرجه الخطیب و صححه ابن الجوزی من قول رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم: «من روى عنّی حدیثاً و هو یرى أنّه کذب، فهو أحد الکذّابین» «3».

و اللَّه یقول: (وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ* لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ* ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ* فَما مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ عَنْهُ حاجِزِینَ* وَ إِنَّهُ لَتَذْکِرَةٌ لِلْمُتَّقِینَ* وَ إِنَّا لَنَعْلَمُ أَنَّ مِنْکُمْ مُکَذِّبِینَ‏) «4».

أ فترى أولئک الحفّاظ و المؤرّخین عالمین بحقیقة تلکم الأکاذیب المفتعلة؟ قد ضلّوا من قبلُ و أضلّوا کثیراً و ضلّوا عن سواء السبیل (وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ‏

 

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 597

کَذِباً أُولئِکَ یُعْرَضُونَ عَلى‏ رَبِّهِمْ وَ یَقُولُ الْأَشْهادُ هؤُلاءِ الَّذِینَ کَذَبُوا عَلى‏ رَبِّهِمْ أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ‏) «1».

أم تراهم جاهلین بها؟ و ما لهم بذلک من علم فکذبوا صمّا و عمیاناً، (وَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى‏ شَیْ‏ءٍ) «2»،

(وَ مِنْهُمْ أُمِّیُّونَ لا یَعْلَمُونَ الْکِتابَ إِلَّا أَمانِیَّ وَ إِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ‏) «3»

(فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ کَذِباً لِیُضِلَّ النَّاسَ بِغَیْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ) «4»

(فَوَیْلٌ لَهُمْ مِمَّا کَتَبَتْ أَیْدِیهِمْ وَ وَیْلٌ لَهُمْ مِمَّا یَکْسِبُونَ‏) «5».