اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۲ آذر ۱۴۰۳

تعیین جانشین توسط پیامبر(ص) در جنگ خیبر و جنگ حنین

متن فارسی

از عمرو بن شعیب از پدرش از جدش (نوه ی عمرو بن عاص) آمده است: هنگامی که تب جنگ در حادثه ی خیبر بالا گرفت، به رسول خدا عرض شد: حال که جنگ در گرفته است، خوب است ما را از گرامی ترین یارانت آگاه فرمائی که اگر چیزی است بدانیم و گر نه راه دیگر پیش گیریم (یعنی در صورت بروز حادثه اگر کسی را جانشین خود قرار می دهید از او پیروی کنیم و گر نه خودمان فرد شایسته ای را انتخاب نمائیم) رسول خدا فرمود: ابوبکر وزیر من است که بعد از من قائم مقام من خواهد بود، و عمر با زبانم به حق سخن می گوید، و من از عثمانم و عثمان از من است و علی برادر و همراهم در قیامت است.

ذهبی این روایت را از طریق عقیلی آورده و گفته است: متهم به وضع این حدیث این شیخ جاهل یعنی: سلیمان بن شعیب بن لیث مصری است.و خطیب در تاریخش جلد 13 صفحه ی 161 این روایت را چنین آورده است: وقتی که در روز “حنین” جنگ در گرفت، جندب بن عبد الله خدمت رسول خدا رسید و عرض کرد: اینک که جنگ درگرفته و از پایان آن بی خبریم، آیا ما را از بهترین و محبوب ترین یارانت با خبر نمی سازید؟ رسول خدا فرمود: چرا خدا پدرت را بیامرزد که پیشرو این امت شدی، این ابوبکر صدیق است که بعد از من قائم مقامم خواهد بود، و این عمر بن خطاب حبیب من است که با زبانم به حق سخن می گوید، و این عثمان بن عفان است که از من و من هم از او هستم، و این علی بن ابیطالب برادر و همراه من است تا قیامت بپا گردد.

رجال سند این روایت عبارتند از:

الف- علی بن حماد سکن که دارقطنی گفته است: او متروک الحدیث است.

ب- مجاعۀ بن ثابت کذاب است که در سلسله  دروغگویان شرح حالش گذشت.

ج- ابن لهیعه که یحیی گفته است: او قوی نیست و مسلم گفته است: و کیع و یحیی قطان و ابن مهدی او را ترک کرده اند.

د- عمرو بن شعیب که ابو داود گفته است: روایت عمر از پدرش از جدش حجت نیست و شاید خطیب که از ابطال مثل این روایت سکوت کرده بخاطر این بوده که مطمئن بوده بطلان آن از لحاظ سند و متن بر کسی پوشیده نیست.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 554 و 555

متن عربی

 25- عن عمرو بن شعیب، عن أبیه، عن جدّه- حفید عمرو بن العاص- قال: لمّا اشتبکت الحرب یوم خیبر، قیل للنبیّ صلى الله علیه و آله و سلم: هذه الحرب قد اشتبکت فأخبرنا بأکرم أصحابک علیک؟ فإن یکن أمر عرفناه و إن تکن الأخرى أتیناه، فقال: أبو بکر وزیری یقوم فی الناس مقامی من بعدی، و عمر ینطق بالحقّ على لسانی، و أنا من عثمان و عثمان منّی، و علیّ أخی و صاحبی یوم القیامة.

ذکره الذهبی «1» من طریق العقیلی «2»، و قال: المتّهم بوضع هذا، هذا الشیخ الجاهل- یعنی سلیمان بن شعیب بن اللیث المصری.

و أخرجه الخطیب فی تاریخه (13/261) بلفظ: لمّا اشتبکت الحرب یوم حنین، دخل جندب بن عبد اللَّه على رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم فقال: یا رسول اللَّه إنّ هذه الحرب قد اشتبکت و لسنا ندری ما یکون، أ فلا تخبرنا بأخیر أصحابک و أحبّهم إلیک؟ فقال رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم: هی یا هیه للَّه أبوک أنت القائد لها بأزمّتها، هذا أبو بکر الصدّیق یقوم فی الناس من بعدی، و هذا عمر بن الخطّاب حبیبی ینطق بالحقّ على لسانی، و هذا عثمان بن عفّان هو منّی و أنا منه، و هذا علیّ بن أبی طالب أخی و صاحبی حتى تقوم القیامة. رجال سنده:

1- علیُّ بن حمّاد بن السکن: قال الدارقطنی: متروک الحدیث.

2- مجاعة بن ثابت: کذّاب، راجع سلسلة الکذّابین.

3- ابن لهیعة: قال یحیى: لیس بالقویّ، و قال مسلم: ترکه وکیع و یحیى القطّان و ابن مهدی.

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 555

4- عمرو بن شعیب: قال أبو داود: عمرو، عن أبیه، عن جدّه، لیس بحجّة.

 و لعلّ الخطیب سکت عن إبطال مثل هذه الروایة، ثقةً بأنّ بطلانها سنداً و متناً لا یخفى على أی أحد.