اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۲ مهر ۱۴۰۴

دفاع بی مورد از عملکرد عثمان در تبعید ابوذر

متن فارسی

… آلوسی می خواهد کسی را که دوست می دارد تیرهای انتقاد را از سوی او باز گرداند و باگزارش کردن داستان به شکلی پندار آمیز، نکوهش هائی را که متوجه او است منتفی گرداند که پنداشته است دست کاوشگران از نشاندادن کجی و کاستی های کارش در می ماند. و ای کاش هیئت داوران فراموش نمی کردند که گزارش آلوسی درباره چگونگی رفتن ابوذر به ربذه با آن چه خود ایشان از گفتار ابن کثیر و ابن حجر به گواهی آورده اند ناسازگار است زیرا آن دو اقرار کرده اند که رفتن ابوذر به ربذه، امری خارج از اختیار وی و به صورت تبعید بوده جز این که آن دو، پرداخته اند به عذر آوردن از سوی مسبب قضیه.

-7 این که آلوسی گوید: این است که آن چه درباره داستان ابوذر بایستی اطمینان داشت… نگاه کنید که چگونه این مرد می خواهد حقایق ثابت را بر طبق خواسته ها و هوس هایش انکار کند ومی پندارد که مردم آن چه را او درهم بافته است اصل شایسته پیروی گرفته، نوشته های دیگر را از میان می برند وبر چهره تاریخ، پرده کشیده حدیث ها را از مجموعه های مربوطه حذف می کنندو جز کتاب او از همه کتاب هائی که گزارش تبعید ابوذر در آن ثبت شده و ماخذ ما در شرح قضیه است چشم می پوشندبا آن که از پژوهش های گذشته ما روشنشد که دانایان سنی در مورد این رویداد به دو گونه بررسی کرده اند یک دسته از ایشان پیش آمدها را به صورت قضایای تاریخی بازگو کرده یا آن را در قالب احادیثی چند، روایت نموده اند بی این که در پیرامون آن به داوری پردازند- که ایشان را شناختید- و دسته دیگر نیز درستی همه آن گزارش ها را اعتراف کرده ولی نشسته اند به عذر آوردن برای نیکو نمایاندن آن رویدادها به این گونه که آن کارها برای پاسداری از شکوه پایگاه خلافت و نگهبانی از جایگاه شرع و برپا داشتن احترام دین لازم بوده است که به هر حال هیچ کدام از وابستگان به این دو دسته، از شیعیان نبوده تا آلوسی بگوید که گزارش ایشان در خور اطمینان نیست. وآیا روا است که بزرگان سنت و حافظان احادیث در میان ایشان، در تمام سده های گذشته، از آن چه آلوسی آورده، ناآگاه مانده و آن چه را شیعه گزارش کرده اند صحیح پنداشته و از جمله اخباری بشمارند که بی چون و چرا عثمان پدید آرنده حوادث آن بوده و وسیله نکوهش او گردیده و ایشان باید عذرهائی بتراشند تا وی در انجام آن گناهکار ننماید؟ و پس از این ها چه عذری دارند آن هیئتی که پشتوانه خود را چنین سخنانی گردانند که سرشته با دروغ است و آمیخته با نادرستی ها، و کژی و کاستی از همه سوی گرد آن را گرفته. این بود حال نخستین گواهی که هیات داوران سخن او را گواه آورده است.

(الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 8 ص 515)

متن عربی

لکن الآلوسی أراد أن یخفّف وطأة النقد على من والاه و ردّ النقمة عنه فصدّر للقصّة صورة خیالیّة، و حسب أنّ التنقیب لا یکشف عن عوارها، و لیت اللجنة الحاکمة لم تتغافل عن أنّ هذه الجملة الأخیرة تنافی ما استشهدت به من کلام ابنی کثیر و حجر، فقد اعترفا بأنّ خروج أبی ذر إلى الربذة کان تسییراً بلا اختیار منه، غیر أنّهما حاولا الاعتذار عن قِبَل من ارتکب ذلک.

7- قوله: هذا ما یُعوّل علیه فی هذه القصّة… إلخ. انظر إلى هذا الرجل کیف

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏8، ص: 516

یحاول أن یغمط الحقائق الثابتة حسب میوله و أهوائهِ، و هو یزعم أنّ الأُمّة ستتّخذ ما لفّقه أصلًا متّبعاً، فتمحو الکتب و تلقی الستار على صفحة التاریخ، و تحذف الأحادیث من مدوّناتها، و تضرب صفحاً عن غیر کتابه ممّا ثبت فیها کلّ ما نفاه هو کما قدّمنا لک ذلک فی أبحاثنا هذه. و قصارى القول أنّ العلماء فی هذه المسألة فریقان: فقسم سرد تلکم الأحوال سرداً تاریخیّا أو أخرجها إخراج الحدیث من غیر تعرّض لما لها أو علیها و قد عرفت هؤلاء، و فریق یعترف بکلّ ما هنالک غیر أنّه یعتذر عمّن ارتکب هاتیک الأحوال بأنّها کانت لحفظ أبّهة الخلافة، و صیانة منصب الشریعة، و إقامة حرمة الدین «1» و لیس أحد من هؤلاء من الشیعة حتى یجعل الآلوسی روایتهم غیر معوّل علیها، و هل من الجائز أن لا یتفطّن أعلام القوم و حفّاظهم فی کلّ تلکم القرون الخالیة لما جاء به الآلوسی، و حسبوا أُولئک ما روته الشیعة صحیحاً و جعلوه من مطاعن عثمان المتسالم علیه عندهم، و جاؤوا ینحتون له الأعذار فی تبریره؟ و بعد هذه کلّها فلا عذر للجنة الحاکمة فی أن تعتمد على مثل هذه الکلمة التی مزیجها الکذب، و حشوها الأغلاط، و العوار مکتنف بها من شتّى نواحیها، هذا حال الشاهد الأوّل الذی استشهدت به اللجنة الحاکمة.