اولین دایرةالمعارف دیجیتال از کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی(ره)
۲۲ آذر ۱۴۰۳

راویان 408000 حدیث ساختگی

متن فارسی

انسان پژوهشگر، می‌تواند از آن احادیث ساختگی و دگرگون شده که در سلسله دروغ گویان آمده، فهرستی اتخاذ و از این رهگذر، به حساب دیگر این نوع احادیث که در مواضع مختلف کتب و مسانید اهل سنت پراکنده است، آگاهی حاصل نماید، اگر چه تمام، بلکه قسمت عمده آن را نمی‌تواند بشناسد، زیرا کتابی که اسامی حدیث سازان و ساخته‌ها و بافته‌هایشان را نوشته و محصور کرده باشد در دست نیست و آنچه که در شرح حال عده کمی از آن جمعیت زیاد، یافت شده از گوشه و کنار تاریخ است که دست تصادف برای ما حفظ کرده است.

و اینک فهرست گروهی از آن حدیث سازان و بافته‌هایشان، ذیل آورده می‌شود:
ابو سعید ابان بن جعفر، بیش از 300 حدیث ساخته است.
ابو علی احمد جویباری و دو فرزند او عکاشه و تمیم، بیش از 10000 حدیث ساخته‌اند.
احمد بن محمد قیسی، که شاید به نام پیشوایان، بیش از 3000 حدیث ساخته است.
احمد بن محمد باهلی، احادیث موضوعه‌اش، بیش از 400 حدیث ساخته است.
احمد بن محمد مروزی، به نام افراد مورد اعتماد، بیش از 10000 حدیث پائین و بالا کرده است.
احمد ابو سهل حنفی، احادیث دروغش 500 است.
بشر بن حسین اصفهانی، دارای نسخه ساختگی است که در آن 150 حدیث است.
بشر بن عون، دارای نسخه ساختگی است که در حدود 100 حدیث دارد.
جعفر بن زبیر به نام رسول خدا 400 حدیث وضع کرده است.
حارث بن اسامة، احادیث ساختگیش در حدود 30 حدیث بوده است.
حسن عدوی، بیش از 1000 حدیث ساختگی روایت کرده است.
حکم بن عبد اللّه ابو سلمة، در حدود 50 حدیث ساخته است.
دینار حبشی، از انس، در حدود 100 حدیث ساختگی روایت کرده است «1».
زید بن حسن 40 حدیث ساخته است.
زید بن رفاعة ابو الخیر، دارای 40 حدیث ساختگی است.
سلیمان بن عیسی 20 و چند حدیث ساخته است.
شیخ بن ابی خالد بصری 400 حدیث ساخته است.
صالح بن احمد قیراطی، شاید بیش از 10000 حدیث پائین و بالا کرده باشد.
عبد الرحمن بن داود، دارای 40 حدیث ساختگی است.
عبد الرحیم فاریابی، بیش از 500 حدیث ساخته است.
عبد العزیز، ساخته‌ها و دگرگون کرده‌هایش 100 حدیث است.
عبد الکریم بن ابی العوجاء 4000 حدیث ساخته است.
عبد اللّه قزوینی، به نام شافعی، در حدود 200 حدیث ساخته است.
عبد اللّه قدامی، به نام مالک، بیش از 150 حدیث پائین و بالا کرده است «2».
عبد اللّه روحی، بیش از 100 حدیث ساختگی روایت کرده است.
عبد المنعم بیش از 200 حدیث دروغ روایت کرده است.
عثمان بن مقسم، از روایات ناشنیده‌ای که پیش شیبان داشته 25000 حدیث بوده است.
عمر بن شاکر، دارای 20 نسخه غیر محفوظه است.
محمد بن عبد الرحمن بیلمانی 200 حدیث دروغ، روایت کرده است.
محمد بن یونس کدیمی، بیش از 1000 حدیث ساخته است.
محمد بن عمر واقدی 30000 حدیث که اصل ندارد روایت کرده است.
معلی «1» بن عبد الرحمن واسطی 90 حدیث وضع کرده است.
میسرة بن عبد ربه بصری 40 حدیث ساخته است.
نوح بن ابی مریم، در فضیلت سوره‌ها 114 حدیث ساخته است.
هشام بن عمار 400 حدیث دروغ روایت کرده است.
مجموع احادیث ساختگی و دگرگون شده اینان 98684 حدیث خواهد بود.
و به آن اضافه کنید، احادیثی را که از افراد زیر دور انداخته شده:
عباد بصری 60000 حدیث
عمر بن هارون 70000 حدیث
عبد اللّه رازی 10000 حدیث
ابن زباله 100000 حدیث
محمد بن حمید 50000 حدیث
نصر 20000 حدیث

که مجموع احادیث این عده 408684 خواهد شد.
و برای شخص بحث کننده، مخفی نخواهد بود که این عدد، نسبت به آن همه احادیث ساختگی، که دست‏های جنایتکارانه ساخته‌اند، بسیار ناچیز خواهد بود «2».

الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 464

متن عربی

قائمة الموضوعات و المقلوبات

فی وسع الباحث أن یتّخذ ممّا ذُکر فی سلسلة الکذّابین من عدّ ما وضعوه أو قلّبوه قائمة تقرّب له الوقوف على حساب الموضوعات و المقلوبات من الأحادیث المبثوثة فی طیّات کتب القوم و مسانیدهم، و إن لم یمکنه عرفان جلّها فضلًا عن کلّها؛ إذ لم یکن هناک دیوان لتسجیل الوضّاعین، و ضبط ما افتعلوه، و حصر ما لفّقوه من موضوع أو مقلوب، و الذی یوجد فی ترجمة شرذمةٍ قلیلة من أُولئک الجمّ الغفیر إنّما هو من لقطات التاریخ، حفظته ید الصدفة لا عن قصدٍ، و إلیک جملة من تلک الثَّوِیلة «3»:

الأعلام عدد الأحادیث

أبو سعید أبان بن جعفر: وضع أکثر من 300

أبو علیّ أحمد الجویباری: وضع هو و ابنا عکاشة و تمیم أکثر من 10000

أحمد بن محمد القیسی: لعلّه وضع على الأئمّة أکثر من 3000

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 465

الأعلام عدد الأحادیث

أحمد بن محمد الباهلی: أحادیثه الموضوعة 400

أحمد بن محمد المروزی: قلّب على الثقات أکثر من 10000

أحمد أبو سهل الحنفی: أحادیثه المکذوبة 500

بشر بن الحسین الأصبهانی: له نسخة موضوعة فیها 150

بشر بن عون: له نسخة موضوعة نحو 100

جعفر بن الزبیر: وضع على رسول اللَّه صلى الله علیه و آله و سلم 400

الحارث بن أُسامة: أخرج أحادیث موضوعة تعدّ 30

الحسن العدوی: حدّث بموضوعات تربو على 1000

الحکم بن عبد اللَّه أبو سلمة: وضع نحو 50

دینار الحبشی: روى عن أنس من الموضوعات قریباً من 100 «1»

زید بن الحسن: وضع 40

زید بن رفاعة أبو الخیر: له من الموضوعات 40

سلیمان بن عیسى: وضع بضعة و 20

شیخ بن أبی خالد البصری: وضع 400

صالح بن أحمد القیراطی: لعلّه قلّب أکثر من 10000

عبد الرحمن بن داود: له من الموضوعات 40

عبد الرحیم الفاریابی: وضع أکثر من 500

عبد العزیز: موضوعاته و مقلوباته 100

عبد الکریم بن أبی العوجاء: وضع 4000

عبد اللَّه القزوینی: وضع على الشافعی نحو 200

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 466

عبد اللَّه القدامی: قلّب على مالک أکثر من 150 «1»

عبد اللَّه الروحی: روى من الموضوع أکثر من 100

عبد المنعم: أخرج من الحدیث الکذب نحواً من 200

عثمان بن مقسم: له عند شیبان ممّا لا یسمع 25000

عمر بن شاکر: له نسخة غیر محفوظة نحو 20

محمد بن عبد الرحمن البیلمانی: حدّث کذباً 200

محمد بن یونس الکدیمی: وضع أکثر من 1000

محمد بن عمر الواقدی: روى ممّا لا أصل له 30000 معلّى «2» بن عبد الرحمن الواسطی: وضع 90

میسرة بن عبد ربّه البصری: وضع 40

نوح بن أبی مریم: وضع فی فضل السوَر 114

هشام بن عمّار: حدّث کذباً 400

فمجموع موضوعات هؤلاء المذکورین و مقلوباتهم: 98684

أضف إلیها ما ترکوا من حدیث عبّاد البصری من 60000

و ما رُمی من حدیث عمر بن هارون من 70000

و ما رُمی من حدیث عبد اللَّه الرازی من 10000

و ما تُرک من حدیث ابن زبالة من 100000

و ما رُمی من أحادیث محمد بن حمید من 50000

و ما أسقطوه ممّا کتبوه من حدیث نصر من 20000 «3»

408684

الغدیر فى الکتاب و السنه و الادب، ج‏5، ص: 467

فمجموع ما لا یصحُّ من أحادیث هذا الجمع القلیل فحسب یقدر بأربعمائة و ثمانیة آلاف و ستمائة و أربعة و ثمانین حدیثاً.

و لا یعزب عن الباحث أنّ هذا العدد إنّما هو نزر یسیر نظراً إلى ما اختلقته أیدی الافتعال الأثیمة المتکثّرة،