اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۱ مهر ۱۴۰۴

عثمان از حالا به بعد هر چه بکند مسئولیتی بر عهده اش نخواهد بود

متن فارسی

پاره ای از روایات جعلی در فضیلت عثمان

24/ ابو نعیم در ” حلیه الاولیاء ” روایتی ثبت کرده است از طریق حبیب بن ابی حبیب – ابی محمد البصری – از نافع از ابن عمر . می گوید : وقتی پیامبر (ص) سپاه تنگدستی را تدارک می کرد عثمان هزار دینار آورده به دامن پیامبر (ص) ریخت . پیامبر گفت : خدایا عثمان را فراموش مکن عثمان از حالا به بعد هر چه بکند مسوولیتی بر عهده اش نخواهد بود.

امینی گوید : کسی مثل ” حافظ ابی نعیم ” ممکن است نداند که حدیث شناسان و علمای بزرگ رجال آن جماعت درباره حبیب -از رجال سند آن روایت – چه گفته اند ؟ عبد الله بن احمد حنبل می گوید : پدرم می گفت : حبیب مورد اعتماد نیست . پدرم به کسی گفت : حبیب دروغ می گفته است . پدرم هرگز حبیب را قابل اعتماد نمی شمرد و از او خوشش نمی آمد و به او سخت بد می گفت

ابو داود درباره همین “حبیب ” می گوید : از دروغگوترین افراد است . حدیث جعل می کرده است.

ابو حاتم می گوید : روایاتش مطرود و متروک است . از قول پسر برادرم احادیث جعلی روایت کرده است .

نسائی و ازدی می گویند : روایاتش متروک است .

ابن حبان می گوید : در حدیث و روایات اساتید مورد اعتماد و ” ثقه” مطالب دروغین وارد می کرده است . همچنین می گوید : همه روایاتش جعلی است . سپس چندین روایت او را که از قول ابن هشام بن سعد و دیگران است ذکر کرده می افزاید : همه اینها جعلی و ساختگی است، و عموم روایاتش این طور است که متنش جعلی است و سندش به هم ریخته. “حبیب ” ابائی از این هم ندارد که از زبان اشخاص مورد حدیث جعل کند، و کار دروغگوئی و دروغ سازیش کاملا آشکار است.

ابو احمد حاکم می گوید : روایاتش بی اعتبار است .

سهل بن عسکر می گوید : از او بیست حدیث نوشتیم و به علی ابن مدینی عرضه داشتیم ، گفت : اینها همه دروغ است .

نسائی می گوید : روایاتش متروک و دور ریختنی است و همه اش از زبان مالک و دیگران جعل شده است. این روایت را ” احمل حنبل ” از طریق ضمرة بن ربیعه دمشقی رملی نقل کرده است. ساجی درباره ” ضمره ” می گوید : راستگوئی است که روایات نادرست هم دارد. ضمرة روایتی از ابن دینار از ابن عمر نقل کرده است که احمد حنبل آن را نادرست دانسته و به شدت رد کرده و گفته : اگر کسی بگوید این روایت دروغ می باشد اشتباه نکرده است . آن را ” ترمذی ” هم ثبت نموده و افزوده است : این روایت را از ” ضمره ” نمی توان پذیرفت و به نظر حدیث شناسان خطا است.

( الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب ج 9 ص 451 )

متن عربی

24- أخرج أبو نعیم فی حلیة الأولیاء (1/59) من طریق حبیب بن أبی حبیب أبی محمد البصری- کاتب مالک- عن مالک، عن نافع، عن ابن عمر قال: لمّا جهّز النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم جیش العسرة جاء عثمان بألف دینار فصبّها فی حجر النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم، فقال النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم: اللّهمّ لا تنس لعثمان؛ ما على عثمان ما عمل بعد هذا.
قال الأمینی: أتخفى على مثل الحافظ أبی نعیم أقوال أئمّة الفنّ من قومه فی حبیب کاتب مالک؟ قال عبد اللَّه بن أحمد «1»- إمام الحنابلة- عن أبیه؛ أنّه قال: حبیب لیس بثقة، قدم علینا رجل أحسبه قال من خراسان کتب عنه کتاباً، إلى أن قال: قال أبی: کان یکذب، و لم یکن أبی یوثّقه و لا یرضاه و أثنى علیه شرّا و سوءاً.
و قال أبو داود: کان من أکذب الناس کان یضع الحدیث. و قال أبو حاتم «2»: متروک الحدیث روى عن ابن أخی الزهری أحادیث موضوعة. و قال النسائی «3» و الأزدی: متروک الحدیث، و قال ابن حبّان «4»: کان یُدخل على الشیوخ الثقات ما لیس من حدیثهم، و قال: أحادیثه کلّها موضوعة. و ذکر له عدّة أحادیث عن هشام ابن سعد و غیره و قال: کلّها موضوعة، و عامّة حدیثه موضوع المتن، مقلوب

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج 9، ص: 452

الإسناد، و لا یحتشم حبیب فی وضع الحدیث على الثقات، و أمره بیّن فی الکذب. و قال أبو أحمد الحاکم: ذاهب الحدیث. و قال سهل بن عسکر: کتبنا عنه عشرین حدیثاً و عرضناها على ابن المدینی فقال: هذا کلّه کذب، و قال النسائی: متروک، أحادیثه کلّها موضوعة عن مالک و غیره «1».
و أخرجه أحمد «2» من طریق ضمرة بن ربیعة الدمشقی الرملی، قال الساجی: صدوق یهم عنده مناکیر، و جاء ضمرة عن الثوری عن ابن دینار عن ابن عمر بحدیث فأنکره أحمد و ردّه ردّا شدیداً، و قال: لو قال رجل إنّ هذا کذب لما کان مخطئاً.
و أخرجه الترمذی «3» و قال: لا یتابع ضمرة علیه و هو خطأ عند أهل الحدیث. راجع تهذیب التهذیب «4» (4/461).