اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۲ مهر ۱۴۰۴

ای عایشه! اینان جانشینان بعد از من هستند

متن فارسی

از عایشه آمده که گفته است: “نخستین سنگ بنای مسجد را رسول خدا، سپس ابوبکر سپس عمر، سپس عثمان حمل نمود، من گفتم: ای رسول خدا آیا اینان را نمی بینی که چگونه کمکت می کنند؟ فرمود: ای عایشه اینان جانشینان بعد از من هستند“.

حاکم در مستدرک ” جلد 3 صفحه 97 آن را آورده و گفته است: این روایت صحیح است، نهایت آنکه با اسناد سستی از روایت محمد بن فضل بن عطیه مشهور شده که او متروک الحدیث است. و ذهبی در تلخیص مستدرک گفته است: احمد منکر الحدیث است و از دلائلی که علیه مسلم داریم این است که آن را در زمره احادیث صحیحه آورده است و یحیی، اگرچه ثقه است اما ضعیف است.بعلاوه اگر این حدیث صحیح باشد نص در خلافت این سه نفر است، در صورتی که بهیچ وجه درست نیست، زیرا عایشه در آن وقت همسر رسول خدا نشده و بچه کوچکی بیش نبوده است، پس این گفتارش دلیل بر بطلان حدیث خواهد بود… افسوس بر حاکم که از عایشه این روایت را آورده و آن را صحیح شمرده است: و پیش از آن نیز، در مستدرک جلد 3 صفحه 78 از او این روایت را “: اگر رسول خدا کسی را جانشین قرار می داد، حتما ابو بکر و عمر بود ” آورده و آن را صحیح شمرده و ذهبی نیز آن را تایید کرده بود.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 535 و 536

متن عربی

3- عن عائشة قالت: أوّل حجر حمله النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم لبناء المسجد، ثمّ حمل أبو بکر حجراً آخر، ثمّ حمل عمر، ثمّ حمل عثمان حجراً آخر. فقلت: یا رسول اللَّه،

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 536

ألا ترى إلى هؤلاء کیف یساعدونک؟ فقال: یا عائشة هؤلاء الخلفاء من بعدی.

أخرجه الحاکم فی المستدرک «1» (3/97) و قال: صحیح و إنّما اشتهر بإسنادٍ واهٍ من روایة محمد بن الفضل بن عطیّة؛ فلذلک هجر.

و قال الذهبی فی تلخیص المستدرک: قلت: أحمد منکر الحدیث و ممّن نقم على مسلم إخراجه فی الصحیح، و یحیى و إن کان ثقة فقد ضُعّف، ثمّ لو صحّ هذا لکان نصّا فی خلافة الثلاثة و لا یصحّ بوجه، فإنّ عائشة لم تکن یومئذٍ دخل بها النبیّ صلى الله علیه و آله و سلم و هی محجوبة صغیرة، فقولها هذا یدلّ على بطلان الحدیث. إلخ.

 أسفی على الحاکم فإنّه یخرج عن عائشة هذه الروایة و یصحّحها، و قد أخرج عنها قبلها فی المستدرک «2» (3/78) أنّها قالت: لو کان رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم مستخلفاً لا ستخلف أبا بکر و عمر، و صحّحه هو و أقرّه الذهبی.